Er is de laatste jaren veel te doen over de luchtvaart. Moeten we ongelimiteerd blijven vliegen om handel te drijven en de wereld te zien? Of moeten we juist minder vliegen om de schade aan de gezondheid van mensen en de impact op het klimaat te verminderen? We hebben te maken met verschillende belangen en een oneindige stroom aan correcte én incorrecte informatie via internet. Polarisatie ligt op de loer. Het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR) speelt een belangrijke rol in het vergaren van betrouwbare informatie en het omzetten van kennis in waarde. Dit doet NLR aan de hand van negen strategische programma’s. Voor de serie ‘De luchtvaart van de toekomst’ spreekt Innovation Origins met alle programmaleiders.
Voor de tweede aflevering spraken we met Rui Roosien (programmaleider Impact op Mens en Maatschappij) over de gevolgen van de luchtvaart voor de maatschappij en het milieu.
Wat houdt het kennisprogramma Impact op Mens en Maatschappij precies in?
“In dit programma kijken we naar de gevolgen van de luchtvaart op en nabij luchthavens. Het gaat bijvoorbeeld over geluidshinder, veiligheid, de luchtkwaliteit en lokale emissies. Daarnaast kijken we ook naar de mobiliteit als geheel. Wat brengt de luchtvaart ons economisch en maatschappelijk gezien? En wat kost het? De luchtvaart stelt mensen in staat om makkelijk en relatief betaalbaar de wereld te zien en het maakt handel mogelijk. Daarnaast is Nederland, met Schiphol als centrum, een belangrijk doorvoerland. Daar zitten ook nadelen aan vast, bijvoorbeeld als het gaat om de uitstoot van vliegtuigen, de geluidshinder en impact op natuur en het klimaat. Daar zijn zorgen over bij burgers.”
“Van oudsher richt NLR zich met name op onderzoek naar technologische oplossingen en innovaties. In dit programma kijken we juist naar de sociale en maatschappelijke thema’s rondom luchtvaart. De luchtvaart is een onderwerp dat vaak naar voren komt in verschillende (politieke) debatten, zowel positief als negatief. Het is belangrijk dat de informatie die wordt gebruikt juist is, zodat overheden, bedrijven en burgers beslissingen kunnen nemen op basis van wetenschappelijk onderbouwde feiten. Met dit programma willen we als onderzoeksinstelling wetenschap toegankelijker maken, bijvoorbeeld door op een begrijpelijke manier duiding en achtergrond te geven bij rapporten.”
Het programma Impact op Mens en Maatschappij bevat drie pijlers:
1. Het maatschappelijk debat. Het doel is om het maatschappelijk debat op een begrijpelijke en toegankelijke manier te voorzien van feitelijke informatie.
2. De technologische ontwikkeling, met name als het gaat om toekomstige luchtvaart. Zo kijkt NLR onder andere naar technologische mogelijkheden om de veiligheid te vergroten en geluidshinder tegen te gaan.
3. Luchthavens en de omgeving. Zo ontwikkelt NLR tools voor het opzetten en onderhouden van een goede samenwerking tussen betrokken partijen met verschillende belangen.
Heb je een voorbeeld van projecten binnen dit programma?
“Drones zijn erg in opkomst, maar we weten nog weinig over de geluidshinder van deze vliegende voertuigen. Dergelijke onderzoeken kunnen we binnen dit programma uitvoeren, natuurlijk in samenwerking met andere programma’s zoals Onbemand en Autonoom.”
“Een ander project was er vooral op gericht om te kijken wat de luchtvaart en de automotive industrie van elkaar kunnen leren op het gebied van automatisering. Hoe zorgen we voor een goede samenwerking tussen mens en machine? We richtten ons vooral op het onderzoeken van een soepele overname van de controle van mens naar machine en andersom.”
“We doen ook verschillende onderzoeken in Europees verband om impact meetbaar te maken. Maatschappelijke impact is een belangrijk doel bij verschillende onderzoeken. Wij proberen te kijken hoe we dit het beste kunnen meten en weergeven zodat toekomstige onderzoeken hier concreter mee aan de slag kunnen. Zo kijken we naar een scoresysteem om te bepalen wat relevante vervoersmiddelen zijn voor specifieke doelen. Welke operaties zijn lucratief om uit te voeren met drones en wanneer past een ander vervoersmiddel eventueel beter? Dergelijke inzichten zijn belangrijk voor de implementatie en de impact van innovaties.”
Over de programmaleider
Rui Roosien werkt binnen NLR op de afdeling milieu en duurzaamheid en is programmaleider van het programma Impact op Mens en Maatschappij. Hij is gek op vliegen voor verre reizen, maar maakt zich ook zorgen over de gevolgen hiervan.
“Het is belangrijk om nu scherpe keuzes te maken om de luchtvaart ook in de toekomst binnen de grenzen van mens en milieu te houden. Hierbij moeten we rekening houden met burgers die bezorgd zijn over de emissies én met mensen die werkzaam zijn in de luchtvaart.” Roosien beschouwt het als zijn persoonlijke missie om altijd en met iedereen het gesprek aan te gaan over de toekomst van de luchtvaart.
Wat is de missie en de visie van dit programma?
“Het doel is om de luchtvaart beter aan te laten sluiten bij maatschappelijke behoeften. Dat heeft meerdere kanten. Ik vind het belangrijk om goed te luisteren naar de wensen van bijvoorbeeld buurtbewoners en anderen betrokkenen, anders verlies je draagvlak. Tegelijkertijd wordt de luchtvaart dingen verweten die gewoon niet kloppen. Een vliegtuig is per kilometer niet per se schadelijker dan een auto op benzine, met een vliegtuig maak je alleen heel makkelijk veel meer kilometers. Het is erg belangrijk om betrokkenen te voorzien van feitelijke informatie. De luchtvaart heeft voors en tegens en we moeten alle punten goed in kaart te brengen voordat er grote beslissingen worden genomen.”
Het doel is om de luchtvaart beter aan te laten sluiten bij maatschappelijke behoeften
Rui Roosien
Wat is de rol van NLR hierbij?
“Als kennisinstituut doen wij grondig onderzoek naar verschillende aspecten van de luchtvaart. De naam van NLR geeft aan waar onze oorsprong, kennis en ervaring ligt. Wij hebben geen direct economisch belang bij groei of krimp van de luchtvaart. Daarom kunnen wij op een betrouwbare manier informatie verzamelen en analyseren, wat bijdraagt aan het maatschappelijk debat. Voor mij is het daarin belangrijk dat experts van NLR zelf ook meer op de voorgrond treden om duiding te geven bij onderzoeken. Zo kunnen we ervoor zorgen dat cijfers en informatie op een goede manier geïnterpreteerd worden.”
Waarom zijn dergelijke onderzoeken van belang voor de maatschappij?
“De onderzoeken zijn vooral belangrijk voor beleidsmakers en de industrie. Het geeft een beeld van de voor- en nadelen. Op basis hiervan kunnen zij een passende koers bepalen. Ook is het voor alle Nederlanders van belang om op de hoogte te zijn van feiten. Zo kun je een goed onderbouwde mening vormen en je gedrag eventueel aanpassen.”
Informatievoorziening steeds belangrijker
“Online is ontzettend veel informatie te vinden. Wat je mening over een bepaald onderwerp ook is, er is altijd informatie beschikbaar die jouw mening onderschrijft. Daarom wordt informatievoorziening steeds belangrijker. We hebben nu verschillende gesprekken, onder andere met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, om te kijken of we samen kunnen werken op het gebied van informatievoorziening. Ik hoop dat we dat in de toekomst ook kunnen doen met andere instituten zoals bijvoorbeeld TNO, het RIVM en technische universiteiten. Als wij bij NLR bijvoorbeeld een rapport schrijven over de uitstoot van vliegtuigen, dan weten we niet altijd precies wat de gezondheidseffecten daarvan zijn. Dat is meer een thema voor het RIVM. Iedere partij heeft zijn eigen expertise en door samen te werken op het gebied van informatievoorziening, kunnen we de meest complete informatie verspreiden.”
