Synthetische meniscus in de maak

Een synthetische meniscusprothese kan mensen met kniepijn van hun klachten afhelpen. De prothese is ontwikkeld door ATRO Medical, een spinoff van het Radboudumc. ReumaNederland gaat de verdere ontwikkeling van de meniscus ondersteunen. 

Dit jaar start een klinische studie in verschillende Nederlandse ziekenhuizen, waaronder het Radboudumc en de Maartenskliniek. In 2019 werd de meniscusprothese al geplaatst bij vijf patiënten in het kader van het onderzoek. 

Alleen in Nederland al zijn er jaarlijks zo’n 40.000 kijkoperaties waarbij er schade aan de meniscus wordt vastgesteld en (een deel van) de meniscus wordt verwijderd. Bijvoorbeeld naar aanleiding van een sportblessure (een ‘voetbalknie’) of artrose.

Naar schatting een kwart van deze patiënten houdt achteraf pijnklachten. Met hulp van medicatie en fysiotherapie moeten zij nu nog wachten tot ze in aanmerking komen voor een compleet nieuwe knie. “Een ingrijpende operatie, terwijl hun klachten aanvankelijk worden veroorzaakt omdat hun meniscus stuk is”, vertelt Tony van Tienen, orthopeed bij het Laurentius ziekenhuis in Roermond, onderzoeker bij het Radboudumc en Chief Medical Officer bij Atro Medical. Als orthopeed houdt hij zich al ruim twintig jaar bezig met knieoperaties in het algemeen en de meniscus in het bijzonder. 

Fixatie blijkt ingewikkeld

De wens om de meniscus te kunnen vervangen bestaat al sinds de jaren tachtig, maar het probleem was het vinden van het geschikte materiaal om in het lichaam te plaatsen. Van Tienen: “De knie is heel sterk en vermaalt alles wat ertussen komt. Daarom moet een kunstmeniscus flexibel maar tegelijkertijd heel sterk zijn.” 

ReumaNederland investeerde tien jaar geleden in onderzoek van het Radboudumc naar nieuwe materialen voor protheses. Uiteindelijk werd in samenwerking met verschillende universiteiten en Koninklijke DSM de oplossing gevonden door de toepassing van Polycarbonaat Urethaan. Dit synthetische product wordt al langer in het lichaam gebruikt en heeft zijn veiligheid inmiddels bewezen, bijvoorbeeld in tussenwervels en hartcatheters. “Alleen met het materiaal ben je er nog niet. De knie moet goed kunnen bewegen en de fixatie van de kunstmeniscus blijkt erg ingewikkeld”, vertelt Van Tienen. “De echte meniscus zit vast met kleine peesjes op het bot en het is moeilijk om de werking van deze pezen na te bootsen.” 

Kwaliteit van leven

Via de orthopedische startup ATRO Medical, gevestigd op de Novio Tech Campus in Nijmegen, wordt de wetenschappelijke kennis verder ontwikkeld tot een toepasbaar product. ReumaNederland ondersteunt de nieuwe behandeling omdat het de kwaliteit van leven voor de patiënt met dagelijkse pijn of knieartrose aanzienlijk kan verbeteren. 

Bij de nieuwe klinische studie dit jaar zullen zo’n tien patiënten de prothese krijgen. Daarna zijn er nog vervolgstudies nodig. Van Tienen schat in dat de kunstmeniscus rond 2024 klaar is voor introductie op de Europese markt. Die markt is aanzienlijk. Van Tienen: “In Nederland gaat het mogelijk om zo’n 10.000 nieuwe patiënten per jaar, in heel Europa zo’n 100.000 mensen. Dan heb ik het nog niet eens over de Verenigde Staten of Azië.”