Wat is typisch aan Nederlandse Innovatie? Kunnen we het munten als een concept, net als Dutch Design? En is dat een kans om Nederland op het wereldtoneel krachtiger neer te zetten als leidend innovatieland? In een driedelige serie proberen we de inhoud, de kansen en de beperkingen van Nederlandse innovatie te verkennen. In dit eerste artikel probeert Peter Oosterwijk, oprichter en creatief directeur van de Dutch Innovation Foundation en organisator van de Dutch Innovation Days, 11, 12 en 13 mei in Enschede, te achterhalen of er eigenlijk wel zoiets bestaat als Nederlandse innovatie. In deel 2 en 3 praten we er met experts over door en gaan we dieper in op dat wat Nederland onderscheidt als het gaat om de grote vernieuwingen die nodig zijn in deze tijd.
Wie kijkt naar Nederlandse innovatie, kan het beste beginnen bij de aard van het land. Nederland heeft altijd gevochten met de elementen door de specifieke geografie, zoals het omgaan met water en het winnen van land. Dit heeft geleid tot een cultuur van aanpassing, veerkracht en innovatief denken. Dat erfgoed krijgt ook nu nog alle aandacht: de huidige Nederlandse regering en bedrijven – op nationaal en regionaal niveau – hebben duurzaamheid en de circulaire economie omarmd als een belangrijk onderdeel van hun innovatiestrategie – al is het maar uit eigen belang, want anders loopt het land onder.
Peter Oosterwijk is ervan overtuigd dat we meer zouden kunnen doen om dit concept van Nederlandse manier van innoveren te benutten. “Ik vind het bijzonder dat geen enkel land zich profileert met een way of thinking. Nederland heeft hier echt een kans. Vanwege zijn DNA, zijn mentaliteit, maar ook zijn – voor ons – vanzelfsprekende structuren.”
Met zijn organisatie streeft Oosterwijk ernaar ‘Dutch Innovation’ als een begrip te neer te zetten, waardoor Nederland de wereld kan laten zien waartoe het in staat is – en misschien ook wat mensen van buiten het land kan inspireren. “Nederland is wereldwijd bekend van ASML, maar ook van Bluetooth, Wifi, de eerste chips en het begin van Youtube. Hoe mooi zou het zijn dat we ook bekend zouden worden als een pioniersland waar een open, no-bullshit en niet-geldgedreven cultuur heerst, met een focus op zinvolle innovatie om oplossingen te creëren die de wereld helpen. Een betere wereld met socialere, eerlijkere, schonere, slimmere producten die een positief effect hebben op mens en natuur.”
Weinig hiërarchie, hoog opgeleid en vloeiend Engels; het blijft een voordeel
Nederlandse innovatie legt de nadruk op samenwerking, zowel in eigen land als met internationale partners. Deze open benadering leidt tot creativiteit, want het is makkelijker elkaar te inspireren en meer ideeën en middelen te delen. En hoewel er de laatste tijd veel kritiek is op het Nederlandse onderwijssysteem, het staat er in vergelijking met veel andere landen nog steeds goed voor. Het systeem is er op gericht om innovatie van nieuwe ideeën en technologieën te stimuleren, mede dankzij universiteiten en onderzoeksinstellingen die vaak wereldwijd op het hoogste niveau presteren.
Een andere factor die Nederlanders helpt innoveren is hun meertalige en internationaal georiënteerde bevolking. De Nederlandse bevolking is hoog opgeleid en spreekt (bijna) vloeiend Engels, waardoor zij gemakkelijk contact kan leggen en kan samenwerken met vernieuwers uit andere landen. Ook de sterke ontwerptraditie helpt hierbij. Nederlandse ontwerpers staan bekend om hun praktische, gebruikersgerichte aanpak, die vaak leidt tot elegante en functionele oplossingen.
Bovendien kunnen ook de relatief platte organisatiestructuren in de Nederlandse academische wereld en het bedrijfsleven bijdragen tot het succes van Nederlandse innovatie. De afwezigheid van strikte hiërarchieën bevordert een meer egalitaire en op samenwerking gerichte werkomgeving. Dat is bijvoorbeeld heel anders bij onze buren in Duitsland. Deze kenmerken stimuleren open communicatie, wat weer leidt tot zelfstandige werknemers, cross-functionele samenwerking en snellere besluitvorming. Sommige mensen denken dat dit ook aantrekkelijk is voor talent van buiten het land: een minder hiërarchische werkomgeving kan prettig zijn voor getalenteerde mensen die waarde hechten aan autonomie, samenwerking en open communicatie. Trouwens, zeker gezien de grote behoefte aan geschikt technisch personeel zou dit visitekaartje misschien nog wel wat beter uitgespeeld kunnen worden.
Peter Oosterwijk herkent veel van de genoemde kenmerken. Hij is ervan overtuigd dat Nederlanders meer zouden kunnen doen om dit concept van Nederlandse innovatie te benutten. “Ik vind het bijzonder dat geen enkel land zich profileert met een way of thinking. Nederland heeft hier echt een kans. Vanwege zijn DNA, zijn mentaliteit, maar ook zijn – voor ons – vanzelfsprekende structuren.”
Bestaat er een recept voor innovatie?
Oosterwijk vat Nederlandse innovatie samen als “een open ecosysteem waarin, zonder veel hiërarchie, iedereen bij iedereen naar binnen kan lopen, medewerkers hun baas kunnen corrigeren en een doeners-mentaliteit heerst. Dat maakt dat we zonder veel tijdverlies sneller van idee naar eerste concept kunnen. De korte time to market, het revolutionair denken en de toegankelijke, laagdrempelige samenwerking maakt Nederland – naast onze frisse handelsgeest en sterke infrastructuur – een land met een eigen receptuur van innovatie.”
Voor Oosterwijk is innovatie ook het creëren van nieuwe comfortzones. “Ergens naar toe bewegen, door creativiteit en vernuft. Innovatie is dan ook niet alleen voor de techneuten. Ook de kunstenaars die voortdurend de status quo, systemen en technologie uitdagen. Het gaat om de creatieven en programmeurs die in organisaties verborgen zitten en met hun inzichten een katalysator zijn, en de ondernemers en investeerders die dingen anders zien, durven en doen dan gebruikelijk. En natuurlijk niet te vergeten al die vernuftige prutsers die op hun zolderkamer of in hun schuur werken aan het tot leven wekken van dromen en noodzakelijke vernieuwing, tegen alle stromen in.”
Vanuit het hart
Dutch Innovation onderstreept de motivatie van vernieuwers die vanuit het hart ontwikkelen, gaat Oosterwijk door. “Ze kijken naar hetzelfde als iedereen maar voelen en maken iets anders. Zoals Jeroen Wijering die het fundament voor Youtube creëerde door, zoals hij zelf zegt, ‘gewoon de componenten aan elkaar te verbinden die er waren. Ik vroeg me af waarom niemand dit nog gedaan had’. Bram Nauta, beroemd om zijn Nauta-schakeling, die een twintig keer snellere chip ontwierp waar niemand op zat te wachten. Het bleek de meest energiezuinige chip ooit te zijn; het fundament voor bluetooth. Of Cees Links die Steve Jobs ervan wist te overtuigen dat WiFi – samen met Vic Hayes uitgevonden – in elke computer thuishoort. En Martin van den Brink die door verder te kijken dan anderen de euv-lithografie uitvond, de technologie waardoor ASML een onoverbrugbare voorsprong heeft weten te realiseren.”
Het Nederlandse innovatie-ecosysteem is volgens Peter Oosterwijk ideaal voor iemand die onbekend terrein wil verkennen en zijn denkkracht en creativiteit kan gebruiken om de status quo uit te dagen. “Voor mij is Nederlandse Innovatie de combinatie van energie, disciplines, sectoren en regio’s. We zijn een klein land met onwaarschijnlijk veel potentieel en bewezen succes. Vaak nederig en te bescheiden verteld en daardoor in te kleine kringen bekend. Dutch Innovation is de katalysator voor de gemeenschappelijke manifestatie van onze nieuwsgierigheid, samenwerking en wereldverbeterende innovatie.” Even pauzeert hij, en voegt dan nog toe: “Over een manifestatie gesproken, misschien moeten we deze enorme kracht eens verwoorden in een sterk manifest.”
Volgende week publiceren we deel 2 en 3 in deze korte serie.
