Veel minder stress bij online leren

Gematigde stress kan het leren bevorderen. Onderzoekers van de Ruhr-Universiteit Bochum hebben onderzocht of dit in dezelfde mate gebeurt bij online-onderwijs als bij face-to-face-onderwijs.

Zij maten verschillende fysiologische parameters bij studenten die een anatomiecursus hetzij digitaal, hetzij face-to-face volgden. Hoewel de cursussen mentaal even veeleisend waren, vertoonde de online groep een beduidend lagere fysiologische staat van stress. De resultaten worden beschreven door een team onder leiding van Morris Gellisch en Prof. Dr. Beate Brand-Saberi in het tijdschrift “Anatomical Sciences Education“.

Learning Solutions: Beter onderwijs met minder uren

Docenten voor de klas hebben een hoge werkdruk of ervaren dat in ieder geval zo, dat blijkt uit cijfers van het CBS.

Stress beïnvloedt leerprocessen

Fysiologische stress uit zich bijvoorbeeld in verhoogde niveaus van het stresshormoon cortisol, verminderde hartslagvariabiliteit en een verhoogde hartslag. “Het is bekend dat stress een sterke invloed heeft op leer- en geheugenprocessen en ook op de handhaving van de aandacht,” zegt Morris Gellisch. En niet alleen negatieve invloed. Een gematigde fysiologische toestand van stress heeft een positief effect indien deze zich temporele in de context van de leertaak voordoet, aldus de Ruhr Universität Bochum in een persbericht.

“Tot nu toe werden de verschillen tussen face-to-face- en online-onderwijs vaak onderzocht met vragenlijststudies waarin subjectieve parameters zoals motivatie of waargenomen stress werden bevraagd,” beschrijft Gellisch. “Maar aangezien leren een duidelijke fysiologische component heeft, is de vraag gerezen of er ook hier verschillen zijn.”

Digitaal en face-to-face

De onderzoekers analyseerden daarom de hartslagvariabiliteit en de speekselcortisolconcentraties van 82 studenten tijdens een anatomiecursus. Dit vond plaats in de vorm van een blended learning-evenement: De studenten werden in groepen verdeeld, en voor elke groep werd een online cursusdag gevolgd door een face-to-face cursusdag. Op elke cursusdag was er dus een groep die face-to-face les kreeg in de histologiekamer en een andere groep die dezelfde lesgebeurtenissen simultaan online volgde.

Op een representatieve cursusdag monitorden de onderzoekers met speciale sensoren gedurende de gehele cursusduur van 120 minuten, de hartslagvariabiliteit. Zij namen ook speekselmonsters aan het begin, na 60 minuten en aan het eind van de training. De studenten, die deelnamen via een videoplatform, voerden de metingen zelf uit met dezelfde materialen en stap-voor-stap-instructies.

Significant verminderd

Bij de online groep was de fysiologische opwinding significant verminderd. Dit kwam tot uiting in lagere cortisolconcentraties, lagere sympathische activiteit en verhoogde parasympathische activiteit. De laatste twee waarden kunnen worden afgeleid uit de hartslagvariabiliteit en zijn een maat voor de spanning: de studenten waren meer ontspannen op online-cursusdagen.

Naast de fysiologische waarden gebruikte het team ook vragenlijsten om subjectief waargenomen parameters te bepalen, zoals hoeveel vreugde de deelname aan de cursus bracht. Eén resultaat: verhoogde activiteit van het sympathische zenuwstelsel correleerde met verhoogde vreugde tijdens het lesgeven. Deze correlatie werd niet gevonden in de online groep.