Jaren wordt er al gesproken over een Eindhovense binnenstad die levendiger en aantrekkelijker is dan nu. Maar sinds afgelopen week ligt er dan eindelijk ook het Raadsvoorstel Binnenstadsvisie dat dit proces in goede banen moet leiden. E52 besteedt er, net als we een jaar geleden deden, in een serie aandacht aan. Vandaag, in deel 3, gaat over de trends die op een of andere manier van invloed waren op het rapport.
Lees hier alle afleveringen in deze serie
De bijna vertrekkende burgemeester van Eindhoven laat geen gelegenheid ongebruikt om zijn gehoor ervan te overtuigen dat we in de eeuw van de stad leven. En daarbij gaat het hem nog niet eens specifiek om Eindhoven, hij heeft het over een wereldwijde trend dat het maatschappelijke zwaartepunt meer en meer verschuift van een landelijk naar een stedelijk niveau.
De visie van Rob van Gijzel komt duidelijk terug in de nieuwe binnenstadsvisie. “We staan aan het begin van een periode van radicale vernieuwingen in steden”, zo staat er in het document. “Deze worden aangejaagd door sprongsgewijs beschikbare toepassingen van nieuwe technologie, gecombineerd met de indringende noodzaak daarvan.” En die noodzaak heeft dan weer alles te maken met zaken als klimaatwijziging, demografische ontwikkelingen, energietransitie, mobiliteitsbehoefte, voedselvoorziening, gezondheidszorg en educatie.
De trek naar de stad gaat overal op de wereld onverminderd door. Vooral jonge, hoger opgeleide huishoudens zoeken weer hun heil in de stad. “In de ontwikkeling van een nieuwe visie voor de binnenstad van Eindhoven hebben we goed gekeken naar wereldwijde bewegingen en veranderingen. Wat is trending als het gaat om consumentengedrag en leefbaarheid? Welke impact heeft dat op steden in zijn algemeenheid? En hoe verhoudt zich dat tot wat wij zien als we in de spiegel kijken? We hebben inzicht in het speelveld nodig om de juiste keuzes te maken voor de Eindhovense binnenstad.”
Dat alles leidt tot de benoeming van trends op mondiaal, stedelijk en lokaal niveau. Ze hebben allemaal op een of andere manier hun invloed op Eindhoven.
Mondiale trends
Menselijk welzijn, duurzaamheid (inclusief groene innovaties), radicale openheid en een inclusieve samenleving waar ouderen en jongeren vitaal naast elkaar functioneren, dat zijn de trends die overal op de wereld zichtbaar zijn. “Overal in de wereld zien we bij instituten, politici, economisten en bedrijven een herdefinitie van vooruitgang. Steden van de toekomst begrijpen dat zij moeten moeten investeren in ‘Quality of Life’ factoren. Geluk wordt daarmee onderdeel van de organisatiestrategie.”
De explosie van groene innovaties gaat ervoor zorgen dat we over niet al te lange tijd vrijwel al onze energie uit duurzame bronnen halen. Maar ‘groen’ kan ook letterlijk worden opgevat: steden geven ruim baan aan de natuur. Het is ook een samenleving waarin de overheid zelf ‘open source’ moet worden: alleen door open te zijn kan er een betrouwbaar en geloofwaardig bestuur zijn. Omdat de vergrijzing sterk toeneemt, moeten er bovendien oplossingen komen voor de balans in de samenleving. “Geen talent of ervaring mag onbenut blijven om uitdagingen het hoofd te bieden. Een gezondheid stimulerende stedelijke omgeving wordt daarom een belangrijke ontwerpopgave. We willen inwoners fit en vitaal ouder laten worden”
Stedelijke trends
De verwachting is dat de komende jaren nog meer mensen naar de steden zullen trekken. Alleen al om die reden zullen die dus ‘smart’ moeten worden. Maar wifi-voor-iedereen volstaat daarbij niet. “Steden die in de toekomst relevant willen blijven, moeten begrijpen dat technologie zonder menselijke interactie nooit een echt serieuze en duurzame oplossing kan bieden.” Ook hier klinkt de stem van Van Gijzel in door.
De concurrentie tussen de steden (biojvoorbeeld bij het aantrekken van talent voor het lokale bedrijfsleven) neemt daardoor ook toe. “Om als vestigingslocatie voor internationale bedrijven aantrekkelijk te blijven, is de aanwezigheid van en aantrekkingskracht op talent cruciaal.” De binnenstad is dus niet meer primair een ‘place to buy‘, maar veeleer een ‘place to be‘. Opvallend dat de samenstellers van het rapport daarbij ook een belangrijke rol toekennen aan “maakgebieden waar meedoen centraal staat. Werkplaatsen waar vaardigheden worden uitgewisseld via de enorme revival van de Maker Movement“.
De balans tussen de verschillende snelheden in de stad blijft daarbij van belang, ook om te voorkomen dat er wijken ontstaan die alleen nog maar betaalbaar zijn voor the hip and famous. “Het streven is een prettige, inclusieve stad.”
Lokale trends
Bij het beschrijven van de lokale situatie hebben de samenstellers van het rapport goed in de spiegel gekeken – en zichzelf niet gespaard. “De kwaliteit van de openbare ruimte in Eindhoven is ronduit schraal, zeker in vergelijking met internationale hotspots waar de stad mee wedijvert in het aantrekken van internationaal talent.” Oplossingen, aansluitend bij de gesignaleerde trends, worden gevonden in een sterkere zichtbaarheid van Techniek, Design en Kennis – de bekende speerpunten – maar “Eindhoven mag ook nog behoorlijk in cultuur investeren. Cultuur heeft namelijk aantrekkingskracht op de internationale creatieve klasse, die op haar beurt weer voor andere vernieuwing en innovatie zorgt.”
Veel van die activiteiten moet juist in het centrum plaatsvinden. Die wordt daarmee drukker en levendiger, zo is de bedoeling. Ook ‘s nachts en in de weekends. Daarbij zouden de verschillende binnenstadsbuurten een eigen karakter moeten krijgen, maar wel logisch met elkaar verbonden blijven.
Experiment
Om daar te komen zijn vanzelfsprekend afspraken nodig. Maar belangrijker dan dat is de experimenteerruimte, ook al zo’n stokpaardje van Van Gijzel. “Dat vraagt van de gemeente, dat we dingen mogelijk maken en dat we onze regels en werkwijzen aanpassen. Waar partijen in de binnenstad willen investeren, kijken we niet eerst ‘of dit mag’, maar is onze houding juist meer ondersteunend. We willen ontwikkeling mede mogelijk maken. Dat betekent dat we flexibel omgaan met regels wanneer we denken dat iets waardevol is voor de binnenstad.”
Lees hier alle afleveringen in deze serie