T-cellen van de verworven afweer kunnen het geheugen van aangeboren afweercellen manipuleren, blijkt uit onderzoek van het Radboudumc. Eerder werd gedacht dat de aangeboren afweergeheugen zelfstandig werkt. Dit opmerkelijke verband biedt mogelijkheden voor de behandeling van allerlei ziekten. Zo blijkt uit een muismodel dat bij een orgaantransplantatie geen medicijnen meer nodig zijn die de afweer onderdrukken, als deze interactie tussen T-cellen en aangeboren afweer kortdurend wordt geblokkeerd na transplantatie.
Het verworven afweersysteem ontwikkelt zich door infecties die mensen doormaken. Deze afweer komt langzaam op gang, is heel specifiek gericht tegen bepaalde ziekteverwekkers en gebruikt geheugencellen. Mensen hebben daarnaast ook een aangeboren afweersysteem, dat veel sneller reageert op indringers. Sinds een jaar of tien is bekend dat ook de cellen van het aangeboren systeem geheugen hebben, waardoor ze sterker en sneller reageren bij herhaalde infecties. Dit heet getrainde immuniteit.
Tot nu toe werd gedacht dat deze getrainde immuniteit een zelfstandig proces is van aangeboren afweercellen. Maar nu blijkt uit onderzoek van een internationaal team onder leiding van Raphaël Duivenvoorden en onderzoeker Maaike Jacobs van het Radboudumc, dat de T-cellen van de verworven afweer een cruciale rol spelen bij het regelen van getrainde immuniteit. Ze ontdekten dat dit gebeurt door direct contact tussen de cellen via het molecuul CD40.
Transplantatie
Deze bevinding biedt nieuwe mogelijkheden voor behandeling van allerlei aandoeningen waarbij getrainde immuniteit een rol speelt, zoals auto-immuunstoornissen, kanker, hart- en vaatziekten, en orgaantransplantaties. Zo laten de onderzoekers in een muismodel zien, dat een getransplanteerd hart langdurig geaccepteerd wordt door de ontvanger, wanneer de interactie tussen T-cellen en de aangeboren afweer kortdurend na de transplantatie wordt geblokkeerd.
In dit model gebruikten de onderzoekers hele kleine deeltjes met medicijnen er in, zogenaamde nanodeeltjes, die het CD40-signaal remmen. Ze combineerden drie injecties van deze nanodeeltjes met een eenmalige injectie van het bestaande medicijn CTLA4-Ig in de eerste week na de transplantatie van een hart. Dat leidde tot langdurige acceptatie van het getransplanteerde hart, waarbij andere medicijnen die de afweer onderdrukken niet meer nodig waren.
Geheugen
Dat de aangeboren afweer een geheugen heeft is op zich van vitaal belang voor de verdediging van het lichaam. Maar soms is het aangeboren afweersysteem overactief, zoals bij auto-immuunziekten, hart- en vaatziekten en tijdens orgaantransplantaties, en kan het geheugen ook schadelijke effecten hebben. Begrip van de moleculaire mechanismen achter dit geheugen is daarom essentieel voor de ontwikkeling van nieuwe behandelingen.
Uit dit onderzoek blijkt dat het geheugen van de aangeboren afweer manipuleren potentie heeft als een nieuwe therapeutische strategie bij orgaantransplantatie. Duivenvoorden concludeert: “We gaan de komende jaren verder met dit onderzoek met het doel om deze behandelstrategie ook bij mensen mogelijk te maken.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
