Zijn biobrandstoffen en e-brandstoffen schone alternatieven voor benzine?

Sinds afgelopen februari is Eni – een multinationale energiemaatschappij – in meer dan vijftig van haar Italiaanse tankstations begonnen met de distributie van HVOlution: diesel zonder aardolie. HVO staat voor met waterstof behandelde plantaardige olie. Deze biobrandstof kan worden geproduceerd uit afval, restoliën en dierlijke vetten.

Duitsland en Italië – waar de auto-industrie respectievelijk vijf en zes procent van het bruto binnenlands product vertegenwoordigt – verzetten zich tegen het EU-verbod op de verkoop van verbrandingsmotoren vanaf 2035. In het wetsvoorstel wordt voorgesteld dat alle nieuwe auto’s en bestelwagens die in de EU worden verkocht de CO₂-uitstoot met honderd procent moeten verminderen. Berlijn en Rome vragen om een herziening van het voorstel om ook brandstoffen op basis van elektriciteit (e-fuels) en biobrandstoffen op te nemen.

De Duitse verkeersminister Volker Wissing heeft de Europese Commissie officieel opgeroepen het gebruik van alternatieve brandstoffen mogelijk te maken om de klimaatdoelstellingen te halen. Zijn Italiaanse collega Gilberto Pichetto Fratin sloot zich bij hem aan door te stellen dat “elektrische auto’s niet de enige oplossing kunnen zijn” en dat “hernieuwbare brandstoffen moeten worden beschouwd als een even schone optie”.

Wat zijn biobrandstoffen en e-brandstoffen?

Biobrandstoffen zijn van biomassa, bakolie of dierlijke vetten afgeleide brandstoffen. HVO, ethanol en biogas zijn allemaal brandstoffen die afkomstig zijn van de herwaardering van biomassa. E-brandstoffen – ook bekend als synthetische brandstoffen – worden gemaakt met behulp van hernieuwbare elektriciteit om waterstof uit water te splitsen en vervolgens met behulp van kooldioxide.

In het geval van Eni’s HVO, meldt het bedrijf dat de emissies met zeventig tot negentig procent worden verminderd in vergelijking met gewone diesel. Het belangrijkste is dat het een drop-in brandstof is die kan worden gebruikt met de huidige infrastructuur en de nieuwste dieselmotoren.

Pichetto Fratin voerde ook dit argument aan om de wijziging van de regelgeving te ondersteunen. “Deze brandstoffen zullen de uitstoot verminderen zonder de burgers te veel te vragen”, benadrukte hij. Toch is de productie van zowel biobrandstoffen als e-brandstoffen nog beperkt. HVOlution kost ongeveer 1,90 euro per liter en zal tegen maart beschikbaar zijn in meer dan 150 tankstations in Italië.

Schaalbaarheids problemen

Volgens Laura Buffet, directeur van het energieteam bij Transport & Environment (T&E) – de toonaangevende Europese NGO op het gebied van mobiliteit – zijn er meer aspecten waarmee rekening moet worden gehouden. “We moeten onderscheid maken tussen de verschillende oorsprongen van HVO, geproduceerd uit plantaardige oliën zoals koolzaad en palmolie – of op afval gebaseerde grondstoffen zoals afgewerkte bakolie,” verduidelijkt ze.

“De productie van biobrandstoffen uit gewassen leidt tot indirecte ontbossing en veroorzaakt negatieve ecologische en sociale gevolgen in landen als Brazilië en Indonesië. Volgens ons zijn deze dus niet duurzaam en moeten ze niet worden gesteund. Terwijl gebruikte bak- en braadolie geen probleem vormt als het niet al voor iets anders wordt gebruikt. Het nadeel is dat deze voorraad in Europa klein is. We importeren al zo’n 75 procent ervan voor de productie van biobrandstoffen vanuit buiten Europa”, legt Buffet uit.

Volgens haar en T&E zijn biobrandstoffen geen schaalbare optie. Als de Europese pool de vraag niet aankan, beperkt import uit niet-EU-landen bovendien de mogelijkheden van deze landen om hun economie koolstofvrij te maken. “Er is ruimte om de inzameling van afgewerkt frituurvet in Europa uit te breiden, maar alleen aan de rand, en de hoeveelheden zouden niet aan de vraag voldoen. Investeringsplannen van oliemaatschappijen in HVO zullen leiden tot een totale capaciteit die vier keer groter is dan de hoeveelheid afgewerkte bak- en braadolie en dierlijke vetten die in de EU op duurzame wijze kan worden gewonnen”, voegt Buffet toe.

Aankoop van grondstoffen

Eni heeft twee van zijn Italiaanse oliefabrieken – in Venetië en in Gela – omgebouwd tot bio-raffinaderijen voor de productie van HVO. Het bedrijf beweert dat deze sinds vorig jaar palmolievrij zijn. Afgelopen december sloot het EU-parlement een overeenkomst om de invoer van ontbossing gerelateerde goederen – zoals koffie, soja en rundvlees – te verbieden. De wet vereist dat bedrijven een zogenaamde ‘due diligence’-verklaring overleggen om aan te tonen dat hun toeleveringsketen niet bijdraagt aan de vernietiging van bossen voordat zij goederen in de EU verkopen. Sinds januari heeft Italië de productie van biobrandstoffen en elektriciteit uit palm- en sojaolie verboden.

Eni startte agri-hubs in Kenia en Congo om zijn productiefabrieken te voorzien van gewassen voor de productie van olie voor de brandstoffen. Castorbonen, croton en brassica behoren tot de geteelde gewassen, omdat het de bedoeling is dat de plantages niet concurreren met de voedselketen. Eni zei ook dat het verlaten of aangetaste gebieden koos om de agro-hubs te vestigen. Het energiebedrijf wil tegen 2025 35 procent van zijn bioraffinaderijvoorraad dekken met deze landbouwgrondstof.

Uit een nieuwe studie van T&E blijkt dat Europa momenteel land ter grootte van Ierland gebruikt voor gewassen voor biobrandstoffen. Het onderzoek toont aan dat dit land 120 miljoen mensen zou kunnen voeden of, indien teruggegeven aan de natuur, tweemaal zoveel CO₂ zou kunnen absorberen als naar verluidt wordt bespaard door auto’s aan te drijven met biobrandstoffen. Volgens hun analyse zou het gebruik van een oppervlakte gelijk aan slechts 2,5 procent van dit land voor zonnepanelen dezelfde hoeveelheid energie opleveren.

E-brandstoffen

E-brandstoffen hebben nadelen. Voor de productie van een liter synthetische brandstof is tot 27 kWh elektriciteit nodig – 5 keer meer dan bij rechtstreeks gebruik van elektriciteit. E-brandstoffen kunnen worden geproduceerd uit hernieuwbare bronnen, maar voor de synthese ervan worden nog steeds steenkool en fossiele brandstoffen verbrand. Elektrische auto’s halen een efficiëntie van tachtig procent, terwijl e-brandstoffen blijven steken tussen de tien en vijftien procent. Met andere woorden; batterijen maken beter gebruik van energie.

Porsche is een van de bedrijven die inzet op synthetische brandstoffen. De Duitse high-end autofabrikant kondigde de opening aan van een e-fuel proeffabriek in Chili. “Porsche zet in op een dubbel-e pad: e-mobiliteit en e-fuels als complementaire technologieën,” aldus Barbara Frenkel, lid van de raad van bestuur van het bedrijf voor inkoop.

T&E definieerde e-brandstoffen als een “bluf” op basis van een onderzoek van Concawe – dat onderzoek doet naar milieuproblemen in verband met de olie-industrie. Synthetische brandstoffen zullen in 2035 slechts vijf miljoen Europese personenauto’s kunnen aandrijven, terwijl dat er tegen die tijd 287 miljoen zullen zijn. Verder onderzoek van de NGO onderstreepte hoe auto’s op e-brandstoffen gedurende hun levenscyclus een minimale CO2-besparing opleveren in vergelijking met elektrische auto’s op batterijen.

De te volgen discussies

Over het algemeen overtuigen biobrandstoffen Buffet niet. “Volgens ons is het veel beter om ons te richten op hernieuwbare elektriciteit voor direct gebruik in elektrische voertuigen of op de productie van brandstoffen op basis van waterstof voor sectoren die moeilijker te decarboniseren zijn, zoals de luchtvaart en de scheepvaart. De NGO zal de Commissie vragen alle brandstoffen op basis van gewassen geleidelijk uit te bannen en het concurrerende gebruik van afvalstromen met andere industrieën te erkennen.

Na het verzet van Duitsland en Italië – met Bulgarije en Polen – is de eindstemming over het verbod op verbrandingsmotoren uitgesteld. Er zullen meer besprekingen volgen en het valt nog te bezien of alternatieve brandstoffen in de richtlijn zullen worden opgenomen.