In het weekend werden Midden- en Oost-Europa geteisterd door verwoestende stortregens. Verschillende landen zijn getroffen door overstromingen, waaronder Tsjechië, Polen en Oostenrijk, waar de autoriteiten een groot aantal slachtoffers meldden. De zware regenval, veroorzaakt door de storm Boris, heeft aan minstens 19 mensen het leven gekost. Hele wijken staan onder water.
Deskundigen hebben de wereld gewaarschuwd voor de gevolgen van klimaatverandering. Toch is het niet mogelijk om een direct verband te leggen tussen dit fenomeen en de laatste overstromingen in Midden- en Oost-Europa. Zoals Niko Wanders, docent hydrologie aan de Universiteit Utrecht, uitlegt: “Wat we wel kunnen zeggen is dat de kans op dit soort extreme gebeurtenissen toeneemt.”
Klimaatontkenning
Landen over de hele wereld worstelen met toenemende bosbranden, extreme droogtes, stortregens en overstromingen als gevolg van de opwarming van de aarde. Toch zijn er nog steeds mensen die twijfelen aan het bestaan ervan, en de effecten ervan op de natuur en de samenleving.
Volgens Wanders, die ook een expert is op het gebied van hydrologische extremen en klimaatverandering, hoeven we alleen maar naar de gegevens te kijken om de effecten van klimaatverandering duidelijk vast te stellen:
“De afgelopen vijf jaar zijn er in Europa meerdere grote perioden van overstromingen en droogtes gerapporteerd, en de kans dat deze perioden zich zonder klimaatverandering zouden voordoen is statistisch gezien onmogelijk.”
“De omvang van deze gebeurtenissen is ongekend”, legt hij uit. Hij benadrukt het belang van investeringen in maatregelen om deze ‘aanhoudende trend’ het hoofd te bieden.
Bescherming versterken
Steden moeten voorbereid zijn om de gevolgen van klimaatverandering te verzachten. Denk dan vooral aan de schadelijke effecten van overstromingen. Natuurlijk hebben rivieren ruimte nodig om van tijd tot tijd te kunnen overstromen. Menselijke activiteiten rond rivieren, zoals onregelmatige lozingen van chemicaliën, bouwwerkzaamheden en veranderingen in de regionale vegetatie, kunnen de hoeveelheid sediment die in de stroom terechtkomt echter vergroten.
“Als we rivieren niet meer ruimte geven, neemt de kans op overstromingen toe, waardoor het bijna onmogelijk wordt om slachtoffers en economische schade te voorkomen. En met de klimaatverandering moet die hoeveelheid ruimte ook meegroeien.”
In Nederland zorgt het overheidsprogramma Ruimte voor de Rivier ervoor dat rivieren meer ruimte krijgen om te overstromen, waardoor het overstromingsrisico op meer dan 30 plaatsen in het land afneemt. Door dijken verder landinwaarts te verplaatsen, uiterwaarden te verlagen en hoogwatergeulen aan te leggen, wordt de capaciteit van rivieren om hoge waterstanden op te vangen vergroot.
Natuurlijke oplossingen
Verder moeten “bebouwde gebieden die gevoelig zijn voor overstromingen leeg worden gemaakt”, aldus Wanders. “Want dit zijn natuurlijke plekken waar rivieren moeten stromen.”
Een andere aanpak is om ervoor te zorgen dat al het regenwater, dat uiteindelijk overstromingen veroorzaakt, genoeg tijd krijgt om in de grond te infiltreren. Denk bijvoorbeeld aan de aanleg van groene daken, omdat deze meer water kunnen vasthouden dan conventionele daken. Door regenwater geleidelijk af te voeren, voorkomen groene daken overbelasting van rioolsystemen.
“Als we het water meteen in de rivier laten lopen, is de kans groter dat het tot overstromingen leidt. Maar als het langzaam infiltreert in het grondwater en vervolgens in de rivierstroom, kan dat de mogelijke gevolgen van overstromingen aanzienlijk verminderen.”
Innovatie tegen klimaatverandering
Nu extreme weersomstandigheden steeds vaker voorkomen, is het essentieel om praktische oplossingen te vinden om steden veerkrachtiger te maken. In Groningen heeft de BuildinG Foundation duurzame innovaties ontwikkeld die de overlast door klimaatverandering kunnen verminderen.
De faciliteit, gevestigd op de Zernike Campus, heeft een klimaatproeftuin waar studenten van de Hanzehogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen samen met bedrijven en start-ups kunnen werken aan innovatieve benaderingen om met klimaatverandering om te gaan.
Volgens Piet Zijlstra, projectleider bij BuildinG, worden er op dit moment 25 innovaties ontwikkeld en onderzocht op de klimaatproeftuin en het plan is om dit aantal nog verder uit te breiden. In het kader van klimaatadaptatie is het zoeken naar nieuwe oplossingen volgens Zijlstra cruciaal:
“We laten mensen zien wat ze kunnen doen om de problemen als gevolg van klimaatverandering aan te pakken. Er zijn veel innovatieve technieken beschikbaar.”
Duurzame technieken
Op dit moment heeft BuildinG een aantal innovatieve producten, gericht op het voorkomen van stijgend water en overstromingen, die al worden toegepast door de Nederlandse overheid en sommige gemeenten:
- Waterdoorlatend asfalt
Deze innovatieve techniek bevat een fundering van holle plastic bolletjes afkomstig van gerecycled materiaal dat helpt bij de absorptie van water. Op deze manier zijn drainagesystemen onder de asfaltverharding niet langer nodig omdat het materiaal de opslag van water mogelijk maakt.
- Waterdoorlatende betonstenen
Betonstenen, die vaak worden gebruikt bij de aanleg van wegen, zijn niet in staat om regenwater op te nemen. Bovendien draagt de productie van dit materiaal bij aan de uitstoot van kooldioxide. Als alternatief ontwikkelde BuilndinG een waterdoorlatende baksteen gemaakt van geopolymeren. Dit materiaal is minder belastend voor het milieu en maakt het mogelijk om regenwater op te vangen dat langzaam in de grond infiltreert.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
