Guben en Gubin zijn twee stadjes aan weerszijde van de rivier de Neiße. Het ene dorp ligt in Duitsland, het andere in Polen. Tot nu toe was de grensplaats vooral bekend vanwege de “Polenmarkt” waar Duitsers goedkoop kunnen tanken en boodschappen doen. Verder is Guben de geboorteplaats van Wilhelm Pieck, die tussen 1949 en 1960 de eerste en enige president was van de DDR. De functie kreeg daarna een andere naam.
Binnen een paar jaar kan daar een nieuw hoofdstuk aan worden toegevoegd. Guben krijgt de grootste lithiumfabriek van Europa. Het van oorsprong Canadese bedrijf Rock Tech Lithium denkt vanaf 2024 genoeg lithium te kunnen verwerken voor een half miljoen elektrische auto’s per jaar. Het doel is om elk jaar 24.000 ton van de ruwe grondstof te verwerken tot lithiumhydroxide, een hoofdbestanddeel voor bijna alle accu’s in elektrische auto’s (als elektrolyt). Met de raffinaderij op het Industriegebiet Guben-Süd gaat een investering gemoeid van een slordige 500 miljoen dollar.
Jörg Steinbach, de minister van economische zaken en energie van Brandenburg noemde het bij de ondertekening geweldig nieuws. Het geeft aan dat zijn deelstaat zich ontwikkelt tot een centrum voor de elektromobiliteit met in het hart de Tesla-fabriek, zo’n 60 kilometer verderop aan de rand van Berlijn. Daar rollen als het goed is – de fabriek staat, maar er is nog geen milieuvergunning – binnenkort 500.000 auto’s van de band en daar zijn heel veel accu’s voor nodig.
Tesla als aanjager van economische activiteit
Maar het is niet alleen Brandenburg waar de komst van Tesla voelbaar is. Hetzelfde geldt voor de aangrenzende deelstaat Saksen-Anhalt.
In Bitterfeld-Wolfen – ten tijden van de DDR een van de grootste (en smerigste) chemiesteden van de wereld – komt een zelfde soort fabriek als in Guben, alleen dan van het Nederlands-Amerikaanse bedrijf AMG Advanced Metallurgical Group . Het is de bedoeling dat hier ongeveer 20.000 ton lithium wordt verwerkt.
Lithiumfabriek AMG
“Met de lithiumproductie komt een belangrijk deel van de toeleveringsketen voor elektrische auto’s naar Saksen-Anhalt en komen wij een stap dichter bij ons doel om in deze regio innovaties tot stand te laten komen voor de hele productieketen”, was de enthousiaste reactie van Thomas Einsfelder, een hoge ambtenaar die in Saksen-Anhalt verantwoordelijk is voor het binnenhalen van investeerders.
Volgens Michele Fischer van AMG was de keus voor Bitterfeld niet zo moeilijk. “Het ligt midden in het snelst groeiende centrum voor accu’s en elektrische auto’s, en het is op schootsafstand van onze klanten”, zegt zij vanuit de VS.
Wie de klanten en toeleveranciers zijn, wil ze nog niet verraden. “De onderhandelingen lopen nog”. Dat Tesla een van de potentiële klanten is, spreekt voor zich. Maar er zijn veel meer accufabrieken die in de buurt neerstrijken:
- In Bitterfeld bouwt Farasis bijvoorbeeld een accufabriek die in 2022 klaar moet zijn. Doel op de lange termijn is 16 gigawattuur (GWh) aan accu’s per jaar.
- Vlakbij Berlijn – in Ludwigsfelde (Brandenburg) – draait sinds begin dit jaar een fabriek van Microvast (8-12 GWh). Zij maken accu’s voor grote en kleine bussen.
- Het Chinese CATL bouwt in Erfurt (150 kilometer zuidoostelijk van Bitterfeld) een fabriek voor 14 GWh, met de mogelijkheid voor een verdubbeling op de lange termijn.
- In noordoostelijke richting, in Salzgitter, komt een grote fabriek van Volkswagen en Northvolt (op termijn 24 GWh). De accu’s daar zijn vooral voor eigen gebruik van VW.
- BMW doet hetzelfde maar dan in Leipzig (40 kilometer van Bitterfeld).
Rock Tech wil naar 5 fabrieken
Voor Rock Tech Lithium is de fabriek aan de Poolse grens nog maar het begin. Volgens directievoorzitter Dirk Harbecke is er alleen in Duitsland een “gigantische vraag” naar accumateriaal voor elektrische auto’s van de Volkswagen Groep, BMW en Daimler. Het bedrijf uit Vancouver wil daarom vijf fabrieken bouwen in Europa. Elk jaar komt er eentje bij.
De Canadezen halen het lithium nu nog uit de Canadese bodem. Maar het is de bedoeling dat dit snel verandert. In 2030 moet ongeveer 50% van de grondstof worden gehaald uit oude accu’s. Dat is ook nodig om de vraag aan te kunnen. De Europese Commissie verwacht dat er in 2030 30x zoveel lithium nodig is dan nu en in 2050 zelfs 60x zoveel. Nu komt bijna al het lithium nog uit Azië.
Analisten verwachten dat in 2030 ongeveer 1,5 miljoen ton aan afval is van afgedankte accu’s die voor recycling in aanmerking komen.
Kathoden en anoden
Naast lithium is er natuurlijk veel meer nodig om een accu te maken. Ook daar willen de Oost-Duitse deelstaten Brandenburg, Saksen en Saksen-Anhalt een rol spelen. En dat lukt aardig. Een goed voorbeeld is de bouw van een BASF-fabriek voor kathoden in Schwarzheide bij Cottbus. BASF heeft grootste plannen met de accutechnologie. Alleen met kathodemateriaal denken ze in 2030 een omzet te kunnen draaien van 7 miljard euro.
Grondstoffentekorten zijn ook voor BASF een probleem. Het wil daarom in Schwarzheide een recyclingfabriek bouwen voor oude accu’s waar naast lithium ook kobalt en nikkel uit worden teruggewonnen, allemaal grondstoffen die steeds zeldzamer worden.
Foto: Industriegebied Schwarzheide (Foto BASF)
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
