Er zijn veel factoren waarvan wordt aangenomen dat ze bijdragen aan de vorming van kanker. Stress is er één van. Maar stress is subjectief en moeilijk te meten. Tot nu toe hebben studies die de relatie tussen stress en kanker hebben vastgesteld, zich gebaseerd op empirische gegevens. Een exact wetenschappelijk bewijs bleef achterwege. Een belangrijke uitdaging in het onderzoek en de behandeling van uitgezaaide borstkanker is de heterogeniteit van de tumor. In de loop van de ziekte wordt de tumor diverser. De groeiende verschillen tussen de afzonderlijke kankercellen kunnen dus leiden tot onvoldoende therapeutisch succes. De onderliggende mechanismen van dit fenomeen zijn nog onbekend.
Onderzoek met behulp van muizenkankermodel
Onderzoekers van de Universiteit van Basel en het Universitair Ziekenhuis van Basel hebben onlangs de moleculaire mechanismen blootgelegd die borstkankermetastasen verbinden met verhoogde stresshormonen. Voor hun onderzoek hebben wetenschappers rond Prof. Mohamed Bentires-Alj de vorm van de zogenaamde drievoudige negatieve borstkanker onderzocht. Het is een bijzonder agressieve vorm van kanker waarvan de naam is afgeleid van de receptoren die ontbreken – de oestrogeenreceptor, progesteronreceptor of HER-2-receptor – die worden gebruikt om het oppervlak van kankercellen te verdelen. De drievoudige negatieve kanker is resistent tegen standaardtherapieën en biedt patiënten minder behandelingsmogelijkheden.
De wetenschappers voerden hun onderzoek uit met behulp van een muizenkankermodel. Om de heterogeniteit tussen tumoren en metastasen te onderzoeken, werd de activiteit van genen onderzocht. Zij vonden dat metastasen de activiteit in de zogenaamde glucocorticoïde receptoren (GR) hebben verhoogd. Deze receptoren binden stresshormonen zoals cortisol.
Muizen met uitzaaiingen hadden hogere concentraties stresshormonen dan muizen zonder uitzaaiingen. De studie toont aan dat verhoogde stresshormoonspiegels GR activeren. Dit leidt op zijn beurt tot meer kolonisatie en heterogeniteit van kankercellen. Dit leidt uiteindelijk tot een kortere levensduur.
Nieuwe therapieën denkbaar
De GR binden ook synthetische derivaten van cortisol. Deze omvatten bijvoorbeeld de ontstekingsremmende dexamethason, dat vaak wordt gebruikt om de bijwerkingen van chemotherapie te verlichten. De onderzoeksresultaten toonden aan dat dexamethason de werkzaamheid van het geneesmiddel paclitaxel, dat veel gebruikt wordt in de chemotherapie, kan aantasten.
De resultaten van de Baselse onderzoeksgroep geven aan dat voorzichtigheid nodig is bij het voorschrijven van glucocorticoïdhormonen aan borstkankerpatiënten. De studie maakt ook duidelijk dat het blokkeren van GR nuttig kan zijn. Het zou ook kunnen leiden tot de ontwikkeling van nieuwe therapieën ter bestrijding van borstkankermetastase.
„Tumorheterogeniteit is een groot obstakel in de de behandeling…“
…benadrukt Prof. Bentires-Alj. En hij voegt daaraan toe: “Het belang van stressmanagement kan niet genoeg benadrukt worden – vooral bij patiënten met drievoudige negatieve borstkanker”. Hij raadt daarom gematigde training en ontspanningstechnieken aan voor getroffen patiënten. Niet alleen volgens Bentires-Alj is dit aantoonbaar verbonden met een verbeterde kwaliteit van leven en een hogere levensverwachting.
Het onderzoek is onlangs gepubliceerd in het International Journal of Science Nature. Prof. Bentires-Alj en Prof. Walter Paul Weber, hoofdarts van de afdeling borstchirurgie van het universitair ziekenhuis Basel, zijn de oprichters van het Basel Breast Consortium.
Ook interessant
Innovaties die de behandeling van kanker zullen veranderen:
(1) Gentherapie met Clostridia
(2) Sneller inzicht door moleculaire beeldvorming
