De boerderij van de toekomst bevindt zich niet meer op het platteland, maar midden in de stad. ‘Urban farming’, of verticale landbouw is een vorm van landbouw waarbij op verschillende lagen, die in een binnenruimte worden geïnstalleerd, voedsel wordt geproduceerd – in een pakhuis, een wolkenkrabber of zelfs een grote container. Seven Steps To Heaven uit Eindhoven, opgericht door Gertjan en Lianne Meeuws, verbouwt verse producten in een hightech verticale boerderij met behulp van LED-lampen in plaats van daglicht, in combinatie met temperatuur- en verdampingsregeling. De directeur van het bedrijf, Gertjan Meeuws, zegt dat het grootste verschil tussen traditionele en verticale landbouw is dat een binnenboerderij in de buurt van de consumenten kan zijn – zelfs in het centrum van een grote stad. “In plaats van een lange toeleveringsketen, waar de bron van je verse groente de hele wereld kan zijn, komen alle nodige groenten van één lokale boerderij. Verticale landbouw is de nieuwe toeleveringsketen,” zegt Meeuws.
“Biologische landbouw 2.0”
“Verticale landbouw is niet uitgevonden door boeren,” zegt de directeur van Seven Steps To Heaven. “Gewoonlijk werken traditionele boeren ver weg van de consument en zij moeten zich vooral richten op de oogst om de kost te verdienen. Veredelingsbedrijven ontwikkelen nieuwe varianten van groenten met de nadruk op de resistentie en hoog rendement maar niet op de smaak en voedzaamheid. Bij verticale landbouw gaat het ook om de oogst en om het verdienen van de kost, net als bij traditionele landbouw, maar daarbij richten we ons ook op het produceren van veilige, smaakvolle en voedzame producten – zo dicht mogelijk bij de markt.”
Meeuws gelooft dat traditionele landbouw en binnenlandbouw samen kunnen werken – het is niet een kwestie van het één of het ander: “Ons bedrijf kan bijvoorbeeld jonge planten kweken die in een kas of op een open veld geplant kunnen worden en ze zijn vitaler dan de planten die op de traditionele manier geteeld worden. Wij kunnen jonge tomatenplanten maken die extra energie hebben, zodat wanneer ze onze kwekerij verlaten, ze nog steeds voordeel kunnen halen uit die energie gedurende de eerste paar weken in de kas. Dat stelt de kwekers zelfs in staat om geen tot weinig bestrijdingsmiddelen te hoeven gebruiken omdat deze planten zo sterk zijn. Er zijn vele manieren waarop onze technologie en kennis van zaken traditionele landbouw en veredeling kunnen ondersteunen.”
Kwaliteit, smaak en voedingswaarden
In alle planten vindt fotosynthese plaats – ze halen koolstof uit de lucht en produceren zuurstof en glucose. Meeuws legt uit dat er drie niveaus zijn van plantenstofwisseling. Op het eerste niveau produceren de planten nog maar net genoeg suikers om in leven te blijven, op het tweede niveau produceren ze genoeg glucose om in stand te blijven en beginnen ze te groeien, op het derde niveau produceren planten meer suikers dan ze nodig hebben voor hun groei en beginnen dan secundaire metabolieten te produceren – beter bekend als vitamines en antioxidanten, die enorm belangrijk zijn voor onze gezondheid en welzijn. Secundaire metabolieten zijn net zo belangrijk voor het leven van de planten: ze gebruiken die stoffen voor de bescherming tegen plagen of om insecten aan te trekken die betrokken zijn bij de bestuiving. Meeuws zegt: “Wanneer de planten het derde niveau van de stofwisseling bereiken, geven ze een soort signaal af: “Eet me niet op, omgeving!”
Ervoor zorgen dat planten het hoogste niveau van hun stofwisseling bereiken zodat ze gevuld worden met vitamines is makkelijker als de planten in een gecontroleerde omgeving van een binnenboerderij gekweekt worden dan in het open veld. Daarbij hoeft een verticale landbouwer de producten niet te oogsten wanneer ze nog niet rijp zijn vanwege transportredenen omdat bij het concept van verticale landbouw de producten lokaal worden geconsumeerd. “Het leeuwendeel van de verse producten die we tegenwoordig eten zijn veel te vroeg geoogst – de planten bereiken hun volledige potentieel niet, waardoor ze minder lekker en voedzaam zijn dan ze hadden kunnen worden,” zegt de medeoprichter van Seven Steps To Heaven.
“Een moderne supermarkt in Abu Dhabi, Algerije, Rwanda of Angola ziet er bijna hetzelfde uit als een Jumbo of Albert Heijn. Maar als je naar de afdeling van verse producten gaat, zul je erachter komen dat de groenten twee tot drie keer zo duur zijn als in Nederland.”
Waarom verticale landbouw
Verticale landbouw kan een veelbelovende oplossing zijn voor delen van de wereld waar de productie van groenten beperkt is, of waar verse producten niet volledig veilig zijn om te eten. Er treden veiligheidsproblemen op in de gebieden waar boeren veel chemicaliën moeten gebruiken om de oogst te redden – en zulke plekken zijn er veel in deze wereld, zegt Gertjan Meeuws.
Binnenboerderijen kunnen aanzienlijke voordelen met zich meebrengen naar de regio’s waar de kwekers en consumenten ver van elkaar verwijderd zijn. Eén van de gebieden waar verticale landbouw zijn ware potentieel kan tonen is in Afrika. Meeuws omschrijft Afrikaanse steden als stedelijke gebieden van grote omvang – veel groter dan steden in Europa maar met weinig beschikbare landbouwgrond in en rondom de stad. Vaak kan transport van de boerderijen naar de steden wel twee tot vier dagen duren vanwege de slechte wegen. Daarbij is er in Afrika weinig water voor de gewassen tijdens het droogteseizoen.
Meeuws zegt: “Een moderne supermarkt in Abu Dhabi, Algerije, Rwanda of Angola ziet er bijna hetzelfde uit als een Jumbo of Albert Heijn. Maar als je naar de versafdeling gaat, kom je erachter dat de groenten twee tot drie keer zo duur zijn als in Nederland. En de kwaliteit varieert: groenten zijn niet altijd goed en vers. Daarom heeft Afrika een groot potentieel voor verticale landbouw – en eigenlijk geldt voor de hele wereld dat prijzen lager kunnen en de kwaliteit van verse producten beter.”
Hoe betaalbaar is een binnenboerderij? Om een verticale boerderij te bouwen, heb je een investeerder en een eigenaar van de boerderij nodig, die niet van hetzelfde bedrijf hoeven te zijn. “In traditionele landbouw is het vaak zo dat de boer zowel de eigenaar van de boerderij is en daarbij ook werkzaam is op de boerderij. Wij denken dat het voordelig is om deze twee functies te verdelen over twee verschillende partijen. De toekomst van de verticale landbouw zien we in het model dat bestaat uit vastgoedbedrijven en de werkmaatschappijen die de boerderij van de vastgoedbedrijven leasen. Deze methode kan ons helpen het proces van het bouwen van verticale boerderijen te versnellen,” zegt Meeuws.
“Als we minder willen verspillen, moeten we kunnen voorspellen wat consumenten willen – niet vandaag, maar over 5-6 weken.”
Verticale landbouw voor de toekomst
“Als we in de komende drie decennia 10 miljard mensen op rationele wijze van voedsel willen voorzien, moeten we onderscheid maken tussen voedsel dat slechts een brandstof is voor het lichaam (zoals maïs, tarwe, sojabonen) en het voedsel dat mensen nodig hebben om hun lichamen te herstellen – vitamines, antioxidanten etc. Als we die twee soorten voedsel op een slimma manier combineren, kunnen we mensen over de hele wereld van voedsel voorzien wat misschien niet goedkoop is, maar wel betaalbaar,” zegt Meeuws. “Gevarieerde voeding is belangrijk omdat als kinderen in de eerste 4-5 jaar van hun leven het voedsel binnenkrijgen wat zij echt nodig hebben, ontwikkelt hun brein beter, en zijn de levenslange kosten van de gezondheidszorg lager.” De directeur van Seven Steps To Heaven is van mening dat het redelijker is om in de toekomst wat meer te besteden aan veilig voedsel van goede kwaliteit dan om veel meer te besteden aan medicijnen en ziekenhuisbehandelingen. “Wat we nodig hebben is een bredere benadering naar de landbouw – het kan niet worden behandeld zonder dat er een verband bestaat met andere disciplines. Gezondheidszorg zou één van die disciplines moeten zijn zodat voedsel het medicijn wordt in plaats van farmaceutische producten.” Een multidisciplinaire aanpak van de verticale landbouw is wat het bedrijf al gebruikt in zijn werk.
In de toekomst zou de ontwikkeling van de binnenlandbouw het werk van de leveringsdiensten van maaltijdpakketten zoals HelloFresh kunnen veranderen. “Nu schrijf je je in, je bestelt een pakket en daar zitten alle producten in die je nodig hebt om een maaltijd voor een familie te bereiden. Tegenwoordig stellen deze bedrijven een combinatie van producten samen waarvan ze de herkomst weten. De volgende stap is niet om de herkomst te achterhalen, maar om zelf de producten te produceren,” zegt Meeuws.
“Het hele landschap van de detailhandel van vandaag de dag is gebaseerd op overproductie. Daarom kunnen tomaten, komkommers en andere groenten op ieder moment bij ons thuis worden bezorgd. Als niemand deze producten koopt, wordt 40 procent van alles wat we kweken weggegooid. Dat is één van de redenen waarom voedsel zo duur is. Met de ontwikkeling van binnenlandbouw kan een consument lid worden van een familieboerderij die verse producten produceert voor een bepaald aantal lokale families – in deze omstandigheden weten de telers wat en hoeveel ze moeten produceren, zo kunnen zij de productie in balans houden,” zegt Meeuws. “Als we minder willen verspillen, moeten we kunnen voorspellen wat de consumenten gaan vragen – niet vandaag, maar over 5-6 weken. Zolang we last-minute bestellingen accepteren en een dag later verse producten bezorgen, kunnen we blijven overproduceren – en dat is geen slimme manier om de snelgroeiende populatie van onze wereld van voedsel te voorzien.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
