‘Do you believe in life after love? I can feel something inside me say, I really don’t think you’re strong enough.’ Neurie je al mee? Het kan bijna niet anders dan dat deze songtekst uit de wereldhit Believe van Cher bekend voorkomt. Dit nummer uit 1998 is een van de eerste nummers waarin Auto-Tune terug te horen is.
Skip forward naar 2023. Het audio-effect is niet meer weg te denken uit de muziek. Exacte cijfers zijn er niet, maar twee Volkskrantjournalisten beluisterden 245 nummer-1-hits uit de top 40 en concludeerden dat er daarvan 132 hoorbaar met Auto-Tune werden bewerkt. Volgens Daniel Grifiths van het vooraanstaande Engelse muziektijdschrift Future Music, wordt het effect in 99 procent van de nummers gebruikt.
De start-ups en spin-offs van TU Eindhoven
De TU Eindhoven (TU/e) is een broedplaats van nieuwe ideeën die leunen op wetenschappelijk onderzoek. Soms groeien deze ideeën uit tot spin-offs en start-ups. Daarmee komt wetenschappelijk onderzoek een stap dichter bij de maatschappij. In samenwerking met The Gate en de TU/e zet Innovation Origins elke maand een innovatieve onderneming in de schijnwerpers die voortvloeit uit wetenschappelijk onderzoek. Deze keer: SpaceBorn United.
Lees hier de andere verhalen in deze serie.
Muzikant en ondernemer
Selim Haase is als kind al bezig met muziek. Hij groeide op in Frankrijk en Marokko tot zijn ouders naar Helmond verhuizen.Tijdens zijn studietijd aan de TU/e componeert en produceert hij muziek voor steeds meer Nederlandse artiesten. Als hij met een van zijn klanten meegaat naar een optreden, valt hem op dat er alleen rapnummers op de setlist staan. “Toen ik hem vroeg waarom hij alle nummers met zang skipte, was het antwoord dat hij die nummers live liever niet opvoerde, omdat hij geen Auto-Tune kan gebruiken op het podium. En dan klinken de nummers niet zoals ze bedoeld zijn.”
Dus: terwijl Auto-Tune de muziekindustrie domineert, vormt het gebruiken van dit effect tijdens een liveoptreden een groot obstakel voor de artiest. Voor zijn afstudeerproject van de master Industrial Design zoekt Haase een oplossing om de artiest de controle en vrijheid te geven als het om Auto-Tune gaat.
Zo werkt Auto-Tune
Inmiddels is Haase CEO van Boldwav, een start-up die een add-on ontwikkelt voor microfoons, zodat artiesten zélf hun audio-instellingen controleren tijdens een liveoptreden.
Voor we verdergaan is het belangrijk om even uit te leggen wat dat precies is, Auto-Tune. Je kunt het zien als een audioprocessor die de toonhoogte in zanglijnen en instrumentale muziek meet en verandert. Het werd uitgevonden als een correctiemiddel in een studiosetting. “Toen computers begin deze eeuw steeds sneller werden, is dat systeem geautomatiseerd”, legt Haase uit. “Het inkomende signaal, de toonhoogte, van een vocaal wordt geanalyseerd. De gebruiker kan vervolgens kiezen om die toonhoogte te tunen naar een bepaalde toonsoort. Auto-Tune kijkt welke noten daar het dichtstbij zitten, zo klinkt het dus nooit vals.”
Alles of niets
In de gecontroleerde omgeving van een studio is het effect heel makkelijk te gebruiken, maar live is dat allesbehalve het geval. Auto-Tune is toonsoort gevoelig, elk nummer vraagt om een andere instelling. Belangrijker nog: er is geen middenweg. “Als je Auto-Tune op de juiste manier gebruikt, dan merken luisteraars dat vaak niet eens. Maar, als het fout gaat, is het the worst thing ever, want dan klinkt een nummer meteen zo vals als een deur.”
Add-on voor microfoons
De add-on van Boldwav kan op een microfoon vastgeklikt worden. Wat er allemaal verwerkt zit in de hardware van dit kleine apparaatje kan Haase niet zeggen. Onlangs dienden ze een patent in voor hun technologie. De add-on zelf wil Haase zo simpel mogelijk houden, want het belangrijkste is dat het apparaat makkelijk in gebruik is. “We begonnen met veel meer functies, maar daarvan hebben we er steeds meer geschrapt. Artiesten willen zo weinig mogelijk bezig zijn met randzaken en zich kunnen focussen op het optreden en hun publiek. Meer niet.”
Dus heeft Boldwav drie functies: de artiest kan op een klein schermpje scrollen tussen presets en deze selecteren, de Auto-Tune in- en uitschakelen en er zit een ‘lock’-functie op, zodat een artiest tijdens een moshpit niet per ongeluk de instellingen veranderd.
Naast Haase bestaat het team van Boldwav uit electrical engineer Amine Mehdi Mansouri en business developer Cat de Win. In een kantoorruimte in De Gate op de TU/e Campus experimenteren ze met verschillende prototypes. Eind dit jaar wil Haase 25 klanten hebben in Nederland.
Meer bewegingsvrijheid
De eerste klant is al binnen. Artiest DUIMALOT, winnaar van de popronde 2023, deed onlangs zijn eerste liveoptreden met de add-on van Boldwav.
Haase: “Vrijwel het enige alternatief dat in de Nederlandse muziekindustrie gebruikt wordt, is een groot apparaat dat meestal backstage staat en bediend wordt door een persoon achter de schermen. DUIMALOT wil graag zelf controle, dus hij zette dat apparaat op een krukje op het podium en maakt het onderdeel van zijn show. Maar om het apparaat te bedienen moest hij wel steeds met zijn rug naar het publiek staan. Hij heeft heel veel nummers waarin hij afwisselt tussen zang en rap. Hij heeft dus behoefte om Auto-Tune te muten tijdens een nummer. Bij het huidige alternatief gaat dat niet. Daarnaast is hij heel intens. Het ene moment staat hij op het podium te rappen, het volgende moment staat hij achter in de zaal tussen het publiek te zingen. Met ons apparaat heeft hij veel meer bewegingsvrijheid en komt zijn energie veel beter tot uiting, dat was heel vet om te zien.”
De ervaring van de artiest op het podium is al heel ver verbeterd, maar het nadeel is dat er nu altijd iemand van Boldwav aanwezig moet zijn om het apparaat te installeren. “We experimenteren nu met de eerste klanten en ontwikkelen de add-on tot een opzichzelfstaand product, waarbij wij zelf niet meer aanwezig hoeven te zijn.”
Zo populair als Auto-Tune is, heeft het ook veel haters. Het zou nep zijn, onmenselijk en om muziek te kunnen maken hoef je geen ‘talent’ meer te hebben. Daar trekt Haase zich niets van aan. “De meest beluisterde muziek zijn allemaal nummers met Auto-Tune. De muziekindustrie heeft Auto-Tune volledig omarmd. Het is zijn vooral niet-muzikanten (en dan vooral de oudere generatie) die er een sterke mening over hebben. En als muzikant zijnde, vind ik dat elke kunstenaar zelf de vrijheid moet hebben om te kiezen hoe hij of zij zich wil uitdrukken. Met Boldwav wil ik artiesten die vrijheid bieden.”
omslagfoto: Jessie Kamp Fotografie (DUIMALOT in Nijmegen)
Samenwerking
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
