Het jaarverslag van TNO biedt niet alleen een lange opsomming van initiatieven, ambities en resultaten op terreinen als veiligheid, gezondheid, duurzaamheid en digitalisering, maar ook een heldere oproep aan het land om meer geld en energie te steken in innovatie. De snelle ontwikkeling van technologieën als AI, quantum en fotonica en de maatschappelijke opgaven creëren volgens TNO nieuwe kansen voor de Nederlandse hightech. “Om deze kansen te verzilveren, is een gezamenlijke strategie nodig van bedrijven, kennisinstellingen en overheid, inclusief structureel financiering voor R&D.”
Waarom moet je dit lezen?
TNO is een onafhankelijke onderzoeksorganisatie die technisch, natuur- en sociaalwetenschappelijk onderzoek doet om deze kennis toepasbaar te maken voor overheden en bedrijven. TNO heeft de wettelijke taak om op een aantal belangrijke publieke onderzoeksterreinen – zoals op het gebied van Defensie – de kennisbasis voor de overheid in stand te houden, te versterken en te vernieuwen. Het jaarverslag van TNO zegt dus veel over de stand van innovatie in Nederland.
Daarbij is het doel de nationale innovatie-inspanning te verhogen naar 3% van het BBP, wat neerkomt op een extra investering van ruim 6 miljard euro. Die 3% komt overigens niet uit de lucht vallen: het is de afspraak die de EU-landen onderling hebben vastgelegd. Nederland geeft vergeleken met omringende landen minder uit aan onderzoek en ontwikkeling (R&D). Landen als Duitsland en België hebben de afgelopen 20 jaar consequent de R&D-uitgaven verhoogd, terwijl de groei bij Nederland achterbleef. Volgens recente cijfers bedroegen de R&D-uitgaven van Nederland 2,3% bbp, ruim 6,7 miljard euro onder de streefwaarde van de EU-doelstelling.
De hightech sector levert een belangrijke bijdrage aan het verdienvermogen van Nederland. TNO bekeek hoe de sector deze waarde voor de samenleving ook in de toekomst kan blijven leveren. “De verwachting is dat in 2040 50% van de omzet wordt gegenereerd uit nieuwe waardeketens, zoals laser-satelliet communicatie en equipment voor duurzame energie. Om de Nederlandse concurrentiepositie in hightech te behouden, dient de sector 150% productiever te worden en te transformeren naar een 100% duurzame bedrijfsvoering.” Voor meer strategische autonomie is het volgens TNO noodzakelijk dat we deze nieuwe waardenketens opbouwen en ons innovatiebeleid daar voor langere tijd op richten. “Op deze wijze heeft de Nederlandse hightech het potentieel om de komende decennia een handvol nieuwe ASML’s voort te brengen.”
Snelheid gewenst
Het is niet meer zozeer de vraag of een innovatie er komt, maar wie er het eerst mee komt en op deze manier de bijbehorende voordelen binnenhaalt. Snelheid – of anders gezegd: een korte time-to-market – is hierbij essentieel. Versnelling zit voor een belangrijk deel ingebakken in onze manier van kortcyclisch innoveren. Deze manier van werken past TNO toe in onderzoeksprojecten waarbij een urgente vraag moet worden beantwoord.
Het innovatielandschap wordt steeds internationaler en competitiever. Daarom moeten Nederland in het algemeen en TNO in het bijzonder de collectieve innovatie-inspanningen versterken. “Dat betekent dat we onze unieke krachten op de meest veelbelovende gebieden moeten bundelen, zodat we het duurzaam Nederlands concurrentievoordeel kunnen borgen en strategische posities kunnen bekleden in wereldwijde waardeketens.” Door meer coherentie en focus aan te brengen in de onderzoeksportfolio, kan TNO haar slagkracht vergroten en tegelijkertijd effectiever en efficiënter worden.
Verbinding tussen mensen en kennis
De rol van TNO in het jaar 2023 kenmerkte zich volgens het jaarverslag door de verbintenis tussen mensen en kennis. Het is een jaar waarin kunstmatige intelligentie en platforms als ChatGPT gemeengoed worden, met een significante invloed op diverse sectoren van de samenleving. TNO’s inzet op het koppelen van deze technologische ontwikkelingen aan maatschappelijke vraagstukken blijkt cruciaal voor vooruitgang.
Als katalysator voor innovatie faciliteert TNO de overheid en private sectoren met wetenschappelijke inzichten en feitelijke informatie. Dit doet de organisatie door samen te werken met een veelzijdig netwerk van partners. Het doel is om een veilige, gezonde en duurzame digitale samenleving te bewerkstelligen. Het versterken van de Nederlandse positie binnen het mondiale innovatielandschap blijft daarbij een sleutelprioriteit.
41 spinoffs, ter waarde van €331 miljoen
In 2023 heeft TNO drie spin-offs opgericht, waarmee het totaal sinds de start van het Tech Transfer-programma in 2017 op 41 komt. De waarde van deze bedrijven bedraagt in totaal € 331,5 miljoen. Deze spin-offs leveren 631 arbeidsplaatsen op. Het aantrekken van extern kapitaal is in de eerste jaren belangrijk voor deze spin-offs om te groeien. In totaal is er € 273 miljoen aan externe financiering aangetrokken, in 2023 was dit € 66 miljoen.
De drie nieuwe spinoffs zijn: AIKON Health, dat draagbare biosensoren ontwikkelt die zich richten op telemonitoring van gezondheidsinformatie, zoals hartmonitoring. Peregrion, dat met de geavanceerde Accelerator Mass Spectrometer (AMS)-technologie en kennis van microtracers de ontwikkeling van nieuwe medicijnen versnelt. En Enfoil dat producenten in staat stelt om op dunne filmtechnologie gebaseerde zonnecellen te integreren in verschillende oppervlaktes, zoals transportcontainers en dakpannen.
Het 3%-streven is volgens TNO niet alleen nodig vanwege het vergroten van de investeringen in innovatie, maar ook voor het aantrekkelijker maken van Nederland als vestigingsland voor bedrijven die de grenzen van technologie en wetenschap willen verleggen. De focus ligt op het creëren van een omgeving waarin bedrijven zich gestimuleerd voelen om te investeren in innovatieve projecten en samenwerkingen.
Valorisatie van kennis
Valorisatie vindt bij TNO plaats door het verlenen van licenties en het opzetten van ondernemingen die voortbouwen op de resultaten van toegepast onderzoek. Dit proces draagt bij aan de economische ontwikkeling en creëert nieuwe banen, terwijl het tevens de impact van innovaties in zowel de publieke als de private sector vergroot.
Ook het aanpakken van minder zichtbare problemen, zoals fijnstof, wordt voortgezet. TNO’s expertise op het gebied van milieuvraagstukken en gezondheidsrisico’s speelt een sleutelrol in het begrijpen en bestrijden van deze lastig te beheersen kwesties. Dit soort inspanningen weerspiegelen de missie van TNO: het creëren van impactvolle innovaties voor een duurzaam welzijn en de welvaart van de samenleving.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
