In Duitsland kan er deze zomer voor 9 euro per maand gereisd worden met het regionale openbaar vervoer. Innovation Origins maakt van de gelegenheid gebruik om een aantal toekomstprojecten te bezoeken. In deze aflevering reizen we af naar de IdeenExpo in Hannover.
Achteraf een dom idee. Met de stoptrein van Berlijn naar Hannover. Dat kan niet goed gaan. En inderdaad, gelijk bij de eerste trein naar Rathenow gaat het mis. “Signalstörung”, klinkt het door de spiekers. Het gevolg is een vertraging van drie kwartier waardoor ik de aansluiting naar Stendal mis. Er zit niks anders op dan anderhalf uur schilderen in de “Stadt der Optik”.
“Jong en dynamisch” staat er op de website van Rathenow, dat algemeen wordt gezien als de bakermat van de Duitse brillenindustrie, aan het begin van de negentiende eeuw. Maar dat zijn lang vervlogen tijden, want Rathenow is nu vooral treurig en grauw.
Het enige opbeurende aan het centrum zijn de stenen met spreuken over vrijheid op de grond voor het regionale overheidskantoor. Verder verkopen ze op de markt een van de beste “Fischbrötchen” ever. De visverkoopster zegt dat het stadsdeel langs de rivier de Havel het mooist is, maar daarvoor ontbreekt de tijd.
Hundertwasser
De verdere reis verloopt gelukkig redelijk vlotjes met nog twee keer overstappen in Stendal en Uelzen.
Vooral Uelzen is grappig vanwege het “Harry-Potter-meets-Gaudi-achtige” station vol met vreemde ornamenten en perrons met gekke getallen. Het is ontworpen door de Oostenrijkse kunstenaar en architect Friedensreich Hundertwasser.
In Hannover is dan eindelijk na ruim 7 uur het doel bereikt. Alleen nog even overstappen op de tram naar het beursterrein en dan door naar de IdeenExpo 2022.
De beurs van Hannover
Dat is niet de bekendste bekendste beurs van Hannover. Dat is de Hannover Messe waar internationale industriebedrijven hun beste machines, software en andere apparaten aanprijzen. Bij de afgelopen week gehouden IdeenExpo draait ook alles om techniek. Alleen is de doelgroep een andere. De IdeenExpo richt zich uitsluitend op jongeren van tussen de 10 en 20 jaar.
Het is een beurs die bestaat sinds 2007, en alles te maken heeft met een probleem dat zich inmiddels over heel Europa heeft verspreid: een tekort aan technisch geschoold personeel.
Op de beurs zien we van alles. Er zijn mbo’s, habo’s, universiteiten en onderzoeksinstellingen die laten zien wat er bij hun te leren valt. Maar het gros van de beursstands wordt ingenomen door bedrijven die jongeren ervan proberen te overtuigen dat werken bij hun toch echt het allercoolst is.
Van hoogwerker tot robots
De scholieren kunnen op de beurs bijvoorbeeld zelf munten slaan, tegels snijden, een mini-daktuin aanleggen, leren hoe zelfrijdende auto’s werken, experimenteren met zonnepanelen, met een hoogwerker mee, een 3D-bril uitproberen en meedoen aan tientallen workshops. Dat alles begeleid door zogenoemde Azubi’s, jongvolwassenen die binnen een bedrijf een vervolgopleiding combineren met werk.
Het lijkt vruchten af te werpen, want overal op de beurs zijn vrolijke gezichten. Opvallend is dat er geen groot verschil is tussen jongens en meisjes. Ze hebben het beide naar hun zin, zijn even talrijk aanwezig en net zo geïnteresseerd.
Dat is ook precies de bedoeling van de organisatoren, want ook in Duitsland zijn er nog te weinig meisjes die kiezen voor exacte vakken zoals natuur-, wis- en scheikunde.
MINT-scholen
De IdeenExpo hangt sterk samen met een initiatief van Duitse werkgeversverbanden om zogenoemde MINT-scholen te creëren. Dat zijn scholen die wiskunde (Mathematik), informatica (Informatik), natuurkunde (Naturwissenschaften) en techniek (Technik) hoog in het vaandel dragen.
De eerste scholen kwamen er zo’n 14 jaar geleden. Inmiddels zijn er (stand 2019) 19 middelbare scholen die het hoogste predicaat van “Wissensfabrik” hebben gekregen en ruim 2000 “MINT-vriendelijke” scholen.
DLR
Een medewerker van de Duitse lucht- en ruimtevaartorganisatie DLR geeft aan blij te zijn met de IdeenExpo. “We komen handen tekort en dat wordt in de toekomst alleen maar erger.” Hij vindt het wel jammer dat de Expo de laatste jaren vooral een uithangbord geworden is voor bedrijven. De wetenschap is daardoor een beetje naar de achtergrond verdreven.
Volgens Volker Schmidt, voorzitter van de RvC van de Expo is de beurs van groot nut voor de samenleving. Ten eerste kunnen jongeren zich een beeld scheppen of ze liever willen studeren of met hun handen werken. Schmidt: “Allebei zijn even belangrijk. Zonder de MINT-beroepen kunnen er in de toekomst geen smart homes worden gebouwd of emissiearme verwarmingen.”
Mike Schneider, van de kamer van koophandel van Nedersaksen, benadrukt dat er ook goed geld te verdienen valt met technische beroepen. “En de baanzekerheid is groot.”
Vacatures genoeg
Volgens Martin Leutz, woordvoerder van de branchevereniging Gesamtmetall, is het personeelstekort de laatste jaren alleen maar groter geworden. “Binnen de metaal- en elektrosector kan ongeveer 10% van de leer- en werkplekken voor “Auszubildende” niet worden ingevuld, en dat al jaren.” Dat heeft volgens hem ook met de demografische ontwikkelingen te maken. In 2001 waren er 688.000 mensen die eindexamen deden, in 2021 nog maar 461.000. Dat is een daling van meer dan 30%.
“Daarom is de IdeenExpo voor ons zo belangrijk. Je mag niet onderschatten hoe belangrijk het is om scholieren in de praktijk te laten zien wat er achter bepaald werk schuilgaat. Het mooie is dat er hier niet alleen personeelsmanagers aanwezig zijn, maar ook stagiaires die op ooghoogte de bezoekers kunnen vertellen over hun ervaringen en waarom ze zo enthousiast zijn over wat ze doen.”
Een van Leutz favoriete beursstands op de beurs, zo vertelt hij, was er een van Siemens met een model van een containerlaadsysteem. De Azubi’s vertelden hem dat ze een speciale software hebben ontwikkeld, waardoor containers minder schommelen. Geen sinecure bij precisiewerk als het beladen van een schip. “Dat vind ik mooi. Het is tegelijk spannend en praktijkrelevant.”
Onderzoeksboot
Het is overigens niet alleen de IdeenExpo die bezig is met educatie van jongeren. Zo is Gesamtmetall met een bus onderweg langs scholen om praktijkonderwijs te geven.
Heel interessant is ook een boot die deze zomer door Duitsland vaart met daarop wetenschappers van grote onderzoeksinstellingen als Max-Planck, Fraunhofer en Leibniz. Die boot is overigens zeker niet alleen voor scholieren, maar ook voor volwassenen met geregeld lezingen over het laatste uit de wetenschap. Fraunhofer heeft verder ook nog zijn eigen vaste publieke kenniscentrum in het Beierse Neurenberg. “Das offene Innovationslabor” Joseph.
Nieuw record
Het event in Hannover werd gisteren feestelijk afgesloten. De organisatie toonde zich tevreden met naar schatting 425.000 bezoekers die de afgelopen week een of meerdere malen langs zijn gekomen.
De terugweg naar huis kies ik toch maar voor de sneltrein. Geschatte reistijd iets meer dan 2 uur. Het worden er 2 uur en 45 minuten vanwege een omleiding over Braunschweig. Een ding is zeker, het Duitse spoornet kan nog wel een paar miljard aan extra investeringen gebruiken.
