Deze week besloot het Eindhovense stadsbestuur om de aangekondigde maatregelen tegen het doorgaande verkeer op de Vestdijk – een straat midden in het centrum van de stad – toch maar te herzien. Onderzoek van TNO had immers uitgewezen dat ook zonder die maatregel kon worden voldaan aan de luchtkwaliteitsnormen van de EU. Het zal erom hangen, zo waarschuwt TNO weliswaar, want echt bewijs is er niet voor die stelling, maar misschien kan het. In ruil voor die stap terug belooft Eindhoven een groter plan voor een binnenstad die in 2025 echt autoluw moet zijn. Het VVD-smaldeel in het college benadrukt in blijdschap het eerste deel van het besluit, het GroenLinksdeel wijst trots en enigszins naïef op het laatste. Waarmee beider achterbannen weer even gerustgesteld zijn.
Tja, je kunt het een mooi compromis noemen, maar net zo goed een gemiste kans of zelfs het bewijs voor een gebrek aan lef en ambitie. Maar linksom of rechtsom staan de opeenvolgende besluiten rond de Eindhovense Vestdijk model voor de tijden waarin we leven. Elke stad in Nederland, in Europa, op de wereld, heeft zijn eigen Vestdijk. Met elk een eigen invulling van de zouteloze oplossing in het debat tussen klimaat- en leefmilieu-ambitieuzen tegenover korte-termijn-economie-adepten. “Het realisme heeft gewonnen”, zegt die laatste groep dan. “Maar we houden oog voor verdergaande stappen”, belooft de eerste op basis van hetzelfde resultaat.
Zo komen we natuurlijk geen meter verder – het had juist Eindhoven gesierd als de lokale wetgevers zich minder snel tevreden hadden getoond met genoegdoening voor alle betrokken (politieke) partijen en in plaats daarvan tot een oplossing waren gekomen die niemand in het stadsbestuur vooraf had kunnen bedenken maar wel tot ieders verbeelding had gesproken. Als Eindhoven de besluiten niet had gebaseerd op de gewenste bereikbaarheid met de auto van elke individuele winkelier (terwijl onderzoek na onderzoek aantoont dat die winkels daar helemaal niet van afhankelijk zijn) of op een boterzachte toezegging om over een paar jaar met een masterplan te komen (het gedraai rond de Vestdijk toont op zichzelf al aan hoe houdbaar dit soort voornemens zijn, nog los van de vraag wat ‘autoluw’ werkelijk inhoudt) en al helemaal niet die beide uitersten tot een politiek compromis had willen smeden. Als er, kortom, meer vanuit visie dan vanuit de bekende dagelijkse praktijk zou zijn gehandeld.
Mooi hoor, die boompjes op de nieuwe Vestdijk. Het gaat er allemaal prachtig uitzien. Maar intussen blijven de auto’s op schuifeltempo achter elkaar aan door de stad sukkelen, zullen de ondernemers er snel achterkomen dat deze schijnoplossing hen geen steek verder helpt en wordt de aantrekkelijkheid voor de bewoners op geen enkele manier bevorderd. Ja, mogelijk wordt hiermee voldaan aan de luchtkwaliteitsnormen van de EU, niemand die het nu weet. Maar hoe mooi zou het zijn geweest als niet het (politiek) hoogst noodzakelijke, maar liever het (maatschappelijk) hoogst haalbare zou zijn nagestreefd.
Hoe mooi zou het zijn geweest als niet het hoogst noodzakelijke, maar liever het hoogst haalbare zou zijn nagestreefd.
Schone lucht, een betere leefomgeving, maar ook lokaal ondernemerschap: het zijn geen onderwerpen voor een linkse of rechtse agenda – laat staan dat de thema’s strijdig met elkaar zijn. De sterkste politici zijn in staat dat in te zien en vervolgens hun aangeleerde compromisdrang te vervangen door de zoektocht naar een gemeenschappelijk vergezicht. Door af te stappen van het bekende en in plaats daarvan het wenselijke uit te tekenen. Die Vestdijk is er destijds ook alleen maar gekomen omdat bewoners bij elkaar klonterden en functies als stadsordening, verplaatsing van burgers, riolering en een trits aan koperleidingen slim wisten te combineren. Tegenwoordig zijn er betere methoden om dat pakket te realiseren dan een klassieke Vestdijk met een paar nieuwe boompjes.
Dat een stadsbestuur zelf niet in staat is om dat vergezicht te bepalen is trouwens volkomen begrijpelijk en helemaal geen ramp. Laat die verbeelding simpelweg over aan een Innovation Space, een High Tech Plaza, een Brainport Industries Paviljoen, de community van de Dutch Design Foundation of een van die vele andere creatieve powerhouses die Eindhoven rijk is. Zoveel denkkracht, zoveel expertise, zoveel netwerk en wil tot samenwerking: veel steviger kan de basis voor je gemeenschappelijke toekomstbeeld niet worden.
Als de politiek – op welk niveau dan ook – één centrale bestuurstaak heeft, dan is het wel zich te voeden met alle kennis die nodig is voor de beste besluiten en op basis daarvan boven de oppervlakkige verschillen te gaan staan. Want onder dat laagje partijpolitieke vernis staan maar een paar taken echt centraal: faciliteer voor elke bewoner, bezoeker en werker een omgeving waarin het leven plezierig, gezond, veilig en kansrijk is. Met het gedraai rond de Vestdijk is dat helaas nog niet gelukt.
Hoofdfoto: nieuwe bomen op de oude Vestdijk (sfeerimpressie 2018)
