Waar vorige week de eerste sporen van de naderende tweede golf zichtbaar werden, is deze coronagolf inmiddels niet meer te missen in Europa. Op het hele continent zijn inmiddels maatregelen aangescherpt om de verspreiding van Covid-19 een halt toe te roepen.
Het nieuws over stijgende cijfers en nieuwe restricties volgt elkaar in snel tempo op. De pandemie, die op dit moment nog steeds in volle sterkte over de wereld raast, lijkt deze zomer opnieuw Europa aan te doen. Zo zag deze opleving van het coronavirus er in de voorbije week uit.
Nieuwe Covid-19-diagnoses per 100.000 inwoners tussen 17-7 en 24-7
Ter vergelijking: dezelfde kaart van de tweede week van juli
Tweede golf stroomt Europa binnen
Tussen 17 en 24 juli kwam de stijging in een stroomversnelling. Spanje en België kampen met de sterkste stijging in West-Europa met de allergrootste toename in de Noord-Spaanse regio Aragón waar 2.133 nieuwe coronapatiënten werden gediagnosticeerd. Ook in de aangrenzende regio’s Catalonië, Baskenland en Navarra is het momenteel Code Rood. De oproep is duidelijk: blijf thuis en kom alleen de deur uit als het strikt noodzakelijk is.
Ook in België is van een ontspannen vakantiesfeer nauwelijks meer sprake. Vooral in de stad Antwerpen en omliggende gebieden is de ellende groot. De burgemeester van de op een na grootste stad in Vlaanderen verplichtte vorige week mondkapjes in winkelstraten en heeft burgers opgeroepen om het aantal sociale contacten te beperken tot tien personen. Steeds meer gemeenten schorten de eerdere versoepelingen op. Het cumulatieve aantal coronapatiënten in het land groeide in de voorbije week van 63.238 naar 64.824. En inmiddels staat de teller op 65.727. Daardoor kun je stellen dat de groei accelereert.
In Frankrijk kampen vooral de regio’s Île de France (Parijs) en Grand Est met het virus, met een olievlek die zich uitstrekt tot het zwaar getroffen Luxemburg. De Vlaamse aanwas is ook merkbaar in Nederland: hier noteren Zuid-Holland en in mindere mate Zeeland een veel hogere stijging dan de andere provincies. In het gehele noorden en oosten van het land is op dit moment juist (nog) vrij weinig aan de hand.
De nieuwe golf coronapatiënten treft ook andere landen: Zwitserland, Oostenrijk, Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Portugal, Polen en Tsjechië kleuren allemaal donkerder op de kaart in de derde week van juli. Laatstgenoemde ontsprong juist in het voorjaar de dans met een door Taiwan geïnspireerd pro-actief lockdownbeleid. Nu stijgen de cijfers in onder meer hoofdstad Praag in een razend tempo.
Sinds eind april daalden de cijfers in bijna heel Europa juist. In de onderstaande animatie wordt aan de hand van negen diagnosekaarten de toename per 100.000 inwoners tussen 29 mei en 24 juli in kaart gebracht.
Macabere opleving vanuit het dal
Zweden, waar nooit echt sprake was van een lockdown, heeft nooit een dal gekend. Ironisch genoeg lijkt het rood na het aanbreken van de zomer juist wat uit het eigenzinnige Scandinavische land weg te trekken. In de Balkan is het al sinds begin juni behoorlijk mis op het gebied van corona-infecties. Landen als Bosnië, Servië, Roemenië en Macedonië behoren al enige tijd tot de grootste stijgers van het continent. Verder lijkt een haard die begon in het zuidoosten van Polen te zijn overgesprongen naar de rest van het land en buurland Tsjechië.
In een aantal landen is eigenlijk helemaal geen sprake van een toename. Noorwegen, Duitsland, Ierland, Finland en Italië lijken tot dusver het minst last te hebben van deze tweede golf. Griekenland, Hongarije en de Baltische staten hebben niet eens iets gemerkt van de eerste golf in het voorjaar. Van alle landen in Europa is Slowakije het land met de minste coronapatiënten. Het Centraal-Europese land met 5,5 miljoen inwoners heeft na vijf maanden coronaleed slechts 2.179 positieve diagnoses gesteld. Het sterftecijfer? 28. Per 100.000? Nee, 28 in totaal.
De coronavrije zomervakantie kan definitief de ijskast in. In de meeste landen werden de lockdowns in juni versoepeld. Deze eerste reeks van versoepelingen leidde in de meeste West-Europese landen niet echt tot alarmerende cijfers. Hoe Europa uit de lockdown kwam? Onderstaande kaart toont aan hoe stikt de lock-downmaatregelen op dit moment zijn. Als je met de tijdslider schuift, kun je zien hoe het continent in maart op slot ging en vanaf mei de teugels weer stapje voor stapje liet vieren.
Meer testen, meer corona?
Maar met alleen diagnoses is er nog geen tweede golf. Op basis hiervan valt immers niet uit te sluiten dat deze aanwas het gevolg is van een grotere testcapaciteit. Dat op dit vlak behoorlijk is opgeschaald sinds maart, mag absoluut geen verrassing zijn.
Toch is er een andere methode om een tweede golf aan te tonen: het aandeel positieve coronatests van de totale hoeveelheid. Volgens de WHO test een land voldoende indien minder dan 1% hiervan een Covid-19 besmetting aanduidt. Dit wordt door Our World in Data gevisualiseerd op de kaart hieronder.
Veel landen zitten nu nog aan de veilige kant van de streep maar dit lijkt een kwestie van tijd te zijn. In bijvoorbeeld Nederland, Frankrijk en Zwitserland groeit dit percentage de afgelopen weken gestaag.
Zelfde ellende als in het voorjaar?
Krijgen we weer overvolle IC’s en dikkere dagbladen door de hoeveelheid overlijdensadvertenties? Dat is moeilijk te zeggen. Het virus is inmiddels minder nieuw dan in februari. Bovendien is de bevolking op haar hoede en zijn er nog steeds maatregelen van kracht die zo’n nieuwe ramp moeten voorkomen.
Toch valt er over opnames en sterfte nog uiterst weinig te voorspellen. Deze cijfers komen met een behoorlijke vertraging omdat er enige tijd overheen gaat voordat iemand levensgevaarlijk ziek wordt of het virus voet aan de grond krijgt op plekken waar veel kwetsbare senioren clusteren. Zij lopen het virus vaak op van iemand die geen of nauwelijks last heeft van de ziekte.
Het ligt in de lijn der verwachting dat in augustus ook deze cijfers met een aanwas te maken krijgen. Maar hoe groot deze stijging is, valt zeer lastig te voorspellen. Europa is het eerste continent waar de tweede golf voet aan wal lijkt te zetten.
Voor nu is het enige dat je kunt doen je sociale contacten beperken, thuisblijven bij klachten, afstand bewaren en overwegen om vrijwillig een mondkapje op te doen in openbare binnenruimtes, ook als de overheid dit niet bij wet verplicht heeft.
Ga of ben je op vakantie in het buitenland? Pas dan goed op en hou de berichten in de gaten. Ook in landen waar nu nauwelijks corona is, kan het snel omslaan. Nederland ging immers ook van ‘niets aan de hand’ naar ‘groot alarm’ in slechts drie dagen tijd.
