4 februari is Wereldkankerdag, het jaarlijkse moment om mensen, organisaties en instellingen te verenigen in de wereldwijde strijd tegen kanker, om het bewustzijn te vergroten en om voorlichting te geven over kanker. Onderzoekers zijn voortdurend op zoek naar manieren om nieuwe levensvatbare behandelingen voor kanker te ontwikkelen. Hier zijn de verhalen over drie innovatieve benaderingen van anti-kankertherapie die waarschijnlijk de manier waarop kanker in de toekomst wordt behandeld zullen veranderen.
Moleculaire beeldvorming is een wetenschappelijk en technologisch gebied dat zich richt op informatie over biologische processen op moleculair en cellulair niveau in een menselijk lichaam. Het identificeert en karakteriseert de processen die in het lichaam plaatsvinden. Moleculaire beeldvorming wordt gebruikt voor de kankerdiagnostiek en -behandeling: bijvoorbeeld in de vorm van PET (Positron emissie tomografie), die de stofwisseling in de cellen visualiseert door het toedienen van een variant van glucose die gelabeld is met een radio-isotoop. PET-beeldvormingstechnologie kan de plaatsen in het lichaam aangeven waar de verhoogde metabolische activiteit gelokaliseerd is. Kankercellen hebben een hoge stofwisseling, zodat moleculaire beeldvorming deze cellen in het lichaam zichtbaar maakt. Wanneer de anti-kankertherapie aan een patiënt wordt gegeven, is het mogelijk om de doeltreffendheid van de behandeling te volgen met de moleculaire beeldvormingstechniek en te observeren of de kankercellen verdwijnen.
“De uitdaging voor de moleculaire beeldvorming komt tegenwoordig van de clinici die met de kankerpatiënten werken”, vertelt Chris Reutelingsperger, de wetenschappelijk directeur van het bedrijf PharmaTarget dat werkt aan innovatieve moleculaire beeldvormingscomponenten. “Artsen moeten zo snel mogelijk weten of de anti-kankertherapie die ze aan de patiënt geven, werkt. Met de PET-technologie moet een clinicus 4-6 weken wachten om de PET-scan te kunnen herhalen. Maar het kan zijn dat de therapie al die tijd niet heeft gewerkt, wat betekent dat de patiënten een zeer giftige behandeling hebben gekregen zonder resultaat.”
“Als de therapie effectief is, gebeurt dit binnen 24-48 uur. Als het vaststelt dat de huidige therapie niet werkt, kan de clinicus snel overstappen op een andere behandeling.”
Volgens Reutelingsperger is het doel waar de moleculaire beeldvorming nu naar streeft, de clinici in staat te stellen om zo snel mogelijk na de start van de behandeling over de moleculaire beeldvormingssondes te beschikken om te bepalen of de therapie werkt. “De meeste therapieën zijn gericht op het doden van de kankercellen. Het doden is in de meeste gevallen een gereguleerd proces van apoptose (celdood). Apoptose heeft een specifieke moleculaire signatuur, zodat men cellen in apoptose kan onderscheiden van de levende cellen – op basis van specifieke moleculen. Een van die handtekeningen van apoptose is een specifieke fosfolipide – fosfatidylserine; het kan worden gedetecteerd met het eiwit Annexin-A5,” zegt Reutelingsperger. “Wat we deden was het volgende: Annexin-A5 was geëtiketteerd met de radioactieve sonde en in patiënten geïnjecteerd. Afhankelijk van de radioactieve sonde kun je de SPECT- (Single-photon emission computerized tomography) technologie of de PET-technologie gebruiken om het eiwit in het lichaam te lokaliseren en zo het aantal kankercellen in apoptose te lokaliseren en te kwantificeren. De clinici kunnen een bepaalde mate van opname van Annexin-A5 in een tumor meten. Dan kunnen ze beginnen met de therapie om de apoptose in een tumor te verhogen. Als de therapie effectief is, gebeurt dit binnen 24-48 uur. Als het vaststelt dat de huidige therapie niet werkt, kan de clinicus snel overschakelen op een andere behandeling.”
Het Annexin-a5 platform is ontwikkeld door PharmaTarget op de Brightlands Maastricht Health Campus. “We ontwikkelen doelgerichte moleculaire beeldvorming en moleculaire beeldvormingsprotocollen op basis van Annexin-A5. Op dit moment bereiden we die voor op de preklinische studies op dieren en op de klinische trials met patiënten”, zegt Reutelingsperger. PharmaTarget werkt op fluorescerende sondes met Annexin-A5, met een radio-isotopenlabel met Annexin-A5 voor SPECT of PET en MRI-sondes gebaseerd op Annexin-A5.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
