Er is nog veel te verbeteren op de kapitaalmarkt, zowel in het matchen van vraag en aanbod, als wat betreft het ondernemerschap zelf. Dat is de conclusie het onderzoek ‘De ondernemer centraal, het roer moet om’ dat in opdracht van Brainport Network is uitgevoerd. Het rapport zoekt naar antwoorden op de vraag hoe ondernemers makkelijker en sneller toegang tot fondsen, durfkapitaal en kredieten krijgen. Brainport Network is een netwerk van acht economische clusters uit Zuidoost-Nederland. Het rapport is opgesteld door Laurens Meijering van Luminnova uit Waalre.
Het probleem van de haperende geldstroom treft voornamelijk hightech starters en groeiers (startups en scale-ups) omdat in deze sector langdurige investeringen nodig zijn om een beginnend bedrijf stevig in de markt te zetten. Dit kost de regio economische groei en banen, aldus Meijering. Het is de ambitie van Brainport Network om in deze regio 750 snelle groeiers te hebben, maar dat aantal is nog niet gehaald.
“Banken kijken te veel naar cijfers uit het verleden”
“Banken kijken soms te veel naar cijfers uit het verleden en te weinig naar de toekomstkansen van een bedrijf. Ondernemers op hun beurt hebben soms moeite een goed verhaal om te zetten in een gedegen businessplan.” Op die onderdelen kunnen beide partijen veel van elkaar leren door samen te werken, aldus het rapport. “Want het helpt als je even elkaars bril opzet om ook het perspectief van de ander te zien. Waarbij het wel altijd moet draaien om de kernvraag hoe je die ondernemer verder helpt. Hoe je een veelbelovende start up of doorgroeier enkele stappen hoger op de ladder helpt.”
Het rapport is samengesteld uit de resultaten van interviews met 25 ondernemers en aangevuld met literatuuronderzoek en eigen cijfers. Het rapport concludeert dar er voldoende aanbod van kapitaal is, maar dat matching met de vraag is een structureel probleem is in de regio. Daarbij helpt het niet dat alternatieven voor bancaire financiering (denk aan stapelfinanciering, factoring en leasing, kredietunies, crowdfunding en NPEX-beurs) te beperkt worden aangeboden. Toch zou dat nodig zijn, want de banken zelf zijn terughoudend geworden met hun financiering richting snelle groeiers. “Banken hebben steeds meer ambitie als financieel regisseur en kijken te weinig naar het toekomstperspectief van een bedrijf. Ze zouden ondernemender moeten gaan denken en handelen.”
Venture Capitalists (“VC’s”, durfinvesteerders) en “informals” (de informele investeerders) bieden vooralsnog te weinig soelaas. “De kapitaalbehoefte van de scale-up sluit niet goed aan op het aanbod van de venture capitalist. De blik zou meer gericht moeten worden op VC’s in de Randstad en in het buitenland.”
“De overheid zou ondernemender moeten denken”
Ook de regionale ontwikkelingsmaatschappijen (in Brabant voornamelijk de BOM) zou zich anders moeten opstellen, zo blijkt uit de interviews in het rapport. “Er is nauwelijks sprake van risicoparticipatie door ROM’s vanwege rendementseisen van de overheid. Ook hier zou ondernemender gedacht moeten worden. Daarbij hoort het dat de ondernemer de ruimte krijgt om te ondernemen.”
Meijering komt met een aantal mogelijke oplossingsrichtingen om een betere match tussen vraag en aanbod op de kapitaalmarkt te bewerkstelligen. Zo zou Brainport Network Kapitaalmarkt de focus van haar activiteiten op de scale-ups moeten leggen en moet er meer aandacht komen voor stapelfinanciering en alternatieve routes voor bancaire financiering. “Vorm bijvoorbeeld een high risk fonds met ondernemers aan het stuur.”
“Er is meer aan de hand dan alleen een mismatch op de kapitaalmarkt”
De geïnterviewde ondernemers steken ook de hand in eigen boezem. “Er is ruime overeenstemming dat er veel meer aan de hand is dan alleen een mismatch op de kapitaalmarkt.” Zo constateert Meijering ook een gebrek aan ondernemerschap en leiderschap in kwalitatieve en kwantitatieve zin. De internationale ambities en de daarbij horende plannen rond business development zijn vaak onder de maat. Er zou meer gekeken kunnen worden naar de goede voorbeelden: “Opgroeiende bedrijven kunnen in dit kader veel baat hebben bij coaches uit het bedrijfsleven.”
Financieringscommissies – waar Brainport Network volop mee aan de slag is – worden gezien als een waardevol initiatief: “Daar werken banken, private en publieke fondsen en investeerders, overheid en regionale ontwikkelingsmaatschappijen samen aan oplossingen voor kansrijke bedrijven die geld nodig hebben. Daar komen slimme ideeën uit voort, want de partners vertrouwen elkaar en stappen over hun eigen schaduw heen. Als je dat aandurft, stel je de klant pas écht centraal. Ook voor ondernemers is zo’n commissie een vooruitgang. Ze hoeven niet langs allerlei adressen te lopen leuren met hun innovatie, er is nu een gezamenlijk loket waar ze kunnen pitchen.”
“Een onafhankelijke rol, maar toch een groot vertrouwen in elkaar”
De portefeuille van de Financieringscommissies mogen wel wat voller. Dat kan volgens de geïnterviewden bijvoorbeeld door de doelgroep te verbreden, de successen uit het verleden beter te delen. Uit het onderzoek komt de Financieringscommissie van Brainport Eindhoven als beste van de drie pilots uit de bus. Niet verwonderlijk, zegt commissievoorzitter Piet van der Wielen op de site van Brainport Network. “De nauwe samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en kenniswereld ligt al dertig lang aan de basis van Brainport Eindhoven. Daardoor kennen de mensen elkaar hier goed. Ze houden hun onafhankelijke rol, maar hebben toch een groot vertrouwen in elkaar. Daardoor heerst er een heel open sfeer in de commissie.”
De commissies vullen volgens Van der Wielen een witte vlek in het ecosysteem op. Hij pleit daarom voor een verdere verbreding. “Dan kunnen die commissies hun financiële regierol nog sterker oppakken. Daar ligt volgens mij een vervolgtaak voor Brainport Network.”
