Piloten in de luchtmacht worden vaak geconfronteerd met extreme omstandigheden tijdens het vliegen. Machines zoals de F-35 hebben veel sensoren die de piloot kunnen waarschuwen als er iets niet in orde is. Maar de vitale functies van de piloten zelf worden zelden gemeten. Nadat Erik Frijters, Senior Flight Surgeon bij de Koninklijke Luchtmacht (RNLAF), een paar keer de vraag kreeg waarom dit zo was, besloot hij het heft in eigen handen te nemen. In samenwerking met AEOLUS en Holst Centre is hij gaan sleutelen aan een flight-sensing shirt. Het bewaakt de vitale functies van piloten en verbetert zo het succes van missies.
Van medische patch naar flight-sensing shirt
“Ik ben met een medische patch van Holst Centre aan de slag gegaan om te kijken of het iets zou kunnen zijn dat ontwikkeld kan worden voor gebruik tijdens vluchten”, zo vertelde Frijters onlangs tijdens de innovatiedag van Holst Centre. “En de resultaten waren veelbelovend.” Met de gezondheidspatch kan degene die hem draagt op afstand in de gaten worden gehouden. De patch – een pleister op de huid of in een shirt – kan de hartslag, onregelmatigheden in het ECG-patroon, trillingen, uitdroging en G-belasting meten.
De medische patch wordt meestal gebruikt voor mensen die een aandoening hebben. “De mensen voor wie wij de patch gebruiken, hebben geen medische aandoening. Het zijn mensen met een uitstekende gezondheid, maar ze worden in vrij extreme omgevingen gebracht, zoals G-krachten en uitzendingen in woestijnomstandigheden,” legde Frijters uit.
“Er waren al detectieshirts op de markt, die niet waren ontwikkeld voor het lucht- en ruimtevaartdomein. Ze waren niet toereikend voor de extreme omgevingen waarin piloten zich bevinden,” vulde Paul Vierveijzer, Senior Manager Business Development bij TNO en TNO Lead bij AEOLUS Human Performance Innovation Center, hem aan. “We zijn dus gaan werken aan de ontwikkeling van het shirt specifiek voor het lucht- en ruimtevaartdomein. We zijn daarbij begonnen met die health patch uit het medische domein en hebben een nieuw systeem gemaakt.”
Frijters vult aan: “We hebben allerlei testen gedaan. We deden vliegtesten om te zien of het robuust was en het werk kon doen dat we beweerden dat het kon doen. En soms kwamen we erachter dat sommige dingen niet werkten. We gingen dan terug naar de vorige shirts en begonnen uit te zoeken hoe we het beter konden maken.”
Waarom is het nodig?
Het dragen van een flight sensing shirt heeft het potentieel om het missiesucces te vergroten door de veiligheid van de missie te verhogen. “Stel je voor dat een piloot veel G’s te verduren krijgt en zijn hersenen beginnen te desatureren. Dit betekent dat ze elk moment het bewustzijn kunnen verliezen.” Als piloten hierover een waarschuwing krijgen, kunnen ze volgens Frijters een stapje terug doen en voorkomen dat ze “flauwvallen en tegen de grond crashen”. Maar er is meer. Frijters legde uit dat als er metingen worden gedaan, deze robuust, betrouwbaar en niet opdringerig moeten zijn. “Het enige moment dat de piloten iets hoeven te weten over iets als verzadiging is wanneer het mis dreigt te gaan,” merkte Frijters op.
Ruimte voor verbetering
Hoewel het flight-sensing shirt veelbelovend lijkt, zijn er nog zaken die voor verbetering vatbaar blijven. Een van de uitdagingen waar het ontwikkelingsteam nog voor staat, is het aan- en uittrekken van het shirt. Frijters legde uit dat het moeite kost om de patches goed te krijgen omdat ze droge elektroden hebben.
Het tweede punt van aandacht is de output van de data. “Hoe presenteer je die? Wat heeft de piloot nodig? Wat voor dashboard moet je gebruiken?” De ideale voorwaarde zou zijn een gebruiksvriendelijk product te hebben, dat aanslaat wanneer het nodig is en klaar is voor gebruik.
Ten derde zijn gegevens niet alleen een probleem bij de presentatie ervan, maar ook bij de opslag. Dit is niet zozeer een technisch, maar een ethisch dilemma. “Ik denk dat de mensen de baas moeten zijn over wat er met hun metingen gebeurt”, onderstreept Frijters. “Je observeert gezonde mensen en je ontdekt misschien dingen die je nog niet eerder hebt ontdekt. Als de gegevens worden geanonimiseerd en op grote schaal worden geanalyseerd, vinden we misschien dingen die de medische screening kunnen verbeteren.”
Een pak voor elke piloot
Het shirt is nog maar het begin. Uiteindelijk moet er een compleet pak uitrollen. Printbare elektronica biedt de mogelijkheid om op verschillende stoffen te printen en het draagcomfort te verhogen. “Het shirt is eerst omdat het makkelijk aan te trekken is; idealiter zou je iets hebben dat de piloot toch al draagt”, legt Frijters uit. “Een pak is completer dan een shirt. Het beperkt de meting niet tot alleen de borstkas.” Als de technologie robuust blijkt te zijn, zou ze ook kunnen worden aangeboden aan helikopterpiloten en piloten in de burgerluchtvaart.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
