Energie opgewekt met waterkracht lijkt op het eerste gezicht hernieuwbaar en dus milieuvriendelijk. Waterkrachtcentrales spelen ook een steeds grotere rol. In Europa wordt momenteel jaarlijks bijna 650 TWh aan energie opgewekt met waterkracht. Toch is deze manier van elektriciteit opwekken helemaal niet zo duurzaam als wordt aangenomen. Denk maar aan dammen die overstromingen kunnen veroorzaken of elektriciteitscentrales die vispopulaties bedreigen. De ecologische voetafdruk die door waterkracht wordt achtergelaten, moet op lange termijn worden verkleind. Daarom hebben wetenschappers uit tien Europese landen in het kader van het door de EU gefinancierde FIThydro-project de afgelopen vijf jaar onderzocht hoe de negatieve impact van waterkrachtcentrales op het milieu op een kosteneffectieve manier kan worden verminderd.
“Ons uitgangspunt is dat milieuvriendelijke en duurzame waterkracht de ontwikkeling van gezonde rivieren en zichzelf in stand houdende vispopulaties kan ondersteunen. Maar dat het tegelijkertijd een aanvulling kan zijn op andere hernieuwbare energiebronnen”, zegt Hany Abo El Wafa, onderzoeker aan de Technische Universiteit van München en projectleider van FIThydro.
Meer dan twintig oplossingen
Het onderzoeksteam heeft tijdens het project meer dan twintig oplossingen, methoden, instrumenten en apparaten ontwikkeld om waterkrachtcentrales duurzamer en visvriendelijk te maken. Een van deze oplossingen is een uniek systeem om vissen veilig door de turbine van een waterkrachtcentrale te leiden. Een ander is een optisch 3D- en ultrageluidapparaat voor het opsporen van vis. Een derde is een systeem om het risico van vissterfte te voorspellen. Bovendien hebben de wetenschappers verschillende methoden ontwikkeld “om bij te dragen tot de besluitvorming inzake waterkrachtcentrales en uiteindelijk het publiek bewust te maken van waterkracht”.
De onderzoekers hebben zich echter niet alleen geconcentreerd op de ontwikkeling van kosteneffectieve bestrijdingsstrategieën. Ze hebben ook bestudeerd hoe vissen op waterkrachtcentrales reageren en hoe zij zich gedragen in de nabijheid van de centrales. “Op deze manier helpen we ervoor te zorgen dat ook toekomstige generaties onze wateren in een ‘goede staat’ zullen aantreffen,” aldus Abo El Wafa.
Uitgeput
Het waterkrachtpotentieel in Europa is al grotendeels uitgeput. Daarom stelden de onderzoekers strategieën vast voor verdere uitbreiding en verbetering van bestaande waterkrachtcentrales. “Dit betekent dat alle Europese landen maatregelen moeten nemen om hun waterkrachtcentrales meer in overeenstemming te brengen met de duurzaamheidsdoelstellingen van de EU. Ze moeten ervoor zorgen dat ze milieuvriendelijk, sociaal aanvaardbaar en economisch levensvatbaar zijn,” aldus Abo El Wafa.
Met dit in het achterhoofd heeft het projectteam testcasestudies gehouden bij waterkrachtcentrales in verschillende topografische gebieden in heel Europa, legt Abo El Wafa uit. “Deze casestudies waren gericht op de vijf belangrijkste gebieden wat betreft de effecten van waterkracht: stroomopwaartse en stroomafwaartse vismigratie, stroming, habitat en sediment. Elk geval onderzocht weer een ander type elektriciteitscentrale en de unieke uitdagingen waarmee elk te maken kreeg.”
De resultaten van deze testcasestudies zijn te lezen op de projectwebsite. De wetenschappers publiceerden ook meer dan 70 artikelen, namen deel aan meer dan 30 conferenties en seminars, en organiseerden de Internationale Conferentie over visvriendelijke waterkracht. Abo El Wafa benadrukt dat het FIThydro-project “niet alleen de stand van de techniek op het gebied van visvriendelijke waterkracht heeft kunnen vooruithelpen, maar ook heeft bijgedragen tot de haalbaarheid van duurzame waterkrachtcentrales”.
Ook interessant: Duurzame energievoorziening kan door gebrek aan water in gevaar komen
Waterkrachtcentrales rendabeler dankzij nauwkeurige weersvoorspellingen
