Toen Tim Berners-Lee het World Wide Web in 1989 bedacht, had hij een ander beeld voor ogen dan hoe het er nu uitziet. Het moest een open plek worden, waar iedereen informatie en ideeën kon delen. Dat werd het niet, want hij voorzag geen handjevol techgiganten die het web zouden kapen. Met Solid, een softwareplatform, wil hij de macht van monopolisten breken en gebruikers weer controle geven over hun data. Dit doet hij niet alleen, om hem heen staan computerwetenschappers van over heel de wereld. Zo ook Ruben Verborgh van de Universiteit Gent. De Belgische professor vertelt wat er mis is online en waarom dit moet veranderen.
Volgens Verborgh zijn we de controle over onze data kwijt en door de relaties die we met apps aangaan, hebben we geen vrije keuzes meer. “Het internet was een plek van toestemmingloze innovatie, als iemand iets wilde opzetten probeerde hij het gewoon. Nu is het een walled garden. Diensten kun je alleen gebruiken als je akkoord gaat met de spelregels. Developers krijgen hun apps alleen in een playstore als ze data delen met Apple of Google. Ontwikkelaars moeten door allerlei hoepels springen”, legt Verborgh uit. Ieder platform bewaart zijn eigen data en dat maakt informatie uitwisselen lastig. “Een post op Linkedin kun je niet meenemen naar Facebook. Foto’s moet je iedere keer apart uploaden. Dit is absurd onhandig en niet in het belang van de gebruiker.”
Verborgh raakt op stoom, zuchtend voegt hij eraan toe: “Wanneer heb je voor het laatst iets innovatiefs van Facebook gezien? Het enige wat ze doen is ideeën uit de markt halen, veelbelovende initiatieven opkopen. Ze hoeven niet meer te innoveren, ze verdienen geld aan een ander spel: data. En dat doen ze behoorlijk goed: andere partijen komen er gewoon niet tussen, omdat ze niet nooit voldoende data zullen hebben. Ieder platform houdt zich angstvallig vast hun eigen data-silo.”
Geen privacy probleem
Verborgh gelooft niet dat gebruikers Google (of andere grote platformen) massaal links laten liggen als ze (nog meer) beseffen dat hun privacy op het spel staat. “Facebook is iedere week wel in het nieuws waarin het gaat over de schending van privacy. We geven apps toestemming om van alles te verzamelen over ons. Privacy interesseert mensen niet. Ik zou willen dat we er meer om gaven, maar we willen allemaal gebruik maken van diensten. We willen een gemakkelijker leven, maar staan er niet bij stil dat we betalen met onze persoonlijk data.” Data waar Facebook en Google flink aan verdienen. Zij halen zo’n 70 tot 80 procent van hun omzet uit het verkopen van advertenties. Die advertenties worden verkocht omdat techbedrijven veel informatie hebben over wat hun gebruikers bezighoudt. En hoe meer data een platform over gebruikers heeft, hoe meer adverteerders bereid zijn te betalen. Dit verdienmodel moet volgens Verborgh anders: “Big-data koppelt alle kleine stukjes informatie aan elkaar, onbelangrijke zaken als games die ik speel of posts die ik like. Dit wordt samengevoegd met andere profielen en op deze manier worden ogenschijnlijk onbelangrijke dingen, gebruikt om een beeld te vormen van mij. Alles draait om zo veel mogelijk data buitmaken en daar geld mee verdienen, zonder dat gebruikers hier invloed op hebben. Zeker nu 50 procent van de wereldbevolking over internet beschikt, moeten we hierover nadenken.”
Met Solid moeten gebruikers zelf weer de touwtjes in handen krijgen. Het software platform werkt met zogenaamde ‘pods’ digitale kluizen waar gebruikers hun eigen data beheren. Van foto’s en comments tot gegevens die een fitnesstracker bijhoudt. Je bepaalt zelf wie toegang heeft en kunt makkelijk gegevens tussen verschillende apps uitwisselen of meerdere diensten tegelijk toegang geven. “Je kunt collega’s toestemming geven bepaalde gegevens in te zien, foto’s te delen met familie en vrienden. Maar ook een simpele like op Facebook blijft van jou. Het enige dat Facebook krijgt is een link naar jouw ‘pod’. Data wordt decentraal opgeslagen, buiten grote techbedrijven om. Je kunt een eigen server hebben om data op te slaan of serverruimte inkopen bij vertrouwde partners. Iedere developer kan applicaties verbinden met Solid, de code is open-source. Het idee erachter is dat hierdoor de machtsverhoudingen gebroken zullen worden, omdat je zelf bepaalt wat er met je data gebeurt.”
Verborgh denkt dat dit de concurrentie tussen techbedrijven zal vergroten: “Omdat gebruikers zelf eigenaar van de data blijven, gaat het niet langer om wie de meeste gegevens heeft, maar om wie de beste diensten maakt. Als die ergens anders beter zijn, nemen mensen hun data gewoon mee. Solid zorgt ervoor dat kleine partijen een eerlijke kans krijgen. Deze vorm is niet alleen beter voor ons als gebruikers, maar voor techbedrijven is het ook winst, ze kunnen zich enkel en alleen richten op goede applicaties maken en hoeven geen data bedrijf te worden. ”
Data als handelswaar
“Het tij begint in ons voordeel te keren. Kijk naar de GDPR, dit geeft gebruikers alweer meer controle. Ik kan nu de Lidl vragen om mijn gegevens. Hierin staat dat ik vaak langskom om verse jus te halen – want goedkoper dan bij de Albert Heijn. Met deze informatie kan ik vervolgens naar de Albert Heijn stappen en om korting vragen – want hier is de jus stiekem lekkerder. Als we eigenaar zijn van onze data kan het een handelswaar zijn waar we zelf van kunnen profiteren.”
Achter de schermen worden bij Solid allerlei apps ontwikkeld en gesprekken gevoerd met ontwikkelaars om aan te haken op het open-source softwareplatform. Hoe het er precies uit komt te zien en welke diensten verbonden worden, is nog niet helemaal duidelijk. Verborgh: “Het is makkelijk om te doen alsof Google en Facebook de grote boze wolven van deze wereld zijn. Maar het ligt gecompliceerder. Het breken van het monopoly is een ingewikkelde zaak. Misschien is het helemaal niet raar om deze partijen ook compatible te maken met Solid. Wat we niet moeten doen is naief zijn. We moeten goed nadenken over nieuwe verdienmodellen. Als iemand ervoor kiest om data te ruilen tegen gratis gebruik van een service is dat prima. Maar gaan mensen die daar niet voor open staan dan betalen voor diensten? Of gaat het er anders uitzien? Het is de bedoeling dat er rond het Solid platform tal van andere diensten zullen ontstaan, onder andere data-opslag en beveiliging.”
