“Conchita and Duncan, move over! De volgende winnaar van het Eurovisie Songfestival kon wel eens een computer zijn.” Dat is tenminste de hoop achter het AI Song Contest, een wedstrijd georganiseerd door VPRO, NPO Innovatie en 3FM. Niet mensen die liedjes schrijven en instrumenten bespelen, maar computers die via algoritmes de ultieme hit genereren.
Uit heel Europa kunnen teams meedoen aan de competitie. Hoewel de wedstrijd niet officieel verbonden is aan het Eurovisie Songfestival, heeft de opdracht er wel sterk mee te maken. Deelnemers wordt gevraagd aan de hand van een dataset van Eurovisie-winnende nummers en met behulp van algoritmes en ‘machine learning’ een nieuw Songfestival-nummer te genereren. AI-liedjes dus.
“De nummers zullen worden beoordeeld door een panel van experts op gebruik van artificial intelligence”, aldus de wedstrijdorganisatie. “Het publiek zal daarnaast de liedjes beoordelen op luisterkwaliteit en hoe ‘pakkend’ het is”
AI is natuurlijk enorm breed. “Een containerbegrip”, erkent ook Karen van Dijk, eindredacteur van het AI Songfestival. “Maar dat is juist fijn, omdat dat er voor zorgt dat je heel veel kunt uitproberen en combineren.” En op die manier kan het bijna niet anders dan dat er straks tal van totaal verschillende nummers uit de competitie rollen.
1957
Nieuw is het op zich niet, de combinatie AI en muziek. De eerste compositie volledig geschreven door een computer stamt uit 1957. Ruim zestig jaar geleden waren componisten Lejaren Hiller en Leonard Issacson de eersten die een computer zo programmeerden, dat hij muziek kon schrijven. Ze noemden de computer ILLIAC I en het stuk muziek dat er uit voortkwam de ‘Illiac Suite’. Indrukwekkend was het zeker. Of het ook mooi klinkt? Daar zijn de meningen over verdeeld. Het stuk werd uitgevoerd door een strijkkwartet en is nog altijd online te beluisteren.
AI-muziekcompositie is zich blijven ontwikkelen. Onder anderen David Bowie gebruikte kunstmatige intelligentie bij het schrijven van songteksten. Ook componist David Cope gebruikte begin jaren ’80 een AI-systeem voor het schrijven van muziek, als oplossing voor een ‘writers block’. Dat leidde uiteindelijk tot het computerprogramma Emmy (een koosnaam voor Experiments in Musical Intelligence, oftewel EMI).
Een van de stukken die hieruit voorkwamen, is Taurus — in de stijl van Vivaldi:
Tweehonderd liedjes van het songfestival
Innovatie binnen de AI-muziekwereld begint altijd met experimenteren, proberen en ontdekken. “Dat is ook wat we proberen te doen met het AI Songfestival,” legt Van Dijk uit. “Exploreren wat er allemaal mogelijk is en wat AI eigenlijk allemaal omvat.”
Als basis krijgen de deelnemende teams een dataset met daarin tweehonderd van de best beoordeelde nummers van het Eurovisie Songfestival. “Inclusief midi-data en een spreadsheet met informatie over de liedjes”, vertelt Van Dijk. “Bijvoorbeeld hoeveel beats per minuut de nummers hebben.” Maar de teams zijn er vrij in om zelf extra data en muziekstukken toe te voegen. Zo lang als er maar een mooie samenwerking tussen mens en machine uit voortkomt.
Dertien landen
Tot nu toe hebben teams uit dertien landen zich aangemeld om aan de competitie meet te doen. “Waaronder het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Zweden, Duitsland, Frankrijk, Polen, Australië, en natuurlijk Nederland”, vertelt Van Dijk. “En een team uit België heeft zich ook net aangemeld”, voegt ze toe.
Uit Nederland doen meerdere teams mee. Waaronder een team met Willie Wartaal. “Dat is heel fijn, omdat we samen met 3FM ook een YouTubeserie maken over AI-muziek. Daarin volgen we dat team.” Het team bestaat uit de rapper en een groep wetenschappers van verschillende universiteiten, vertelt Van Dijk. “Het is heel erg leuk om dat proces dan ook door de ogen van de muzikant te kunnen bekijken. Hoe AI zijn werk bijvoorbeeld in de toekomst kan beïnvloeden en verrijken.”
Zoeken naar de balans tussen mens en machine
Een jury van drie AI-experts zal de creaties gaan beoordelen. Het panel bestaat uit componist Ed Newton-Rex, die lead is bij het AI Lab van technologiebedrijf ByteDance; Anna Huang, een AI-researcher die onder andere meewerkte aan Google’s Magenta-project; en componist Vincent Koops, Senior Data Scientist bij RTL. Maar ook het publiek bepaalt mee. “We vragen mensen de liedjes online te beluisteren, en te beoordelen met vragen als: vind je het een songfestival-liedje, luistert het lekker weg en is het ‘catchy’?”
Uiteindelijk is de mening van het publiek goed voor de helft van de score. Zij beoordelen de muziek echt op klank. De jury zal vooral kijken naar het gebruik van Artificial Intelligence. “Hoe hebben ze de data ingezet? Hoe hebben ze structuur weten te creëren?”, licht Van Dijk toe. “En hoe is de balans tussen mens en machine?” Uiteindelijk worden die beide scores gecombineerd. Luisterkwaliteit versus AI-gebruik, dus. “Het is een balansoefening voor de teams, om te kijken hoe ver ze kunnen gaan,” vat Van Dijk het samen.
Toekomstmuziek
Dit keer wordt het hele AI Songfestival georganiseerd door de VPRO. Van Dijk hoopt echter in de komende jaren een samenwerking te kunnen organiseren tussen omroepen in verschillende landen. “Net als bij het echte songfestival,” speculeert ze. “Dat is wel de droom. En dan online, in plaats van op tv.”
En over tien jaar? “Als we in 2030 met een virtuele artiest en een AI-gegenereerd liedje het echte songfestival kunnen winnen, dat lijkt mij heel erg interessant”, vertelt Van Dijk enthousiast. “Ik ben heel benieuwd hoe de wereld daarop zou reageren. Of we virtuele, computergegenereerde artiesten eigenlijk ook kunnen accepteren. En of we ze daadwerkelijk kunnen zien als op zichzelf staande artiesten.”
De deelnemende teams hebben tot 20 maart de tijd om hun creatie in te zenden. Op 12 mei volgt de bekendmaking van de winnaar. “Ik hoop dat de uitkomst van deze competitie super divers zal zijn, en dat we daarmee kunnen laten zien hoe AI creativiteit kan bevorderen”, concludeert Van Dijk. “En misschien zelfs nieuwe muziekgenres zou kunnen genereren.”
Alvast een voorproefje van wat de competitie zou kunnen opleveren? Begin 2019 creëerde Sweaty Machines een nummer gegenereerd met AI en songfestivalnummers:
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
