Stripverhalen over wetenschappelijke onderzoeken in EU ten einde

Nu het jaar ten einde loopt, sluit ook projectleider Marie-Christine Agopian van de Universiteit Sorbonne in Parijs haar verslag af. Daarin resumeert ze hoe ze de afgelopen vier jaar samen met tientallen medewerkers waaronder die van het Parijse communicatiebureau La Bande Destinée door middel van stripverhalen een gezicht gaf aan 18 wetenschappelijke onderzoeksprojecten. Die financierde de Europese Commissie met geld uit het innovatiefonds Horizon dat zo’n 100 miljard euro omvat.

„Eén van de doelstellingen was om deze onderzoeksprojecten voor het voetlicht te brengen”, zegt Agopian. Reden daarvoor is dat de onderzoeken nauwelijks bekendheid genieten terwijl ze in sommige gevallen tot doorbraken kunnen leiden en de EU er veel geld in investeert. Hoeveel mensen er uiteindelijk precies kennis van genomen hebben door de wetenschapstrips, is niet te traceren. „Veel informatie over de strips is via zoveel online kanalen verspreid dat je het totale bereik nooit kunt uitdrukken in een exact cijfer, aldus Agopian. Waarschijnlijk gaat het om miljoenen.

Nobelprijswinnaars

Het project dat Agopian leidde heet ERCcomics, waarbij ERC staat voor European Research Council. Dat is een raad die de Europese Commissie adviseert bij de financiering van fundamenteel wetenschappelijk onderzoek en waarin verschillende Nobelprijswinnaars zitten.

‘Comics’ slaat op de vorm die het team van Agopian gebruikte om de onderzoeksprojecten over de bühne te krijgen: stripverhalen dus. Dat bleek een ideale manier om ingewikkelde verhalen makkelijk uit te leggen. Althans: je kunt met die stripverhalen makkelijk uitleggen waar het in de onderzoeken omgaat.

Klikken op tekeningen

De toetsing van de verschillende veronderstellingen en theorieën wordt aan het einde van elk stripverhaal ook nader toegelicht, voor wie echt wil weten wat de onderzoekers van plan zijn. Maar die lezen wel iets moeilijker dan de strips die via internet te bekijken zijn en die dynamisch zijn. Zo kun je in sommige gevallen op de tekeningen van de hoofdpersonen klikken om te weten wat ze denken, zoals bij de strip over het onderzoek naar het gebruik van robots in een sociale omgeving.

Naast stripverhalen op internet waren er ook boeken met daarin strips over door de EU gefinancierd wetenschappelijk onderzoek.

De strips zijn gebruikt voor lezingen en lessen op basisscholen en middelbare scholen en verspreid via internet, (wetenschappelijke) beurzen en congressen, zegt Agopian.

Zenuwcellen en kleine deeltjes

De onderzoeken die de strips beschrijven lopen uiteen. Zo is er een strip over een onderzoek naar de werking van de zenuwcellen in de hersenen. Die legt een leek onder andere uit dat er lange tijd bijna niets over bekend was.

Een andere strip beschrijft het gedrag van een heel klein deeltje, dat door de lucht zweeft in het huis waar een klein jongetje woont. Op die manier spreken de strips ook kinderen (vanaf een jaar of tien) aan die interesse hebben in de wetenschappelijke achtergrond van hun leefomgeving en kennis willen nemen van de onderzoeken. Zo kunnen zij er ook iets van leren.

Onderwijzers

Tijdens congressen waar Agopian en haar collega’s de onderzoeksstrips aan het promoten waren zag ze dat vooral onderwijzers en leraren naar haar stand trokken en interesse hadden. „De strips waren bruikbaar voor verschillende soorten lessen.”

De strips zijn te lezen in Frans, Engels en Italiaans. Het totale budget bedroeg bijna 800.000 euro. „Geen groot bedrag als je bedenkt hoeveel tekenaars hiermee bezig geweest zijn”, zegt Agopian.

Nieuwe strips?

Of er een tweede ronde komt voor het project is nog niet duidelijk. „Maar we blijven altijd beschikbaar om nieuwe strips te maken voor de onderzoeksprojecten van de European Research Council”, zegt Agopian. „De onderzoekers mogen een deel van hun budget besteden aan het verspreiden van informatie over hun onderzoek.” Dat zouden ze dus aan stripverhalen over wetenschap kunnen uitgeven.

Onderzoek naar de oorsprong van yoga

Het is te hopen dat ze dat doen, want de vorm werkt om een breed publiek te bereiken, zo blijkt. Neem de strip over een onderzoek naar oude geschriften in India over Hatha yoga. In een laagdrempelige lezing die voor iedereen toegankelijk was, legden de onderzoekers uit wat ze onderzoeken en waarom. Daarbij lazen ze voor uit de strips hetgeen tot een hilarisch tafereel leidde.

 

Oude Indiase geschriften weer toegankelijk

Als leek kwam je in dit geval te weten dat de yoga die de meeste Westerse mensen vandaag de dag beoefenen meer dient als gymnastiekoefening dan als training van de geest en in die zin dus behoorlijk afwijkt van het oorspronkelijke doel ervan. Uiteindelijk worden de oude Indiase geschriften door het onderzoek toegankelijk voor meer mensen dan ze vroeger waren.