We kennen al tunnels voor wild en zelfs complete ecoducten. Zo kunnen dieren net als vroeger van het ene naar het andere natuurgebied trekken, ongehinderd door de snelweg die het landschap door midden snijdt. Nu is er ook zo’n zebrapad voor insecten bedacht. Want vliegjes, vlinders, bijtjes en andere gevleugelde beestjes hebben door luchtwervelingen de grootste moeite om een snelweg over te steken. En dit net kan ook nog eens duurzame energie opwekken.
In een dichtbevolkt land als Nederland is de behoefte aan oplossingen om de biodiversiteit te beschermen groot. Met name de bescherming van insecten is een van de prioriteiten. Hun bestuiving staat aan de basis van 85 procent van het voedsel dat we elke dag eten.
In een gezamenlijk project ontwierpen VenhoevenCS, DS landschapsarchitecten, en Studio Solarix een ultralicht net dat boven de snelweg A67 wordt gespannen die door de Strabrechtse Heide loopt. Het net herstelt de natuurlijke verbindingsroutes voor vogels en insecten in dit Noord-Brabantse natuurgebied. En het wekt ook nog eens stroom op.
The Butterfly Effect, zo hebben de ontwerpers dit net genoemd. Het gaat namelijk om een kleinschalig ecosysteem. Maar het draagt tegelijkertijd bij aan de grootschalige strijd tegen klimaatverandering.
Snelwegen zijn gevaarlijk voor insecten. Ze kunnen door de turbulentie in de lucht dood gaan. Of ze moeten letterlijk wachten tot er een file ontstaat, voordat ze de weg kunnen oversteken.
“Onze benadering bestond erin een nieuwe manier van denken over het opwekken van duurzame energie op gang te brengen. Een manier die in harmonie is met ons bestaande landschap. We wilden het concept ‘kapitaal’ niet alleen in economische zin bekijken, maar verbreden naar natuurlijk, menselijk, infrastructureel en sociaal kapitaal”, vertelt Cécilia Gross, partner en directeur bij VenhoevenCS architecture+urbanism.
Het ontwerp is gemaakt voor de Design Challenge georganiseerd door Kunstloc Brabant, Staatsbosbeheer en Het Groene Woud. Na de onthulling van het project zijn de initiatiefnemers op zoek naar een partner om het eerste proefproject te voltooien.
Impact verkleinen
Het net van kabels, geïnspireerd op een spinnenweb, wordt opgehangen aan stalen dragers langs de kant van de snelweg. De structuur is gemakkelijk te ontmantelen en te hergebruiken. Honingraatvormige vlakken – elk onderverdeeld in kleinere driehoeken – vormen het web, dat zonne-energie opwekt door middel van zonnecellen. “In vergelijking met de bouw van een veld zonnepanelen, produceren we bij de bouw van dit web drie keer minder CO2“, zegt Gross. Volgens de architect kan de constructie nog verder worden verbeterd met nieuwe technische ontwikkelingen. Een voorbeeld hiervan zijn de nieuwe generatie energie-opwekkende vezels, die in het web zouden kunnen worden gespannen. Daarnaast kunnen ook de energie-opwekkende panelen nog verder worden ontwikkeld.
Omdat het web niet volledig bestaat uit zonnepanelen, houden regenwater, lucht en insecten vrij spel. Ondertussen genieten de bestuurders van een nieuwe ervaring. “We kleuren de oppervlakken in verschillende natuurlijke tinten om insecten aan te trekken en ze te verleiden om rond de overkapping te vliegen”, legt Gross uit. Bovendien heeft de structuur ook effect op de bodem. Het web zorgt er namelijk voor dat stikstof en deeltjes afkomstig van de voertuigen -zoals rubber van de banden niet verwaaien en in de bodem in de buurt van de snelweg terechtkomen. Bossen aan de zijkanten van de weg werken als geluidsbuffers en beschermen het natuurgebied tegen alle geluiden die van de snelweg komen.
Schaalbare technologie
Het Butterfly Effect-net is zo ontworpen dat het kan worden aangepast aan verschillende omgevingen, zoals bijvoorbeeld een stad. De lengte kan variëren van enkele meters tot meerdere kilometers. Zo kunnen ook meerdere oversteekplaatsen aan elkaar worden gekoppeld of in stukken worden onderverdeeld. Die flexibiliteit maakt andere toepassingen mogelijk dan alleen die over de autosnelwegen.
“Het web kan worden toegepast in stedelijke omgevingen en op spoorwegtrajecten waar ook veel geluidsoverlast, luchtvervuiling of een grote energiebehoefte is. Het web kan worden opgeschaald en aangepast aan elk gebied en aan de behoeften van het plaatselijke ecosysteem”, zegt Gross.
Nieuwe manier van ontwerpen
Energieopwekking en behoud van biodiversiteit komen in dit ontwerp samen in één oplossing, zo stellen de ontwerpers Het web boven de snelweg is geïnspireerd op de natuur en laat de menselijke en de natuurlijke omgeving naadloos in elkaar overlopen. “Dat kan ertoe leiden dat we heel anders gaan nadenken over de inrichting van stedelijke en niet-stedelijke ruimten.”
“We zouden daarom graag zien hoe we in de toekomst, of in verschillende stedelijke toepassingen, de technologie kunnen inzetten om het sociale kapitaal van dit ontwerp te vergroten door gevarieerde esthetische elementen te integreren”, stelt Gross voor. Want het bevorderen van een nieuw gevoel van cohesie en harmonie is een van de boodschappen die de initiatiefnemers met dit ontwerp willen overbrengen.
Bij het behoud van de zelfvoorzienende en duurzame ecosystemen van de natuur, zinspeelt het web op een meer holistische aanpak, waarbij verschillende aspecten deel uitmaken van dezelfde omgeving. Samenwerking tussen overheid en burgers is belangrijk bij het beoordelen en ontwikkelen van het voorstel. Alleen door het vlindereffect te ervaren, aldus de initiatiefnemers, is het mogelijk de structuur te verbeteren, gericht op coöperatieve investeringen die het web kunnen doen groeien.
VenhoevenCS architecture+urbanism presenteren The Butterfly Effect deze week tijdens de Dutch Design Week die nog tot 24 oktober duurt.
Ook interessant: Drijvend zonnepark in Sellingen is grootste van Europa
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
