Door Romy van den Nieuwenhof
Wanneer was je voor het laatst op pad zonder smartphone? Kun je een dag zonder? Ongemerkt staren we een steeds groter deel van de dag naar mobiel, tablet, tv of pc. Beeldschermen krijgen meer functies. Ze vormen een venster naar zowel amusement, agenda als ons sociaal leven.
Langzamerhand bepaalt het scherm onze blik op de wereld. Op de TEFAF kijken we niet meer naar kunst, maar maken we foto’s. Bij de eclips in 1999 keek iedereen nog met een brilletje; anno 2015 wordt geadviseerd gespiegeld te kijken door de voorste camera van je telefoon. Hoe beleven wij de beeldschermcultuur?
Om die vraag draait de expo SCREEN ON | NO SCREEN op de STRP Biënnale. Waar begint het beeldscherm en waar houdt het op? Wat voor ontwikkelingen staan ons te wachten voor de toekomst? Een spiegel is tegenwoordig misschien wel beeldscherm dan een smartphone. Die spiegel toont letterlijk het beeld van degene die er naar kijkt, terwijl een telefoon allerlei functies biedt. De Nederlands-Braziliaanse kunstenaar Rafaël Rozendaal toont dit met zijn ‘Popular Screen Sizes‘, waar verschillende beeldformaten naast elkaar hangen in de vorm van spiegels. Maak er een foto van en je vangt het Droste-effect van de beeldcultuur.
Rozendaal ontwierp ook een plugin, ‘Abstractbrowsing.com‘. Die tovert een gewone website om in een kunstwerk van gekleurde vlakken. Angelique Spaninks, directeur van STRP: “Websites zijn strak geformatteerd en dat zijn we gewend als we surfen. Internet werkt met sjablonen, er is veel informatie in blokken. Rafaël denkt daarover na, over die structuur, en minimaliseert het tot kleuren en vlakken. Door die structuur als uitgangspunt te nemen en teksten te vervangen door heldere gekleurde vlakken, ontstaat een strak schilderij. Dat refereert aan Rafaëls inspiratiebron Mondriaan. Het is een digitale variant in de visuele cultuur. De stortvloed aan informatie wordt een rustgevend schilderij. Het geeft je even een pauze van het drukke internet.”
De bezoekers van STRP Biënnale gebruiken op de expo als vanzelf hun tablets en smartphones. Wanneer twee mensen iets te hard met elkaar praten, vraagt een bezoeker: “Kan het wat zachter? Ik wil graag genieten van het kunstwerk.” Vervolgens pakt hij zijn telefoon en legt de installatie vast op een filmpje. “Door via je telefoon te kijken verdicht het beeld een beetje, dus je ziet nog beter wat er gebeurt. En je slaat het meteen op.”
In sommige gevallen is het gebruik van telefoons en tablets zelfs onderdeel van het kunstwerk. Bijvoorbeeld bij ‘Fated Ascent‘ van de Franse Donald Abad. Zijn berg van stenen komt tot leven met de door hem ontwikkelde app, die dingen laat zien die er alleen op het beeldscherm zijn. “Soms is de ervaring van het moment belangrijker dan dat je het opneemt, maar soms is het ook bijzonder om te zien dat je beeldscherm een extra laag biedt door te filmen of fotograferen.”
STRP Biënnale is een festival waarin kunst, technologie en experimentele popcultuur samenkomen. Onze samenleving wordt steeds meer beheerst door technologie. STRP speelt hier op in door de invloed van beeldcultuur, populaire cultuur en kunst op ons dagelijks leven nu en in de toekomst aan te kaarten en te onderzoeken. De Biënnale duurt nog tot en met 29 maart.
Foto Johan de Moel