Precisielandbouw: data gaat voor de oogst

By Ewout Kieckens

Nogal wat Nederlandse boeren zoeken de toekomst in het buitenland. Daar is meer en goedkoper land, daar zijn minder regels. Maar ’s lands meest technologische boer peinst er niet over om over de grens te trekken. “Waar kan je beter boeren dan in Brabant? We zijn 150 kilometer verwijderd van een wereldhaven, we hebben de maakindustrie en de kennis om de hoek. De infrastructuur is op-en-top.

Ook al hebben we te maken met talloze regels en beperkingen en zijn de gronden zeer duur, toch zijn we in staat te zorgen voor de hoogste opbrengsten ter wereld. We doen het dus in Brabant helemaal niet zo slecht”. 

De woorden komen uit de mond van Jacob van den Borne, volgens zijn kaartje aardappelboer uit Reusel, beter bekend als misschien wel de innovatiefste precisielandbouwer ter wereld. Typerend is dat we Van den Borne spreken via een videoverbinding terwijl hij in zijn AVR zelfrijdende oogstmachine aardappels aan het rooien is. 

Van den Borne is de derde generatie van boeren. Zijn opa startte in de jaren ‘50 met zaaigranen. Van den Borne neemt zijn grootvader graag als voorbeeld. “Mijn opa schreef elke avond na het werk in zijn agenda wat hij die arbeidsdag had gedaan. Die agenda was een naslagwerk, dat hij telkens raadpleegde als er iets in veld niet goed ging”.

De 40-jarige ondernemer wil er maar mee zeggen dat er eigenlijk niet zoveel is veranderd. Ook zijn opa verzamelde informatie door te registeren, ook hij gebruikte de gegevens om de oogst te verbeteren. Het principe is hetzelfde: meten is weten.

Hard- en software op maat

Er zijn natuurlijk wél verschillen. De technologie speelt nu een hoofdrol. Van den Bornes loodsen staan vol met de laatste generatie tractoren en de trailers voor onder andere het poten, rooien en bemesten zijn uitgerust met sensoren. Bovenal heeft Jacob van den Borne een pakket hard- en software op maat om gegevens over de grond en de gewassen te meten.

Hij gebruikt nota bene al sinds 2011 drones. Van den Bornes handen zitten wat minder in de klei dan die van zijn opa. Daarvoor in de plaats gaan zijn handen meer over toetsenborden en beeldschermen. 

Zo laat Van den Borne (als het weer het toelaat) als voorbereiding op het poten een drone op die de kale grond van zijn akkers fotografeert. De foto’s worden op de computer omgezet in een organische stofkaart waarop de humusverschillen worden aangetoond. Maar ook als de planten zijn opgekomen, vormen elektronisch verzamelde data de basis waarop hij zijn bedrijfsbeslissingen neemt.

Zo kan bijvoorbeeld gebeuren dat op de digitale kaart te zien is dat planten op een deel van een veld minder goed staan door slechte bemesting. Van den Borne stuurt daarop gecorrigeerde informatie naar de spuitmachine of de kunstmeststrooier die de volgende keer de ontbrekende bemesting in gewenste hoeveelheid op specifieke plekken toepast.

Het doel van dit alles is om met minder gebruik van water, mineralen, gewasbeschermingsmiddelen hogere opbrengsten en betere kwaliteit te krijgen. Het is een belangrijke factor bij het bedrijven van duurzame landbouw. Precisielandbouw is daarmee goed voor de voedselvoorziening in het algemeen, voor het milieu en ook voor de portemonnaie.

Dat doel probeert Van den Borne, die is afgestudeerd aan de HAS Hogeschool in Den Bosch, op allerlei mogelijk manieren te bereiken. Zo heeft hij een emissiereductievloer ingericht in een enorme hal waar aardappels worden bewaard. Op die manier bederven minder aardappels en is de kans op ziekten kleiner. Het scheelt sowieso in het energieverbruik. 

Praktijkcentrum voor Precisielandbouw

Van den Borne is missionaris van de precisielandbouw. De inwoner van Reusel heeft tal van initiatieven ondernomen om zijn collega’s om te krijgen. Zo heeft hij jaren geleden al het Praktijkcentrum voor Precisielandbouw opgericht met als doel de introductie van precisielandbouw in Nederland te versnellen. Toch gaat het hem niet snel genoeg. Er heerst een mentaliteit van ‘wat de boer niet kent, dat eet hij niet’, vindt hij.

“Onze sector is best wel conservatief. De oudere garde bepaalt op welke manier hun zonen en dochters gaan boeren. Het is wel lastig om die generatie aan nieuwe dingen te krijgen. Natuurlijk, ze schaffen wel technologie aan als dat een direct resultaat, een besparing oplevert. Maar consequent data verzamelen en je beleid erop afstemmen, dat is er nog niet bij”.

Precisie Academie

Om zijn collega’s toch te overtuigen, heeft Van den Borne deze zomer de zogeheten ‘Precisie Academie’ opgericht. Die is bewust gericht op deelname van ‘vader en zoon of dochter’ om hen samen rijp te krijgen voor precisielandbouw. Het eerste jaar voorziet in een e-learningmodule, aangevuld met vier online webinars en vier praktijkdagen.

Het starten met precisielandbouw is dan ook niet een kwestie van simpel een knop omdraaien. “Werken met data is een vak apart dat moet worden geleerd. Het gebruik van Excel is al niet aan iedereen gegeven, laat staan als je het hebt over sensordata, opbrengstdata en geodata”.

De gedrevenheid van Van den Borne, die zo’n 500 hectare bebouwt (deels voor zichzelf, deels voor verpachters) kent geen grenzen. Twee jaar geleden lanceerde Van den Borne ‘Frietje Precies’. Dat is dankzij strokenteelt (het telen van verschillende landbouwgewassen op één perceel naast elkaar) van aardappels en organische bemesting duurzame patat.

Over duurzaamheid gesproken: Van den Borne heeft ook een zogeheten Phytobac geïnstalleerd waar gewasbeschermingsmiddelen duurzaam worden afgebroken. De jonge boer heeft zijn handen er maar vol mee.  

Verzamelen van data

Er is een nadeel aan de precisielandbouw, zegt Van den Borne, maar uit zijn stem is op te maken dat hij dat geen werkelijk bezwaar vindt. “Het nadeel van meten is dat je er nooit klaar mee bent. Er is altijd ruimte voor verbetering. Bij het verzamelen van data gaat het vooral ook om telkens de kwaliteit ervan te verbeteren. En dat is een eindeloos proces”. 

Conferentie Data Driven Agrifood Future

Meer weten over data en innovatie in de Agrifood? Bezoek dan de conferentie Data Driven Agrifood Future, met sprekers als Arend Koekkoek (Pixelfarming), Ivo Volmon (European Commission (tbc.)) Tim Kreukkniet (Trabotyx) en Hanneke Burggraaff (Joindata). Lees meer en meld u direct aan op www.landbouwenvoedselbrabant.nl/ddaff 

De noodzaak voor een duurzamere agrifood keten wordt steeds urgenter. Van zaad tot grondstof, vee, landbouw, voedselverwerking en detailhandel. Binnen de voedselwaardeketen zit er veel potentiële waarde in data-integratie tussen de verschillende stappen van de keten.

De internationale conferentie Data Driven Agrifood Future is onderdeel van de DataweekNL en een initiatief van de provincie Noord-Brabant, gemeente Den Bosch, de Jheronimus Academy of Data Science, Technische Universiteit Eindhoven, FME, AgriFood Capital en DDAFF Alliance.

Lees ook over een multifunctionele landbouwrobot die duurzaam boeren gemakkelijker maakt.