Het Benno Premselahuis van de Hogeschool van Amsterdam (HVA) in het Oostelijk deel van het centrum van Amsterdam, vlakbij Weesperplein, heeft sinds deze zomer een innovatielab op het dak dat de stad klimaatbestendig moet maken. Het oogt als een mooi dakparkje van waaruit de studenten van de HVA over de stad kunnen kijken. Het ligt bovenop de achtste verdieping.
De kleine groenblauwe oase is voorzien van technologische snufjes zoals een regenmeter en een slimme stuw die in de tuin opgeslagen regenwater vasthoudt en loost als een regenbui nadert die door online weerberichten wordt voorspeld.
Vier verschillende dakbedekkingen
Ook zijn er vier vlakken ingericht: eentje met waterberging in combinatie met grassen en bloemen, een met waterberging in combinatie met wit grind, een met sedum (bodembedekkende vetplantjes) zoals op de traditionele groene daken en een bak zonder beplanting. Op elk van de verschillende dakbedekkingen staat een zonnepaneel. Daarnaast staat een stralingsmeter die registreert hoeveel straling er op het dak komt en hoeveel er wordt terug gekaatst. Ook is er apparatuur die de temperatuur van het dakoppervlak en warmtestromen meet. Zo moet duidelijk worden welke dakopbouw het gebouw het beste tegen hitte isoleert. Ook moet duidelijk worden of het type dakbedekking invloed heeft op de efficiency van de zonnepanelen. ,,Op basis van de eerste data hebben al wel wat verschillen kunnen zien”, zegt Joost Jacobi. Jacobi is namens Metropolder Company verantwoordelijk voor de aanleg van deze experimentele tuin op het dak van het in 1947 gebouwde pand dat oorspronkelijk dienst deed als huisvesting voor de Raad van de Arbeid. ,,De data gaan we dit najaar bestuderen.”
Het dak op de Amsterdamse Hogeschool is een van de eerste slimme blauw-groene daken in een plan om 10.000 vierkante meter dak blauwgroen te maken. Doel is de stad, die zomers steeds heter wordt, beter te beschermen tegen oververhitting. Water dat door de hoosbuien valt, moet beter bewaard worden voor droge tijden. Het komt dan in een laag kratten onder de begroeiing en wandelpaden van lavasteen, een steensoort die water vasthoudt en dus ook helpt bij het opvangen van water. Daarbij is de bedoeling dat er insecten en vogels afkomen op de gevarieerd beplante daken zodat de biodiversiteit toeneemt.
Landschap van Amsterdamse daknatuur
Het Amsterdamse slimmedakenplan heet RESILIO en is tot stand gekomen onder leiding van de gemeente Amsterdam, op basis van een Europese subsidie uit het Urban Innovative Action-programma van de Europese Commissie. Dat is onderdeel van het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling. De gemeente werkt daarin samen met drie stedelijke woningcorporaties (De Key, Stadgenoot en De Alliantie) in de wijken Kattenburg, Oosterparkbuurt, Indische Buurt, Slotermeer en de Rivierenbuurt. Medewerkers van de VU en de HVA zullen onderzoek doen naar het effect van de innovatieve daken op de leefbaarheid en de biodiversiteit in de stad. De blauw-groene daken en de onderzoeksresultaten van het innovatielab dienen ook als voorbeeld voor andere Europese steden.
Maar welke van al deze aan het weer gebonden snufjes zijn nu het meest innovatief?, is de vraag aan Jacobi. Dat is dan wel de slimme stuw, denkt hij. Die wordt aangestuurd door een centrale computer. Deze ontvangt data van sensoren op het blauwgroene dak en combineert ze met de meest actuele weersvoorspellingen.
Stuw gaat open als bui nadert
Daardoor gaan de kleppen van de waterstuw open nog voor er een bui valt, en lozen ze het opgeslagen water in de regenafvoer waarna het in het riool terecht komt dat op dat moment niet overbelast is. Tegen de tijd dat de regen valt, kan het dak het water herbergen en het riool ontlasten dat dan heel veel regenwater tegelijk moet afvoeren. Dat helpt tegen overstromende putten op straat als de gemalen het water niet snel genoeg kunnen wegpompen.
Het leuke aan dit polderdak is dat het niet alleen beschermt tegen overlast van hitte en water, maar dat je er ook kunt rondwandelen om te ontspannen. In hoge, vierkante bakken komen bomen waaronder je in de zomer, als ze gegroeid zijn, lekker in de schaduw kunt toeven. De bloemen en het gras ruiken lekker. ,,Op het blauwgroene polderdak van de VU zijn zelfs waterpartijen gemaakt”, zegt Jacobi. Vijvers, waarvan de diepte fluctueert met de hoeveelheid regenwater die gevallen is. Daar kun je dus ook andere plantensoorten neerzetten. ,,Dat is ook goed voor de biodiversiteit. Dat trekt andere insecten aan.”
