Het reproductiegetal voor corona mag van Britse wetenschappers wel worden gestreept

Toen de coronapandemie in 2020 uitbrak, werd de R-waarde een bekende afkorting voor de besmettelijkheid van de ziekte. Een nieuwe Britse studie suggereert echter dat het tijd is om daar afscheid van te nemen. Het is beter te kijken naar de groeisnelheid van de infectie in plaats van besmettelijkheid, aldus de University of Cambridge in een persbericht.

Het onderzoek, gepubliceerd in het Journal of the Royal Society Interface en geleid door onderzoekers van de Universiteit van Cambridge, is gebaseerd op tijdreeksmodellen die zijn ontwikkeld met behulp van klassieke statistische methoden. De modellen produceren nowcasts en voorspellingen van het dagelijkse aantal nieuwe gevallen en sterfgevallen. Deze methode is al succesvol gebleken bij het voorspellen van nieuwe COVID-19 golven en pieken in Duitsland.

Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) gebruikt wetenschappelijk rekenmodellen om de verspreiding van het coronavirus in kaart te brengen. Het RIVM actualiseert deze berekeningen voortdurend met de daadwerkelijke cijfers. Het RIVM noemt op zijn wewbsite het R-getal “nog steeds een belangrijk gegeven”.

De Britse studie is gezamenlijk geschreven door Andrew Harvey en Paul Kattuman, wier tijdreeksmodel dat epidemietrajecten weergeeft, bekend als het Harvey-Kattuman model, vorig jaar werd geïntroduceerd in een paper gepubliceerd in Harvard Data Science Review.

Ook interessant: Vraagtekens bij juistheid coronamaatregelen op basis van alleen incidentie-waarden

“Het R-getal verliest snel aan nut zodra een pandemie begint”, aldusKattuman, van de Cambridge Judge Business School. “Het R-getal geeft het aantal infecties aan dat naar verwachting zal voortvloeien uit één enkele besmettelijke persoon in een volledig vatbare populatie. Dit nu verandert naarmate de immuniteit zich opbouwt en maatregelen zoals sociale distantie worden opgelegd.”

In latere stadia van een pandemie concluderen de onderzoekers dat het gebruik van de effectieve R rate, die met deze factoren rekening houdt, ook niet de beste route is. De nadruk moet niet liggen op besmettelijkheid, maar op de groeisnelheid van nieuwe gevallen en sterfgevallen.

Plotselinge uitbraak

“Dit zijn de cijfers die beleidsmakers echt helpen bij het nemen van de cruciale beslissingen die hopelijk levens zullen redden en overvolle ziekenhuizen zullen voorkomen wanneer een pandemie zich voltrekt – wat, zoals we hebben gezien met COVID-19, maanden en zelfs jaren kan duren”, zei Kattuman. “De gegevens die via dit tijdreeksmodel worden gegenereerd, zijn al nauwkeurig en effectief gebleken in landen over de hele wereld.”

De studie onderzoekt golven en pieken bij het volgen van een epidemie, waarbij wordt opgemerkt dat nadat een epidemie een hoogtepunt heeft bereikt, de dagelijkse gevallen beginnen te dalen omdat beleidsmakers proberen te voorkomen dat nieuwe pieken overgaan in golven. Het volgen van golven en pieken werpt verschillende vragen op, in de eerste plaats omdat een golf een heel land of een relatief groot geografisch gebied bestrijkt, terwijl een piek plaatselijk is.

Daarom kan een plaatselijke uitbraak in een land met lage nationale infectiecijfers leiden tot een sprong in het nationale R-cijfer, zoals in juni 2020 in de regio Münster in Duitsland gebeurde na een uitbraak in een vleesverwerkingsfabriek. Een dergelijke sprong wijst echter niet op een plotselinge verandering in de manier waarop de infectie zich verspreidt en heeft dus weinig gevolgen voor het algemene beleid.

Andrew Harvey and Paul Kattuman. ‘A Farewell to R: Time Series Models for Tracking and Forecasting Epidemics.’ Journal of the Royal Society Interface (2021). DOI: 10.1098/rsif.2021.0179