‘Plastic is fantastisch tot het afval wordt’

By Emile Hollman

Het overkomt Wouter van den Berg, commercieel directeur van The Compound Company, regelmatig. Dat er iemand opstaat en beweert dat plastic zijn langste tijd gehad heeft. ‘’Ik heb slecht nieuws voor je’, zeg ik dan altijd, ‘het wordt alleen maar meer. Maar het wordt wel beter.’’

Verleden jaar verlengde Van den Berg het contract van bedrijfsonderdeel Yparex met de Brightlands Chemelot Campus. The Compound Company is een bedrijf dat plastic grondstoffen (granulaat) produceert voor vele toepassingen, bijvoorbeeld de bouw, de automobielindustrie en verpakkingen van vlees, vis en kaas. De directeur zelf heeft zijn 25-jarig jubileum op de campus gevierd. Na zijn studie chemie verhuisde hij van Nijmegen naar Zuid-Limburg om bij DSM te werken. Een van zijn eerste grote klussen, 23 jaar geleden, betrof een nieuwe innovatie: tapijtrecycling. “We waren onze tijd ver vooruit en bouwden een fabriek in Amerika die binnen twee jaar weer werd gesloten. Dat was echt wel een zeperd. Vandaag roept iedereen om recycling maar toen was dat lastig.”

Enfin, uiteindelijk werd hij productmanager voor Yparex, onderdeel van DSM. De boel werd verkocht maar Van den Berg bleef en overtuigde de nieuwe eigenaar in Enschede om in Geleen op de campus te blijven. “Ik wilde niet per se verhuizen; daarnaast hadden we hier toen al best veel uitbestede research.”

Sindsdien is er veel veranderd. Yparex groeide en de campus moest zich losmaken van zoals hij dat noemt “het oude DSM-denken”. “DSM had alles in handen, bijna iedereen was met elkaar bezig. Tradities en gewoontes moesten afgebroken worden. Het was gedegen maar ook log. En het kostte tijd voordat de omslag gemaakt kon worden.”

Illusie

DSM trok zich steeds meer terug. Er kwamen nieuwe bedrijven en start-ups. Het Brightlands Materials Center kwam, net als CHILL. “Daardoor verbeterde de toegankelijkheid en kwamen er meer mogelijkheden om studenten een onderzoeksopdracht te geven. We kunnen zelf meer sturen, het is goedkoper geworden en we werken samen met veel meer verschillende partners. Zelf ga ik geen elektronenmicroscoop kopen, maar hier staan ze. Het is een illusie om te denken dat je alles alleen kan, tenzij je een heel groot bedrijf bent. De kracht van de club hier is dat de infrastructuur redelijk compleet is en industrie gevalideerd: als ik een analyse laat doen dan weet ik dat er expertise en ervaring is, dus de kans dat daar iets raars uitkomt is klein.”

Lees ook: ‘Plastic is niet het probleem, de mens is het probleem’

Inmiddels werken er 125 mensen bij The Compound Company. Heeft Van den Berg last van het imago van plastic? “Als ik zeg dat ik in de plastics zit en met name de afdeling marketing en ontwikkeling, ja dan heb ik regelmatig discussie. ‘Ja maar plastics dat willen we toch niet?’ hoor ik dan. Jazeker dat willen wel allemaal wél want die markt groeit nog steeds. ‘Nou daar willen we vanaf’, is het dan. Wij zitten in de voedselverpakking. Die draagt er juist toe bij om voedselverspilling tegen te gaan. En laten we eerlijk zijn: voedsel verspillen is het allerergste. Dus wat is er bij uitstek geschikt om voedsel lang goed te houden, en makkelijk te transporteren waardoor het onderweg niet beschadigt, verrot of wat dan ook? Dat is, sorry, flexible plastic packaging.”

Hij snapt het wel. “De consument ziet een verpakking alleen in het laatste stadium, als je het plastic eraf haalt en wegmietert. Het is afval, een guilt-product. Dat heb ik zelf ook. Al denk ik ook wel eens: hé wat een gave verpakking, maar dat is vast beroepsdeformatie. Plastic heeft heel veel voordelen: lichtgewicht, kan veel verschillende vormen aannemen en het gaat lang mee. Het is fantastisch tót het afval wordt. Maar ja, het waait ook makkelijk weg het en kan zich overal omheen slaan en vast grijpen, en het gaat oneindig lang mee en dat is vervelend als het in het milieu terechtkomt. Plastic hoort niet het milieu, klaar, dus dat moeten we zien te voorkomen. En dat bepaalt ons imagoprobleem, dat snap ik heel goed. ‘We willen geen plastic’ is te makkelijk. Er is geen alternatief. En het is te recyclen. Sterker nog, we moeten het recyclen.”

Vergroenen

Toch zal Wouter van den Berg het avontuur met het recyclen van tapijten niet licht vergeten. “Innovatie”, doceert hij, “is vernieuwing die uiteindelijk tot business leidt. We hebben bij Yparex best veel gedaan aan bio-based producten en dan zie je toch dat niet alles meteen uit je handen getrokken wordt. Terwijl ik dacht: iedereen gaat dit geweldig vinden! Dat vindt men misschien ook wel maar wie gaat er een premie voor betalen? Daar was ik misschien wel een beetje naïef in. Het duurt lang voordat partijen zo ver zijn dat ze meegaan. Met alle respect, al die grote bedrijven: ze willen wel vergroenen maar ze willen daar ook de vruchten van kunnen plukken.”

Als het gaat om duurzaamheid ziet de Yparex-directeur dat de verpakkingsindustrie heel ver is maar dat er nog een flinke slag te maken is. “Je komt al een heen eind als we bijvoorbeeld alle chipszakken in de supermarkt kunnen vergroenen. En we hebben dit jaar eindelijk, na vijftien jaar vechten, statiegeld op petflesjes. Deze simpele stap is al die tijd tegen gehouden door diverse lobbygroepen. Let wel: niet door de plasticsproducenten. Vervolgens neemt de hoeveelheid zwerfvuil enorm af. Wat trouwens ook voorspeld werd.”

“Maar luister”, gaat hij verder. “Ik ben op een bijeenkomst van nota bene Brightlands, komen ze op de proppen met iets nieuws: Earthwater. Dat klinkt goed hè. Ik was totaal verbaasd toen ik zag dat het water in een gecoat kartonnen pak zat. Water stop je toch in een statiegeld petfles? Dat is namelijk super gemakkelijk te recyclen en via statiegeld zorg je dat er nul zwerfvuil is. Maar dit? Dik papier, aluminium aan de binnenkant. Geplastificeerd uiteraard anders werkt het niet. Het is gewoon een truc om statiegeld te vermijden. Toon mij één studie waaruit blijkt dat een petfles minder duurzaam is dan zo’n hyper-gecoat melkpak. Is er niet! Het onderwerp is bij Kassa geweest en nu hebben de verpakkers het aangepast. Het gebeurt onder je ogen. Earthwater! Dan speel je toch echt voor het foute team.”

Schaaltje vis

Nog even voor de goede orde. Yparex maakt geen kant en klare producten maar korrels die vervolgens gebruikt worden in verpakkingen. Bijvoorbeeld in het plastic over een schaaltje verse vis. Dat plastic is zeer innovatief spul, alleen onder een microscoop kun je zien dat het uit meerdere laagjes bestaat. Full plastic is volledig recyclebaar, en dat geldt ook voor deze folie. 

“Klopt”, beaamt Van den Berg, “het is minder makkelijk te recyclen, die laagjes krijg je niet meer uit elkaar. Maar mechanisch prima te hergebruiken. Omdat het multi-materiaal is zeggen mensen: dat vinden we toch wel lastig, moet daar geen alternatief voor komen? Dat zou voor onze business eerlijk gezegd de doodsteek zijn. Word ik daar bang van? Nee. Vind ik dat vervelend? Nee. Als er ooit een beter alternatief komt, prima. Maar een slecht alternatief met een betere babbel zoals Earthwater? Nee!”

Zonnepanelen

Hij verwacht geen grote revolutie als het om verpakkingsmateriaal voor vlees, vis en kaas. “Er worden veel nieuwe dingen geprobeerd, zoals een techniek om coating op fruit te brengen. Daar heb ik niets op tegen, maar als consument denk ik: daar ga ik niet makkelijk in happen. Als er al sprake is van een revolutie dan zal die gaan over het uitbannen van overmatig verpakken. Al je écht stappen wil maken dan moeten er duizenden vrachtwagens door de straten van Jakarta gaan rijden om al het zwerfvuil van de straat te plukken. Dat schiet op.”

Het imago van plastic noemt hij ‘best een uitdaging’. “Plastic verpakking spreekt tot iedereens verbeelding. We hebben er allemaal een mening over. Maar laten we niet vergeten dat de meeste van onze plastictoepassingen juist gaan om enorm en letterlijk duurzame toepassingen: folies om zonnepanelen 25 jaar te kunnen laten werken, buizen en gevelbekleding die in de bouw gebruikt worden en decennia lang intact moeten blijven, auto-onderdelen die het 300.000 km moeten uithouden. En al deze toepassingen hebben de laagste carbon footprint denkbaar.”

Toch moet hij zijn verhaal keer op keer vertellen aan mensen die zeggen dat plastic zijn langste tijd heeft gehad. ‘‘’Ik heb slecht nieuws voor je’, zeg ik dan, ‘het wordt alleen maar meer.‘ Maar het wordt ook beter. Mensen zien hier al die schoorstenen hier en snappen niet dat alles wat hier gemaakt wordt uiteindelijk door de handen van de consument loopt. En het is ontzaglijk veel hè, wat hier wordt gemaakt. Het is geen bezigheidstherapie. De schoorstenen roken niet omdat we dat zo mooi vinden maar omdat we superefficiënte spullen maken waarvoor we allemaal in de rij staan.”