Als er één categorie bedrijven verantwoordelijk is voor innovatie in Nederland, dan zijn het wel de startups. Omdat Innovation Origins altijd op zoek is naar relevante innovaties is er alle reden het complete Nederlandse startup-ecosysteem een keer goed in beeld te brengen. Op basis van datasets van StartupDelta zijn we bij alle provincies langs gegaan. In 14 afleveringen, gepubliceerd tussen 24 dember 2018 en 7 januari 2019, geven we een overzicht van het startup-ecosysteem in Nederland. De serie is gemaakt door de journalisten van coöperatie PitchProducties, in opdracht van Innovation Origins. Vandaag: Overijssel. Lees hier de andere afleveringen van deze serie (voor zover reeds gepubliceerd).
Overijssel heeft op dit moment in totaal 217 startups, waarvan 168 zich in Twente hebben gevestigd. Twente blijkt dus de startup-hotspot van Overijssel. Waarom vestigen zoveel beginnende bedrijven zich in ‘het verre oosten’? Frank Bouwmeester van Startup Twente: “Ondernemendheid zit in het DNA van de regio. Dit is van oudsher bepaald door de Twentse maakindustrie”.
Ondernemende universiteit
De reden dat Twente, met als koploper Enschede, zoveel startups heeft, ligt in de jaren ’80. De toenmalige rector van de universiteit Twente (UT), Harry van den Kronenberg, vond dat de universiteit zelf en daarmee ook zijn studenten ondernemender moesten worden. Hij brak hierdoor met de traditie dat universiteiten slechts studenten opleiden voor de wetenschap en banen in het bedrijfsleven.
Van den Kronenberg werd verguisd door dit idee. “Andere universiteiten riepen: vrije wetenschap staat voorop, we moeten ons niet uitleveren aan het bedrijfsleven,” vertelt Bouwmeester. “Maar uiteindelijk was hij hiermee wel de grondlegger van de ondernemende universiteit. Hij legde de nadruk op de betekenis van kennis binnen de universiteit, en de waarde die dit had voor de samenleving. Hij zag de mogelijkheid voor de UT om met deze kennis te gaan ondernemen”.
En deze mogelijkheid werd benut. In de laatste 30 jaar werden er meer dan 2000 startups opgericht rondom de UT en de Saxion Hogeschool Enschede. Het voor velen welbekende Thuisbezorgd – waarvan de oprichter nu miljardair is – kwam uit de koker van een student aan de UT. Dit geldt ook voor reis – en accommodatiewebsite Booking.com.
Ook vanuit Saxion Hogeschool Enschede worden er vandaag de dag steeds meer startups opgericht. “Eerst kwamen ze voornamelijk van de universiteit, maar nu is de hogeschool ook hofleverancier. Zowel Saxion al de UT brachten meer dan 1000 startups voort,” aldus Bouwmeester.
Ecosysteem
In de afgelopen decennia werd er een ecosysteem voor startups opgebouwd rondom de UT en de Saxion. Vanaf 2000 werd de ondernemende houding van de universiteit ingebakken in het curriculum van zowel de UT als Saxion. Bovendien werd Stichting Kennispark Twente, nu Novel-T, vanuit de universiteit opgericht, die studenten gratis hulp biedt bij het oprichten van een startup.
“Als je hier een idee hebt: reken maar dat we je helpen. De nadruk ligt bij Novel-T op innovatieve ideeën, maar dat betekent niet dat wij iemand die T-shirts wil verkopen helemaal niet helpen,” vertelt Tijmen van den Elzen, junior business developer bij Novel-T. “Het is eigenlijk heel laagdrempelig: als je een idee hebt, kan je binnenlopen en een praatje met ons maken”.
Naast advies biedt Novel-T ook de TOP regeling aan, een lening van 40.000 euro voor veelbelovende innovatieve starters van de UT en Saxion. Van den Elzen: “Van 2011 tot 2015 was 94% van de innovatieve starters die deze lening kregen succesvol”.
Het vasthouden van talent is volgens Van den Elzen één van de belangrijkste redenen waarom innovatie zo belangrijk is in ‘het verre oosten’. “Veel jongeren vertrekken uit Twente na hun studie. We moeten de regio dus zo aantrekkelijk mogelijk maken, waardoor het talent hier blijft”.
Aryzon: augmented reality brillen
Aryzon is zo’n startup die is ontstaan vanuit de UT. Drie jaar geleden werd het bedrijf opgericht door vijf studenten Industrial Design Engineering. Leon Schipper, een van de medeoprichters: “Een jongen uit mijn afstudeergroep sprak me aan. Hij had een idee. Hij was er al een half jaar mee bezig maar kon het niet alleen”.
Wat was dat idee dan precies? “Goedkope en schaalbare 3D augmented reality brillen,” zo vertelt Schipper. Augmented reality betekent “toegevoegde realiteit”. Met augmented reality wordt digitale informatie toegevoegd aan wat je in werkelijkheid ziet.
“Je had er, voordat wij deze op de markt brachten, al één, die kost 3500 euro. Die van ons kost minder dan dertig euro”. Hierdoor kan iedereen, volgens Schipper, “hologrammen zien in je eigen omgeving. In de toekomst krijgt iedereen hier mee te maken”.
Aryzon ontving begin 2018 de TOP regeling, waardoor ze zich verder konden doorontwikkelen. “Op een gegeven moment was het geld dat we aan het begin hadden opgehaald op, dus toen kwam die regeling wel van pas”, aldus Schipper. Ze gebruikten de lening vooral om personeel aan te nemen.
Schipper: “Dat activistische klimaat in Enschede, dat zit in alles wat je doet.” Dit merkte hij vooral toen hij Aryzon ging oprichten. Maar ook word je, aldus Schipper, gemotiveerd zoveel mogelijk uit je studie, of bijvoorbeeld je bestuursjaar te halen. “Het ondernemende zit gewoon ín Enschede”.
Inhaalslag in Zwolle?
In Zwolle lijkt het ondernemende klimaat van Enschede te zijn overgewaaid. Initiatieven als Launchlab Zwolle, dat zich bezighoudt met de ondersteuning van startups, lijken dit te bevestigen. Henk Beijert, oprichter van Launchlab Zwolle: “Wij willen het startup ecosysteem verbeteren in de regio Zwolle.”
“Ik ben drie jaar geleden begonnen als initiatiefnemer van Launchlab, omdat ik het startupklimaat in Zwolle een impuls wilde geven,” zo vertelt Beijert. Hij had met zijn startup Startupweekend Utrecht gewonnen, maar vond in Zwolle geen startupplek om zich bij aan te sluiten.
Beijert bouwde een eigen community op in Zwolle, waar startups worden ondersteund. “In drie jaar tijd is er veel gebeurd: het begint te bruisen in Zwolle. Launchlab is echt een kweekvijver voor startups”.
Maar groter worden dan Enschede, dat is niet het doel. Beijert: “Zwolle ligt mooi centraal tussen verschillende startuphubs: de Randstad, Twente en het Noorden. Ik zie Zwolle als een testbed: hier kunnen startups experimenteren”. Volgens Beijert kunnen Zwolle en Enschede juist van elkaar profiteren. Niet concurreren, maar samenwerken, is zijn credo.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
