Het Amerikaanse bedrijf SHINE Medical Technologies bouwt bij Veendam een fabriek voor medische isotopen. “En we hebben haast. De wereld is momenteel afhankelijk van zwaar verouderde kernreactoren bij het maken van nucleaire medicijnen”, zegt vicepresident van SHINE Medical Harrie Buurlage. Door middel van een deeltjesversneller worden er in de nieuwe fabriek radioactieve stoffen gemaakt die nodig zijn voor onder andere de opsporing en behandeling van kanker.
Het is een first of its kind, de deeltjesversneller waar SHINE Medical medische isotopen voor o.a. kankermedicijnen mee maakt. De eerste fabriek van SHINE wordt gebouwd in Amerika, en in Veendam volgt nu een tweede. In 2023 moet het zo ver zijn: dan gaat de bouw van de fabriek in Veendam van start. “En twee jaar later willen we de eerste medische isotopen de wereld insturen vanuit Veendam”, zegt Buurlage. De onderneming investeert rond de tweehonderd miljoen euro in de nieuwe fabriek in Veendam en er kunnen zo’n tweehonderd mensen aan het werk.
Veendam kwam als beste alternatief rollen uit de zoektocht die minstens anderhalf jaar duurde, om de juiste plek te vinden om de nieuwe fabriek te bouwen. “Veendam heeft de perfecte combinatie van factoren voor de fabriek”, licht Buurlage toe. “Medische isotopen zijn beperkt houdbaar, dus dat Airport Eelde op 20 minuten rijden afstand ligt is ideaal. Ook ligt de locatie direct naast de N33, dus we hoeven niet door woonwijken te rijden. Daarnaast is het ook maar zo’n 20 minuten rijden naar de stad Groningen, dus we kunnen gemakkelijk samenwerken met de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en het Universitair Medisch Centrum Groningen voor onderzoeksprojecten.”
Verouderde reactoren
De nieuwe methode van SHINE komt als geroepen. Momenteel is de gezondheidszorg namelijk afhankelijk van zwaar verouderde onderzoekreactoren voor de productie van nucleaire medicijnen. “In de wereld vinden er 50 miljoen behandelingen met nucleaire medicijnen plaats per jaar”, zegt Buurlage. “De medicijnen zorgen ervoor dat patiënten langer kunnen leven en zorgen ook voor een betere kwaliteit van leven. Toch hangt de hoop voor deze mensen momenteel aan een zijden draadje. Ik zie de ene kernreactor na de andere door de knieën zakken.” In de laatste 10 jaren zijn inmiddels vele Europese reactoren uit bedrijf genomen en vaak worden de centrales tijdelijk gesloten vanwege een lek. En een nieuwe reactor staat er ook niet zomaar: “Je hebt 20 tot 30 jaar nodig voordat een nieuwe gebruikt kan worden”, aldus Buurlage.
De deeltjesversneller van SHINE uitgelegd
Uranium vormt de basisstof voor de medische isotopen die in Veendam worden gemaakt. Het uranium wordt in de deeltjesversneller bestraald met zogenaamde neutronen, waardoor radioactieve deeltjes ontstaan. Die deeltjes kunnen weer gebruikt worden voor medische doeleinden. Met de techniek die gebruikt gaat worden in Veendam is het mogelijk om deeltjes te versnellen tot 16 miljoen kilometer per uur, op een oppervlakte van minder dan een halve meter.
Voor een volledige omschrijving van het proces, klik hier.
Naast het feit dat de nieuwe methode met de deeltjesversneller snel kan worden ingezet, biedt de nieuwe methode nog meer voordelen. “We werken met een techniek die veel schoner en veiliger is. Wij maken voor het productieproces gebruik van uranium, maar hergebruiken het uranium waardoor de hoeveelheid afval een stuk minder is.” Voor de productie van isotopen door middel van de deeltjesversneller is een factor honderd minder uraniumsplijtingen nodig in vergelijking met de productie in een kernreactor.
Meer dan medicijnen
De fabriek in Veendam richt zich dus op het maken van isotopen, maar SHINE Medical heeft wereldwijd nog meer ambities. Buurlage legt het uit. “Het lijkt nu misschien nog ver weg, maar over 10 of 15 jaar willen we onze deeltjesversneller ook inzetten om het probleem met radioactief afval te reduceren. Daartoe is onze deeltjesversneller namelijk ook in staat. We kunnen op den duur langlevend nucleair afval kortlevend te maken. Op die manier willen we ons programma dus verder uitzetten.”
Concurreren met zwaar gesubsidieerde reactoren
Om alle plannen werkelijkheid te laten worden ziet Buurlage nog wel obstakels op de weg die overwonnen moeten worden. “Wij moeten momenteel concurreren met reactoren die zwaar gesubsidieerd zijn door de overheid en wij vechten uiteraard hard voor een eerlijk speelveld”, zegt Buurlage. Hij is hoopvol. “Ik heb gesprekken met ministers en heb onderhandelingen op Europees niveau. Ik hoop dat de innovatieve significantie snel beloond wordt.”
Lees hier ook andere IO-artikelen over Groningen
