TNO kijkt naar Duitse voorbeeld om Nederland “uit de crisis te innoveren”

Investeringen in onderzoek en innovatie die ook op korte termijn effect sorteren: precies hoe Duitsland de zaken na de crisis van 2008 heeft aangepakt, dat zou ook voor Nederland de inspiratie moeten zijn om uit de huidige crisis te komen. Dat schrijft TNO in een position paper die vandaag is gepubliceerd. “Duitsland verhoogde vanaf 2008 de nationale investeringen in onderzoek en innovatie”, zegt TNO-directeur Paul de Krom in een toelichting. “Terwijl het jaren duurde voordat omringende landen uit de crisis kwamen beleefden onze oosterburen juist een ‘gouden decennium’ van snelle economische groei.”

Economische groei kan volgens TNO op twee manieren worden gegenereerd: door meer mensen aan het werk te krijgen en door verhoging van de arbeidsproductiviteit, dat wil zeggen door meer waarde per werknemer te creëren. “Omdat we steeds langer leven en minder kinderen krijgen zal de beroepsbevolking de komende decennia krimpen. Verhoging van de arbeidsparticipatie is daarom geen reële optie.” Verhoging van de arbeidsproductiviteit is dat wel, zegt De Krom. “Een van de manieren om dat te doen is door onderzoek en innovatie. Hier ligt wél een kans voor Nederland. Met nieuwe of verbeterde producten, diensten en productieprocessen creëren we waarde en groei. En wordt de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven versterkt.”

Groeibrief

Dat onderzoek en innovatie inderdaad leiden tot hogere productiviteit wordt bevestigd in de Groeibrief van het kabinet, zegt De Krom. Elke euro extra resulteert op de langere termijn in €4,50 extra omvang van onze economie, zo staat in de Groeibrief. “Ook in de praktijk is bewezen dat het werkt. Anders dan in Nederland en veel andere landen zijn in Duitsland de uitgaven voor onderzoek en innovatie sinds de financiële crisis in 2008 juist opgevoerd. En met succes. Het voorbeeld ligt dus op de plank. Ik zou zeggen: beter goed gejat dan slecht bedacht.”

Nederland investeert momenteel 2,18% van het bruto binnenlands product in R&D (onderzoek en ontwikkeling), terwijl Duitsland nu al 3% investeert en de ambitie heeft om naar 3,5% te groeien, zo staat in de position paper. “Verhoging van de relatief lage Nederlandse R&D investeringen biedt dan ook kans op versnelde economische groei.” Op dit moment springt vooral de regio Brainport Eindhoven eruit met hoge private investeringen in R&D. Volgens TNO zou dat echter voor het hele land moeten gelden en zeker ook voor publieke investeringen in R&D.

Digitale economie

Nederland heeft in het kader van het innovatie- en topsectorenbeleid in 2019 ‘missies’ vastgesteld. Deze zijn gericht op oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken op vier terreinen: de energietransitie en duurzaamheid; landbouw, water en voedsel; gezondheid en zorg; en veiligheid. Om maatschappelijke vraagstukken op te lossen, zijn sleuteltechnologieën zoals AI en quantumtechnologie echter ook onmisbaar, aldus TNO. “Ze kunnen de technologiegrens verleggen en voor baanbrekende innovatie zorgen.” Sleuteltechnologieën zijn daarnaast van belang voor de ‘technologische soevereiniteit’ van Europa en Nederland, ofwel om de afhankelijkheid van tech-reuzen uit landen als de VS en China te beperken.

Voor Nederland liggen er soortgelijke kansen als voor Duitsland, zegt de Krom. “We behoren tot de top-drie van Europa waar het gaat om de kracht van de digitale economie. Sleuteltechnologieën als AI en quantum computing zijn volop in ontwikkeling. Ze verleggen grenzen en kunnen zorgen voor doorbraken in tal van sectoren. Ook ten behoeve van de grote maatschappelijke transities, bijvoorbeeld op het gebied van gezondheid, energie en klimaat. Zo kunnen we economisch groeien én onze verantwoordelijkheid nemen.”

Aanbevelingen

Om daadwerkelijk de noodzakelijke stappen te zetten heeft TNO in de position paper een aantal aanbevelingen voor het kabinet. De belangrijkste daarvan:

1. in de nieuwe kabinetsperiode moeten de investeringen rond onderzoek en innovatie van 2,5% van het bbp naar 3%
2. de focus daarbij moet gericht zijn op onderzoek dat binnen vier jaar tot nieuwe economische activiteiten kan leiden
3. de middelen moeten vooral ingezet worden in sleuteltechnologieën als AI en quantumtechnologie
4. dit alles moet plaatsvinden zonder ingewikkelde nieuwe bureaucratische belemmeringen.

Verhoging van de arbeidsproductiviteit post-corona door middel van gerichte investeringen in onderzoek en ontwikkeling is volgens TNO-directeur Paul de Krom dan ook hét recept voor economische groei. “Natuurlijk, first things first. Het is eerst zaak om zoveel mogelijk werkgelegenheid zeker te stellen. Maar laten we het voor het vervolg dit keer wel anders doen. En blijvend investeren in een innovatieve en duurzame toekomst en ons zo ‘uit de crisis te innoveren”.