Niemand twijfelt aan het belang op wereldschaal van de Nederlandse high tech maakindustrie. Er zijn succesverhalen te over en vanuit alle continenten wordt met groot respect naar onze prestaties gekeken. Namen als ASML, Philips, VDL, Thermo Fisher Scientific, Vanderlande, Thales en Lely spreken wereldwijd tot de verbeelding. En toch is er ook werk aan de winkel: hoe borgen we de aanwezige kennis, hoe zorgen we voor voldoende nieuw personeel en vooral: hoe blijven we de High Tech Systems & Materials (HTSM) sector doorontwikkelen?
Een nieuwe HTSM Systems Engineering Roadmap moet daar beweging in krijgen. Gebaseerd op brede maatschappelijke opgaven en met als doel het verdienvermogen van Nederland te ondersteunen, zet de roadmap in op de structurele samenwerking tussen de Nederlandse industrie, de academische wereld en onderzoeksinstellingen.
Dit is het slot van een driedelige serie over het belang van systems engineering voor de creatieve kracht en het verdienvermogen van Nederland.
Wouter Leibbrandt, Science and operations director van ESI (TNO), stond mede aan de wieg van de nieuwe HTSM Systems Engineering Roadmap. Hij was ook een van de deelnemers aan de fact finding missie waar we in de eerste twee delen van deze serie over schreven. “De hightech maakindustrie in Nederland neemt wereldwijd een leidende positie in en draagt tegelijkertijd sterk bij aan de Nederlandse economie en de verdiencapaciteit”, zegt Leibbrandt. “Maar het is niet alleen technologie waar het om draait. Om een sterke industriële positie te behouden is het noodzakelijk om te investeren in effectief onderzoek rond systems engineering-methodologieën. En van daaruit kunnen we dit schaalbaar en toepasbaar maken door jonge mensen op te leiden die niet alleen hun kennis op niveau krijgen, maar ook hun vaardigheden.”
Vandaar ook de zoektocht die Leibbrandt momenteel uitvoert om systems engineering beter te verankeren binnen de Nederlandse technische universiteiten. Daartoe worden nu, onder regie van Rutger van Poppel van Brainport Development, interviews afgenomen met een divers aanbod aan vertegenwoordigers van de sector. “Centrale vraag daarbij is: wat heb je aan opleiding nodig om die wereldpositie die we nu hebben vast te kunnen houden of zelfs te kunnen uitbreiden. Eén van onze bevindingen is dat een project als Stella (de bouw van een zon-aangedreven gezinsauto door studenten van de TU Eindhoven, red.) enorm helpt. Maar opvallend daarbij is dat dit volledig gesponsord wordt door externe partijen en nog geen officieel onderdeel uitmaakt van het studieprogramma. Misschien kan dat anders.”
Groeifonds
Nederland staat er goed voor, zegt Leibbrandt. “Veel beter dan in 2008, toen de vorige grote crisis uitbrak. De basis daarvoor ligt bij de Nederlandse industrie. In 2008 dacht iedereen nog dat heel Nederland op weg was naar een diensteneconomie. Maar de werkelijkheid was dat juist de maakindustrie ons land toen gered heeft. Het verdienvermogen bleek uit Twente, uit Brainport Eindhoven, uit het Westland te komen, maar niet uit de Randstad. En ook nu zie je dat het nationaal verdienvermogen voorwaarde is voor de stappen die we nu kunnen zetten. Zo’n nationaal groeifonds van 20 miljard had er nooit kunnen komen zonder de kracht van de maakindustrie.”
Ziedaar ook een van de drijfveren van het team achter de roadmap voor de HTSM. Leibbrandt: “Een grote groep R&D-medewerkers van de Nederlandse industrie en universiteiten heeft aan deze roadmap bijgedragen. Het geeft inzicht in onze technische en wetenschappelijke uitdagingen voor de komende jaren. We geven erin aan hoe we de industriële behoefte aan design- en engineeringmethodieken voor software-intensieve high tech systemen moeten aanpakken om Nederland aan de top te houden op dit gebied.”
Embedded systems
Software-intensief is daarbij inderdaad een belangrijke toevoeging. Niet voor niets had de voorganger van deze roadmap het nog over ’embedded systems’ als rode draad voor de high tech maakindustrie. Leibbrandt: “Die term hebben we nu laten vallen; niet omdat software minder belangrijk is geworden, maar omdat het inmiddels om veel meer gaat dan dat – en omdat het een integraal geheel is geworden. Zo komen we meer in lijn met de Kennis- en Innovatie Agenda’s (KIA’s) van de topsectoren en de 25 missies die door de overheid zijn vastgelegd in het innovatiebeleid.”
Centraal in de roadmap staan de specifieke behoeften van de Nederlandse hightech maakindustrie om haar leidende positie in de wereld te behouden, gekoppeld aan de behoeften van de maatschappij. Dat alles vertaalt zich in doelen op productniveau, die op hun beurt weer de wensen voor onderwijs en onderzoek mede bepalen.
De relatie met maatschappelijk opgaven is direct en concreet, zegt Leibbrandt. “De systems engineering-methodologieën die voortvloeien uit de uitvoering van de roadmap kunnen rechtstreeks ten goede komen aan maatschappelijke sectoren die gebruik maken van digitale systeemtechnologie. En dat is heel breed, denk bijvoorbeeld aan de gezondheidszorg, vervoer en mobiliteit, veiligheid, energie en milieu, landbouw en ga zo maar door. De gemeenschappelijke noemer binnen al deze gebieden is dat maatschappelijke innovatie steeds meer afhankelijk is geworden van de inzet van systeemtechnologie en de toepassingen ervan.”
Complexiteit van de systemen
Hoe (relatief) goed het dan ook moge gaan met Nederland, de roadmap maakt duidelijk dat er nog veel moet gebeuren. “Een belangrijk punt van zorg is de steeds grotere complexiteit van hightech systemen. Traditionele engineeringmethoden zijn vaak informeel en gericht op één aspect van het geheel; daar hebben we niet meer genoeg aan. De gevolgen hiervan zien we in de dagelijkse praktijk waarin de industrie grote uitdagingen ervaart om goed presterende hightech systemen te blijven ontwikkelen. Er is een beter fundament van systems engineering nodig om de efficiëntie, effectiviteit, kwaliteit en kosten te verbeteren van de processen en de daaruit voortvloeiende producten.”
En voor dat fundament ligt volgens Leibbrandt de crux echt bij het ontwikkelen van een methodologie die via gerichte systems engineering opleidingen kan zorgdragen voor een nieuwe generatie technici van wereldklasse. “Alleen op die manier kunnen alle doelen gediend worden: blijvend verdienvermogen voor Nederland, een mondiale toppositie voor onze maakindustrie én een gerichte aanpak van onze grote maatschappelijke opgaven.”
Dit is het slot van een korte serie over het belang en de uitdagingen rond systems engineering in Nederland. Lees hier de hele serie.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
