Onze maatschappelijke uitdagingen en hightech maakindustrie zijn te complex om vanuit zelfstandige disciplines op te lossen. Systems Engineering kan als overkoepelende discipline componenten bij elkaar brengen. Het bekijkt een systeem als geheel en zorgt voor de broodnodige coördinatie. In een serie gesprekken met experts uit industrie en onderzoek scheppen we een beeld van de huidige staat van de sector en van de wensen voor de komende jaren. Leidraad daarbij is het NXTGEN Hightech traject, dat tot doel heeft het aantal systems engineers voor de hightech maakindustrie in Nederland te vergroten.
Vandaag delen Joost Dierkse van Thermo Fisher Scientific en Jos de Klerk van VDL ETG hun inzichten over het belang van systems engineering binnen hun organisaties. Ze benadrukken de noodzaak van multidisciplinaire vaardigheden, soft skills en samenwerking om complexe technische systemen te realiseren. Goed om te weten: VDL ETG is gespecialiseerd in het ontwerpen en produceren van complexe modules voor partijen als ASML en Thermo Fisher, die van die modules dan weer complete systemen maakt.
Thermo Fisher, al 75 jaar in Eindhoven gevestigd, is marktleider in het ontwikkelen en produceren van elektronenmicroscopen. Ze ontwerpen deze microscopen op systeemniveau, soms ook in samenwerking met toeleveranciers zoals VDL-ETG. Deze collaboratieve manier van werken typeert de waardeketen in de hightech industrie, zeker in en rond Brainport Eindhoven.
Onmisbare rol
Joost Dierkse (Thermo Fisher Scientific) en Jos de Klerk (VDL ETG) zijn er direct aan het begin van het gesprek al stellig over: systems engineering speelt een onmisbare rol in de moderne hightech industrie. De Klerk: “Om onze hightech, multidisciplinaire producten voor diverse klanten te kunnen maken, hebben we veel systeemdenkers nodig.”
Bij VDL ETG is systems engineering dan ook een integraal onderdeel van de organisatie. Met ongeveer 600 ingenieurs richt het bedrijf zich op het ontwerpen en leveren van complexe functionele modules. Daarvoor is een breed scala aan vaardigheden nodig. “Hard skills kun je vaak leren via zaken als requirement engineering – de hele flow van stakeholder needs – en systeemdecomposities,” zegt De Klerk. “Je moet in staat zijn om het systeem te definiëren in functies, in logische fysieke elementen. Dat is alleen theoretisch al enorm complex en vergt dus veel van de systems engineer. Maar daar komt nog eens de kant van de soft skills bij; denk aan presentatie- en communicatietechnieken maar zeker ook empathisch gedrag.”
Voor die soft skills komt het aan op een professionele relatie met de klant of opdrachtgever. “Je moet heel goed kunnen switchen tussen wat die klant zegt te willen en wat jij denkt dat de klant nodig heeft. Je moet nooit arrogant overkomen, maar de andere kant, alleen maar gedwee volgen wat de klant zegt, is ook zeker niet goed. Wie heeft het laatste woord? Eigenaarschap van het te maken product is een delicate zaak. En vanzelfsprekend werkt dat heel anders als je met een startup te maken hebt dan wanneer je bijvoorbeeld voor ASML werkt.” Hoe dan ook is het essentieel om ook als toeleverancier eigenaarschap te kunnen nemen van je product, zegt de Klerk. “Want alleen zo kun je waarde toevoegen in de keten.”
Effectieve procesbegeleiding
Joost Dierkse bevestigt het belang van soft skills en multidisciplinair denken vanuit zijn ervaring bij Thermo Fisher. Bij hem is dat aspect bijvoorbeeld zichtbaar in besluitvormingsprocessen. Een elektronenmicroscoop is opgebouwd uit heel veel hardware- en softwarecomponenten met allemaal onderliggende principes en subsystemen. “Uiteindelijk wil je dat de elektronenmicroscoop in zijn geheel zo efficient mogelijk werkt”, zegt hij. “Daarvoor is het nodig om verder te kijken dan de discipline waarin je gespecialiseerd bent. Als er één ding essentieel is voor onze systems engineers is dat ze multidisciplinair kunnen denken, werken en communiceren. Degenen die al die lijntjes bij elkaar brengen en dus in feite leiding geven over deze processen, noemen we bij ons syteemarchitecten. Van hen verwachten we dat ze alle disciplines en iedereen meenemen in het systemisch denkproces en tegelijkertijd beslissingen nemen zonder formele macht, wat hun soft skills cruciaal maakt.”
Talentontwikkeling
Multidisciplinaire samenwerking is dus essentieel binnen systems engineering, of je nu toeleverancier of opdrachtgever bent. “Wij verwachten van systems engineers dat ze verder kijken dan hun eigen discipline,” legt Dierkse uit. “Uiteindelijk moeten ze breder onderlegd zijn.” Om zover te kunnen komen wordt bij VDL ETG en Thermo Fisher veel waarde gehecht aan interne ontwikkeling van talent. “Wij bieden groeimogelijkheden binnen het bedrijf om mensen breder te ontwikkelen”, aldus Dierkse. ” Zo kun je werkervaring opdoen bij verschillende disciplines. Je kunt veel leren van collega’s met verschillende talenten, achtergronden en ervaringen, zowel op de locatie in Eindhoven als in samenwerking met collega’s over de hele wereld. En het bedrijf zelf kan daardoor de juiste accenten leggen, gericht op de ontwikkeling van bedrijfsspecifieke kennis en vaardigheden.”
Daar bovenop zien Dierkse en De Klerk de voordelen van een gestandaardiseerd curriculum voor systems engineering, zoals beoogd door het NXTGEN Hightech project. “Ik hoop dat er aan het einde van het project een curriculum ligt dat door universiteiten en hogescholen gebruikt kan worden”, zegt de Klerk. “Dan kun je in een vroeg stadium belangstellenden laten voorsorteren op deze rol.”
Zo’n opleiding helpt om vroegtijdig vertrouwd te raken met de basisprincipes van verschillende disciplines en de relaties daartussen. “Hierdoor leer je ook beter communiceren en samenwerken met professionals uit verschillende vakgebieden”, zegt Dierkse. “Later kun je je dan binnen een bedrijf verder ontwikkelen en deze interdisciplinaire benadering toepassen binnen bedrijfsspecifieke omstandigheden.” Tegelijkertijd blijft inzicht in hoe andere bedrijven systems engineering organiseren ook waardevol, vult hij aan. “We hebben allemaal interesse in het aantrekken en behouden van talent. We kunnen elkaar daarmee verder helpen. Bijvoorbeeld door best practices met elkaar te delen. Dat maakt een dergelijk curriculum nog waardevoller voor bedrijven in de waardeketen om mee te doen, terwijl studenten inzicht krijgen hoe multidisciplinair werken waarde toevoegt in verschillende situaties.”
Enthousiasme voor het vak
Het loslaten van een monodisciplinaire kijk op de wereld is niet voor iedereen weggelegd. Maar als het je interesse heeft en je er eenmaal gevoel voor hebt ontwikkeld, is het een enorme verrijking voor je rol en je carrière, zeggen De Klerk en Dierkse in koor. “Systems engineering is geweldig,” zegt de Klerk. “Het is fantastisch om een volledig geintegreerd systeem te ontwikkelen en te zien functioneren.”
Dierkse benadrukt het belang om de vonk te laten overslaan op nieuwe generaties. “Door te begrijpen hoe verschillende componenten, functies en disciplines samenwerken en elkaar beinvloeden, kun je samenhang ontwikkelen, wat leidt tot innovatieve resultaten en duurzame oplossingen. We moeten mensen enthousiasmeren om over grensvlakken van de disciplines heen te willen kijken”, zegt hij. “Daar wordt het moeilijk, maar ook heel leuk.”
Samenwerking
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
