“Niet te hard praten en te snel bewegen”, fluistert professor Tim Landgraf van de Freie Universtät Berlin. “Anders schrikken de vissen.” Hij heeft net een groot gordijn omhoog getrokken dat om een grote bak met vier kleine vissen hangt, of eigenlijk zijn het er drie, want een van de vissen is een robot die met behulp van een magneet onder het aquarium heen en weer bewogen wordt.
Het doel, zo legt Landgraf uit, is om de robotvis zoveel mogelijk onderdeel te laten uitmaken van de groep echte vissen om op die manier het gedrag van de school vissen in kaart te brengen. “Het lukt ons steeds beter”, zegt hij. De robotvis wordt steeds beter geaccepteerd als groepslid. Dat was een kwestie van kleine en grote stappen. Zo bleek het een enorm vooruitgang toen de vis echte grote ronde ogen kreeg in plaats geverfde punten. “Daar waren de andere vissen als de dood voor.”
Het is slechts een van de natuuronderzoeksprojecten waaraan Landgraf bij de Berlijnse universiteit werkt. Het andere grote project is met een bijenvolk waarbij alle bijen een markering hebben gekregen zodat hun gedrag kan worden geobserveerd over een heel leven.
Maar waarom? Wat hebben we aan die kennis?
Voedseluitwisseling
Landgraf denkt heel veel. Dieren en planten zijn in bepaalde dingen vaak extreem goed. Hoe bijen voedsel verzamelen en zoeken, hoe ze met elkaar communiceren, etcetera. Dat zijn processen die over honderdduizenden van jaren zijn geperfectioneerd. Als je dat in algoritmes weet te vangen dan kan dat uiterst leerzaam zijn. “Alles wat we zien in de natuur is enorm complex en feitelijk een hoogontwikkelde technologie waar wij als mensen van kunnen leren als we maar goed genoeg kijken.”
Een voorbeeld bij de bijen is hoe ze met hun energie omspringen. Bijen hebben net als mensen voedsel nodig om hun werk uit te voeren. Maar soms is de tank leeg, terwijl het werk nog niet gedaan is en er geen bloemetje met nectar in de buurt is. Bijen hebben daarvoor een oplossing gevonden. Ze hebben een soort tweede maag met reservevoedsel voor vrienden in nood. Als een van de bijen zonder voedsel komt te zitten dan kan hij voedsel tanken bij een andere bij.
Autonoom rijden
Het is een concept dat de mens volgens Landgraf zou kunnen gebruiken bij elektrische auto’s. Zeker als alle auto’s straks autonoom in de rondte rijden dan zou je ze kunnen voorzien van een reservebatterij die andere auto’s met een lege batterij kunnen helpen. Dat zou het probleem van de beperkte reikwijdte van E-auto’s deels kunnen oplossen. Het tanken kan zelfs al rijdend, zegt Landgraf. Dan heb je ook geen tijdsverlies.
En laat dat nou net een ander onderzoeksgebied zijn van de FU Berlin. Twintig meter van het kantoor van Landgraf wordt door andere medewerkers van de FU met robotauto’s gezocht naar perfectie bij het autonome rijden. Ook het aandokken wordt uitgeprobeerd. Buiten voor de deur staat natuurlijk ook een echte auto om wat in de laboratoriumopstellingen is getest in de reële wereld uit te proberen. Zo grijpen verschillende onderzoeksgebieden in elkaar, zegt Landgraf. Het is volgens hem het soort onderzoek dat Facebook en Google ook doen. Die hebben alleen wat meer geld.
