Velen kunnen er niet op wachten: Het snelle en stabiele 5G-netwerk. Het is de opvolger van de huidige 3G- en 4G-netwerken. TNO doet in internationaal verband al jarenlang onderzoek naar de toepassingen ervan en de techniek kan een grote rol spelen bij allerlei maatschappelijke uitdagingen. “Het is van waarde voor zelfrijdende auto’s, voor de hulpdiensten zoals de politie en de ambulance, voor de landbouw en voor nog veel meer toepassingen”, zegt Jarmo Wilkens, Consultant 5G bij TNO.
Nu zijn het vooral nog gamers die er dolenthousiast van worden. Want zo’n razendsnelle en stabiele 5G-internetverbinding maakt de beste game-ervaring mogelijk. De techniek is nog niet breed beschikbaar, maar onlangs hadden een handjevol gamers geluk. Puxque uit Eindhoven en Milan Knol uit Groningen streden met twee teams tegen elkaar in een VR-battle in een virtuele arena vanaf twee verschillende locaties in Nederland.
Gamingwereld als early adopter
Het team van Milan Knol maakte daarbij gebruik van de 5G setup van TNO, VodafoneZiggo en VMware in Hoogezand. De gamingwereld is een ‘early adopter’ van de technologie en TNO demonstreert door middel van de battle wat er nodig is om 5G toe te passen in de praktijk. Ervaring die wordt opgedaan kan op den duur immers ook nuttig zijn voor andere doeleinden. Door middel van de indoor 5G-verbinding en een snel lokaal netwerk hadden de gamers te maken met korte reactietijden en een scherpe beeldkwaliteit.
De gamers zijn dankzij de draadloze 5G-verbinding daarnaast vrij om te bewegen, wat de game-ervaring ook ten goede doet. René Visser co-founder van de 5G Hub en SR External Affairs Manager VodafoneZiggo: “Ik ben enorm trots dat we met alle partners deze usecase hebben gedeeld met de rest van de wereld. Het laat zien dat we samen de wereld een stukje beter kunnen maken en iedereen verbonden kan zijn met elkaar wanneer je wilt.”
In de provincie Groningen worden ook veel toepassingen van 5G onderzocht en getest in de transport, zorg en landbouw. Lees hier meer over 5Groningen
5G en Virtual Reality
Maar de toepassing van 5G stopt niet bij de gamingwereld. Zo wordt de technologie ook in andere VR-toepassingen gebruikt. Tom De Koninck, Senior Consultant Media Networks, ziet dat 5G bezig is met een opmars op dit gebied. Hij houdt zich onder andere bezig met ‘5G edge computing’: servers, die snel data en beelden kunnen verwerken en doorgeven. Komende jaren zal deze techniek verder worden uitgerold, waardoor VR-ervaringen verbeterd worden. De Koninck: “We doen hier bij TNO veel onderzoek naar. In alle situaties waarbij reactietijden een rol spelen is deze techniek van groot belang.”
We zullen komende jaren bijvoorbeeld steeds meer toepassingen van 5G in de VR-wereld zien waardoor realistische, holografische beeldvormingen mogelijk worden. Mensen kunnen dan via VR of AR met elkaar interacteren alsof ze echt bij elkaar in een ruimte zijn. TNO doet bijvoorbeeld baanbrekend onderzoek op het gebied van Social XR, waarbij VR of AR gelinkt worden aan een communicatieplatform. “Dat is echt gaaf, want we kunnen ontzettend veel verschillende dingen doen met holografische communicatie”, zegt De Koninck. Zo kunnen ouderen, ook in tijden waarin fysiek bezoek niet mogelijk is, virtueel contact zoeken met hun familieleden.
Ook in een werkomgeving kan de holografische verbinding nuttig zijn. “Denk bijvoorbeeld aan experts die advies kunnen geven op afstand. Een grote fabrikant heeft daar veel baat bij, bijvoorbeeld. Gaat er een machine stuk in Taiwan? Dan kan deze binnen een uur hersteld zijn door middel van een holografisch belletje van een expert uit de Verenigde staten.”
Zelfrijdende auto’s en truck platooning
Ook wordt er binnen TNO volop onderzoek gedaan naar toepassingen van 5G op de weg. Er lopen verschillende onderzoeksprojecten om de 5G-netwerkinfrastructuur klaar te maken voor zelfrijdende auto’s. “Deze worden veiliger en efficiënter als ze gebruik maken van informatie over het omringende verkeer”, zegt Wilkens. “In de toekomst worden dan mensen en auto’s die deelnemen aan het verkeer verbonden aan het 5G-netwerk door middel van sensoren. De voertuigen kunnen dan op basis van die data betere beslissingen nemen en ‘bewuster’ worden van de omgeving.”
Soepele overgang van Nederlands naar een Duits netwerk
Met het project 5G-MOBIX, waar TNO deel van uitmaakt, wordt er gekeken naar wat er gebeurt met de communicatie via het 5G-netwerk als auto’s de grens naar Duitsland oversteken. “Als je naar Duitsland rijdt, heb je vast wel eens opgemerkt dat je dan even je netwerkverbinding verliest. Voor de toepassing van 5G in zelfrijdende auto’s zijn dat soort problemen niet acceptabel. Hoe zorg je voor een soepele overgang van een Nederlands naar een Duits netwerk? Daar doen we bij TNO, in samenwerking met KPN, onderzoek naar.”
Ook kijkt het project naar hoe je om kan gaan met verschillende toepassingen die tegelijkertijd geleverd moeten worden, maar verschillende eisen aan het netwerk stellen. Automatisch rijdende voertuigen stellen andere eisen aan de data die ze willen gebruiken voor het automatisch rijden dan bijvoorbeeld een internet gebruiker op de achterbank. Hoe onderscheid te maken tussen die verschillende data stromen, en hoe daaraan de juiste garanties te kunnen verbinden, dat is een belangrijke onderzoeksvraag voor 5G.
Truck platooning
Op de weg kan 5G daarnaast worden gebruikt voor toepassingen in vrachtwagens, zoals bij truck platooning. Hierbij rijden vrachtwagens geautomatiseerd en direct achter elkaar in konvooien van bijvoorbeeld 3 tot 5 trucks. Dit maakt wegtransport sneller, goedkoper, schoner en veiliger. “Dat idee is niet nieuw: er wordt bij truck platooning al jarenlang gewerkt met directe communicatie waarbij de trucks met elkaar in verbinding staan door middel van ITS-G5”, zegt Wilkens. “5G kan een rol spelen om de adoptie van truck platooning op de openbare weg te versnellen. De vrachtwagens krijgen dan via dit netwerk aanvullende informatie of kunnen ook informatie delen over wat er zich op de weg afspeelt, waardoor de kans op ongelukken verkleind kan worden.”
Landbouw, drones en robots
In de landbouw wordt 5G ingezet voor onder andere de monitoring van de grond en het optimaliseren van teelten. Evert van den Akker, Senior Business Developer Agrifoodtech bij TNO, ziet tegenwoordig veel toepassingen van 5G bij de aansturing van drones voorbij komen. “Drones worden veelal gebruikt om in kaart te brengen hoe gewassen er aan toe zijn. Denk bijvoorbeeld aan de vochthuishouding van een akkerbouwgebied.” Op dit moment wordt dat vaak nog met camera’s gedaan zonder een 5G-verbinding. De data moet worden opgeslagen in een drone, en vervolgens moeten de opnames worden geüpload en door cloudtechnologie verwerkt worden. “Maar met 5G is dat niet meer nodig. Je kunt rechtstreeks via deze verbinding data overdragen.”
Robots en akkers
Onlangs demonstreerde de Nationale Proeftuin Precisie Landbouw (NPPL) de mogelijkheden van robotica in de landbouw. Het lijkt misschien nog ver weg, maar in de toekomst zullen er, met behulp van 5G, naast drones ook steeds meer robots zelfstandig over de akkers heen rijden om taken uit te voeren zoals rooien en zaaien, voorspelt Van den Akker. “De drones en robots helpen om de landbouw duurzamer te maken door onder andere data te verzamelen en daarop in te spelen. Denk bijvoorbeeld aan het tegengaan van overtollige bemesting.”
Winst te behalen in de landbouw
TNO deed afgelopen jaar in het kader van het 5Groningen fieldlab onderzoek naar de kansen en mogelijkheden van 5G voor de agrarische sector in binnen- en buitenland. Ondanks de vele mogelijkheden van 5G-toepassingen in de landbouwsector, verloopt de uitrol van de technologie er nog moeizaam. Daar valt zeker nog winst te behalen, benadrukt Van den Akker. “Ik denk dat het vooral belangrijk is om bedrijven te enthousiasmeren om 5G toe te passen, door pilots en nieuwe projecten rondom 5G op te zetten. We moeten de deadlock zien te doorbreken en nieuwe machines ontwikkelen die gebruik kunnen maken van de mogelijkheden van 5G.”
klik hier voor meer informatie over de 5G trends en ontwikkelingen waar TNO aan werkt
5G: nog meer uitdagingen
Hoewel 5G de maatschappij kansen biedt, zijn er, naast de uitdagingen in de landbouwsector, nog veel meer uitdagingen te overwinnen. Zo moet er nog veel gedaan worden om ervoor te zorgen dat de 5G-infrastructuur klaar is voor massaal gebruik, zodat onder meer drones en zelfrijdende auto’s ervan gebruik kunnen maken. “Om dat soort toepassingen verder uit te rollen moeten we kunnen rekenen op een betrouwbaar en stabiel netwerk”, zegt Wilkens. “Telecombedrijven spelen daar een belangrijke rol in.”
Daarnaast richt TNO zich ook op de impact van 5G op privacy en veiligheid. Ook daar valt, volgens De Koninck, nog veel te behalen. “Hoe veilig is de data die wordt verstuurd? En wie is de eigenaar van de data? Dat zijn heel belangrijke vraagstukken waar niet zo simpel een antwoord op te geven is.” Als consument heb je daarin ook een keuze, benadrukt De Koninck. “Ben je bereid om veel data af te geven aan grote partijen als Facebook, of doe je dat liever niet en ga je voor een duurder alternatief? Dat zijn vragen waar iedereen over na moet gaan denken.”
Meer weten naar aanleiding van dit artikel? Neem dan contact op met Jarmo Wilkens ([email protected]), Tom De Koninck ([email protected]), of kijk op www.tno.nl.
Meer over TNO en 5G vind je hier
Samenwerking
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
