Het is de droom van zowel medicus als politicus: een bestaand vaccin waarvan de veiligheid al eerder is vastgesteld en dat immuniteit tegen COVID-19 kan opwekken. Een deel van de droom komt alvast uit, zo blijkt uit onderzoek van Radboudumc in Nijmegen. Een al jaren gebruikt vaccin tegen tuberculose blijkt een algemene stimulerende werking op het immuunsysteem te hebben. Het werkt daardoor effectief tegen meerdere ziekten. Of COVID-19 daar ook bij hoort, zal nog moeten blijken.
In de studie zijn groepen vrijwilligers vergeleken die in de afgelopen vijf jaar (vóór de coronapandemie) al dan niet een BCG-vaccin hebben gekregen, en daaruit blijkt dat het vaccin in ieder geval veilig is en geen extra risico’s op COVID-19-klachten met zich meebrengt. De resultaten van dit onderzoek zijn nu gepubliceerd in Cell Reports Medicine.
Het Bacille Calmette-Guérin of BCG-vaccin is het meest ontvangen vaccin ter wereld. Oorspronkelijk is het bedoeld als behandeling van tuberculose, maar later werd duidelijk dat het een langdurige, algemene boost aan het aangeboren immuunsysteem geeft. Het vaccin bleek daardoor ook werkzaam tegen andere aandoeningen. Aan het Radboudumc doet hoogleraar Experimentele Interne Geneeskunde Mihai Netea veel onderzoek naar dit effect, wat ‘trained immunity’ genoemd wordt.
De meeste vrijwilligers ontvingen het vaccin tussen april 2017 en juni 2018. Arts-promovendus en eerste auteur van het artikel Simone Moorlag legt uit dat het doel van die studie was om het verschil in de immuunrespons tussen individuen te bepalen. “Diezelfde vrijwilligers hebben we nu gevraagd naar ziekte en COVID-19-klachten tijdens de coronapandemie. Vervolgens hebben we deze gegevens vergeleken met die van een groep gezonde vrijwilligers die geen BCG-vaccin hebben ontvangen.”
Veilig, misschien positief effect
Wat de vergelijking tussen de groepen laat zien is dat degenen die het vaccin gekregen hebben in ieder geval niet vaker ziek zijn geworden of ernstiger ziek zijn geworden. Het kan, zo concluderen de onderzoekers, daarom in ieder geval geen kwaad om mensen te vaccineren met BCG. De data laten “een voorzichtig positief beeld” zien, met een lager aantal zieken in de periode maart-mei 2020 onder de gevaccineerde groep, en ook minder vermoeidheidsklachten.
Voor grote conclusies is het nog te vroeg. De onderzoekers onderstrepen dat het positieve resultaat te verwachten was gezien de algemeen bekende effecten van het BCG-vaccin op gezonde vrijwilligers. Bovendien heeft de studie ook beperkingen die voorkomen dat hier conclusies aan verbonden kunnen worden voor het nut van het BCG-vaccin voor het coronavirus. Mihai Netea: “Het is heel belangrijk om te kunnen bevestigen dat iemand die gevaccineerd is met BCG geen nadelen ondervindt tijdens de COVID-19 pandemie.” Maar hij benadrukt dat er meer studie nodig is om te kunnen vaststellen of deze vaccinatie tegen COVID-19 kan helpen.
Om dat wel te kunnen vaststellen zijn al diverse onderzoeken bezig, waaronder een aantal grote studies in Nederland.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
