Het hightech gezondheidscluster in de Brabantse regio is een omvangrijk en levendig ecosysteem dat gespecialiseerd onderzoek, geavanceerde productiecapaciteit en behoorlijk wat investeringskapitaal herbergt. Rode draad daarbinnen is een open innovatie die plaatsvindt tussen de verschillende stakeholders uit de publieke sector, de academische wereld en het bedrijfsleven. Die samenwerking is goed zichtbaar in een aantal platformen met colocatie en in collectieve onderzoeksinitiatieven. Te oordelen naar het aantal octrooiaanvragen, het aantal startende bedrijven dat commercieel levensvatbaar is en de manier waarop lokale gezondheidstechnologiebedrijven hun sectoren op de wereldmarkten leiden, is Brabant hard op weg om de status van een wereldwijd erkend medisch-technologisch cluster te bereiken.
De fundamenten voor de medische technologiesector in Brabant zijn ongeveer een eeuw oud en terug te voeren op het pionierswerk van drie mannen uit drie verschillende disciplines, die wetenschap en ondernemerschap combineerden. De productie van de eerste gloeilamp van Gerard Philips in 1891 in Eindhoven resulteerde uiteindelijk in een reeks medisch-technologische ontwikkelingen. Denk daarbij aan MRI-scanners, elektronenmicroscopen, halfgeleidertechnologie en actieve medische implantaten, die zijn bedacht en ontwikkeld door tientallen grote, middelgrote en kleine bedrijven zoals Philips Healthcare, Thermo Fischer Scientific, Innoluce en Sapiens Steering Brain Stimulation.
“We zijn snel gegroeid dankzij sterke bedrijven zoals Philips, en door de bereidheid om hard te werken.”
Op het moment dat Philips zijn medische röntgenbuistechnologie aan het finetunen was, werd in Oss een heel ander soort medische wetenschap opgebouwd. Saal van Zwanenberg, eigenaar van een bloeiend vleesverwerkend bedrijf, bundelde de krachten met apotheker Ernst Laqueur om een commerciële toepassing voor dierlijke bijproducten te vinden: In 1923 richtten zij Organon op, de eerste Europese fabrikant van insuline, en gingen al snel over tot de productie van een reeks hormoonbehandelingsmiddelen. Na diverse overnames en spin-offs in de loop der decennia is de oorspronkelijke onderneming nu opgenomen in MSD en in MSD Animal Health. Vandaag de dag is Oss de thuisbasis van Pivot Park, een open innovatie biofarmaceutische campus met een netwerk van grote en kleinere farmaceutische fabrikanten en leveranciers.
Thijs Taminiau, senior projectmanager Buitenlandse Investeringen bij de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij (BOM), wiens portefeuille zich richt op MedTech en Life Sciences & Health, stelt vast dat er in de afgelopen eeuw in Brabant een snelle transformatie heeft plaatsgevonden. De regio is veranderd van een arme boerenprovincie naar de snelst groeiende regio van Nederland, die bovendien een derde van alle Nederlandse patenten genereert. “We zijn snel gegroeid dankzij sterke bedrijven, zoals Philips, en door de bereidheid om hard te werken. Van belang is ook de mate waarin open innovatie plaatsvindt in centra als de High Tech Campus en het Pivot Park. Als we met bedrijven van elders, zoals uit de VS, praten, zijn ze altijd verbaasd over hoe open we met elkaar staan voor R&D en innovatie”.
Thom Frielink is innovatieadviseur bij Health-Holland, het bestuurskantoor van de Nederlandse Topsector Life Sciences & Health. Vanuit zijn nationale invalshoek ziet hij nieuwe specialisatieknopen ontstaan in de provincie Brabant. “Gezien de historisch grote rol die Philips in de regio speelt op het gebied van medische technologie, heeft de oostkant van Brabant een meer dominante positie ten opzichte van het westen van de provincie. Toch komen er ook in West-Brabant belangrijke zorginitiatieven aan, zoals het Care Innovation Center (CIC) in Roosendaal. Dit is een samenwerking tussen de gemeente, een lokale gezondheidszorgschool en een aantal lokale innovatoren, die samen het innovatietraject van hun medische technologieën helpen versnellen”.
CIC-directeur Chantal van Spaendonck beschrijft het als een proeftuin. “We motiveren mensen om te beginnen met innovatie en met technische innovatie – dat zijn verpleeghuizen, thuiszorgorganisaties, ziekenhuizen, huisartsen en andere belanghebbenden. We leggen de link tussen hen en de bedrijven. Het komt niet vaak voor dat Nederlandse zorgorganisaties veel direct contact hebben met het midden- en kleinbedrijf en met bedrijven in andere sectoren; dat is één van de dingen die we stimuleren”.
Onderdeel van de rol van het CIC is om deze mkb’ers te ondersteunen bij de ontwikkeling van hun producten tot een levensvatbaar stadium, onder meer door hen te helpen bij het co-creëren en testen van ideeën en producten met eindgebruikers in de patiëntenzorg. Ook helpt het CIC deze bedrijven bij “het navigeren in het complexe landschap voor de financiering van de Nederlandse gezondheidszorg”.
“Het gaat niet alleen om het ontwikkelen van nieuwe ideeën maar ook om dingen verder in de praktijk te brengen.”
Van Spaendonck ziet de rol van West-Brabant als een aanvulling op de medische technologiesector in de rest van de provincie. “Hier ligt de focus meer op implementatie en opschaling van ideeën. Dat zorgt voor een nuttige combinatie die Brabant als geheel verder vooruitbrengt. Het gaat niet alleen om het ontwikkelen van nieuwe ideeën maar ook om dingen verder in de praktijk te brengen.”
In Brabant is samenwerking over de sectoren heen de sleutel geweest om ideeën te testen, te financieren en in de markt te krijgen. “Hoewel we in Brabant geen medische onderzoeksziekenhuizen hebben, werken we nauw samen met lokale topklinische ziekenhuizen, wat ons in staat stelt om innovaties en bedrijven snel op de markt te brengen”, zegt Frits Hoeve, projectmanager bij BOM, wiens portfolio is opgebouwd rond hightech systemen.
Hij noemt het voorbeeld van Bambi Belt Solution, een medische startup die samenwerkt met het Holst Centre, dat hartbewakingsgordels maakt voor pasgeborenen; een ander voorbeeld is Preceyes, dat robotoplossingen biedt voor oogchirurgie.
Het Holst Centre is een R&D-instituut waarvan de meeste onderzoekstoepassingen in de medische wereld liggen en dat op basis van open innovatie onderzoek doet, in samenwerking met het bedrijfsleven en de academische wereld. Het werk is een aanvulling op dat van de Technische Universiteit Eindhoven, die gezondheid als een van de drie strategische aandachtsgebieden heeft geïdentificeerd en negen faculteiten met een gezondheidsthema heeft. Tilburg, Breda en Eindhoven hebben bovendien hogescholen – Avans en Fontys – die onderzoek en opleiding op het gebied van gezondheid aanbieden.
“We hebben goede R&D-faciliteiten in de regio die gericht zijn op productie, en we hebben productiemogelijkheden voor kleine en grootschalige opties. Het is echt een pragmatische aanpak,” zegt Hoeve.
“De logistieke capaciteit binnen de regio zal de medische industrie als geheel blijven ondersteunen.”
Hij ziet dat de toekomstige ontwikkelingen in de medische technologie in Brabant zich langs vier kernthema’s bewegen. Het eerste thema is data: grote gevestigde bedrijven zoals Philips bewegen zich nu doelgerichter op het gebied van de verwerking van gegevens op medisch gebied, waaronder alles rond medische beeldvorming. Datawetenschappen en kunstmatige intelligentie zullen een belangrijke rol spelen bij het aansturen van deze ontwikkelingen.
Ten tweede is er een trend naar het gebruik van precisierobotica en actieve implantaten voor medische doeleinden, wat een enorme verandering betekent in de manier waarop de zorgsector met de eindgebruiker – de patiënt – omgaat. Een derde thema is een bloeiende farmaceutische sector, die hard werkt aan nieuwe ontwikkelingen in de biotechnologie, waaronder innovaties in de immunotherapie. De logistieke capaciteit binnen de regio is een vierde aspect; deze zal volgens Hoeve de industrie als geheel blijven ondersteunen in haar streven naar wereldwijde concurrentiekracht.
Lees ook: Pivot Park Oss: de bron voor nieuwe geneesmiddelen
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
