Een recente analyse toont een over het hoofd geziene potentieel van stedelijke, op de natuur gebaseerde oplossingen (Nature-Based Solutions, NBS) voor het bereiken van CO2-neutraliteit in grote Europese steden. Hoewel het uitfaseren van fossiele energie noodzakelijk blijft, kan het gebruik van NBS aanzienlijk bijdragen aan emissiereducties. De studie onderzocht vijf NBS-categorieën in 54 steden en ontdekte dat NBS, indien effectief geoptimaliseerd, de koolstofuitstoot met gemiddeld 17,4% kan verminderen, waarbij sommige steden mogelijk vóór 2030 koolstofneutraliteit bereiken.
De impact varieert per sector, waarbij groene gebouwen en stadsparken een opmerkelijke invloed hebben op de uitstoot van respectievelijk de industrie en woningen. Het onderzoek, gepubliceerd in Nature, onderstreept het belang van een uitgebreide evaluatie van NBS, waarbij rekening wordt gehouden met sociaaleconomische en ecosysteemcontexten om emissiereducties te maximaliseren en ambitieuze klimaatdoelen te halen.
Het potentieel van stedelijke natuurgebaseerde oplossingen voor het bereiken van koolstofneutraliteit in grote Europese steden is aanzienlijk. Van deze oplossingen, zoals stedelijk groen en stadslandbouw, is aangetoond dat ze niet alleen bijdragen aan de vermindering van koolstofemissies, maar ook aan de vastlegging van koolstof. De directe effecten zijn de meest erkende voordelen van NBS. De indirecte effecten op sociale en economische systemen worden echter vaak over het hoofd gezien. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het bevorderen van milieuvriendelijk gedrag en het verminderen van het energieverbruik in stedelijke gebieden.
Directe en indirecte effecten van NBS
Bij het bespreken van NBS is het essentieel om niet alleen te focussen op de directe effecten. Stadsparken hebben bijvoorbeeld ook een aanzienlijke invloed op de koolstofemissies van woningen door het bevorderen van gezondere levensstijlen en het verminderen van de behoefte aan energie-intensieve recreatieve activiteiten. Op dezelfde manier absorberen groene gebouwen koolstof en verminderen ze de industriële koolstofuitstoot aanzienlijk door energie-efficiëntie te bevorderen en de behoefte aan airconditioning te verminderen.
Gevarieerd effect in sectoren en steden
De effectiviteit van NBS is niet in alle sectoren en steden gelijk. Uit de analyse bleek dat de impact van deze oplossingen op de koolstofuitstoot verschilt per sector, waarbij groene gebouwen de meeste impact hebben op de industriële koolstofuitstoot en stadsparken en landbouw op de uitstoot van woningen. Verder bleek uit het onderzoek dat het potentieel voor emissiereductie door NBS verschilt per stad. Sommige steden zouden vóór 2030 koolstofneutraliteit kunnen bereiken door NBS-implementaties op beschikbare grondpercelen te maximaliseren, terwijl andere steden alvast hun emissies aanzienlijk zouden kunnen verminderen. Dit geeft aan dat er behoefte is aan een aanpak op maat voor de implementatie van NBS, waarbij rekening wordt gehouden met de unieke sociaaleconomische en ecosysteemcontext van elke stad.
Praktijkvoorbeelden van NBS
Voorbeelden van succesvolle implementatie van NBS zijn te vinden in heel Europa. Het proGIreg project, bijvoorbeeld, heeft als doel om post-industriële gebieden te transformeren in biodiversiteitsrijke groene ruimten, waarbij stadslandbouw en aquaponics voor duurzame voedselproductie worden gepromoot. Tegelijkertijd richt het URBiNAT-project zich op de sociale aspecten, met als doel het creëren van een gemeenschapsgevoel door middel van lokale markten en het combineren van natuurlijke en sociale elementen. Deze projecten zijn gericht op het verbeteren van de leefomstandigheden en het welzijn in steden en het inschakelen van de natuur om bedreigingen voor voedsel, water, biodiversiteit, de menselijke gezondheid, de economie en het klimaat aan te pakken.
De rol van lokale gemeenschappen in NBS
Een rode draad door deze projecten is de belangrijke rol van lokale gemeenschappen bij het ontwerpen en uitvoeren van NBS. Lokale burgers maken de lokale voedselproductie vaak economisch levensvatbaar door middel van stadslandbouw. In Turijn is een stadsboerderij in een postindustriële wijk een succesvol bedrijf geworden, waar vrijwilligers de boerderij runnen en een kleine winkel hebben. Op dezelfde manier worden natuurgebaseerde oplossingen geïmplementeerd in steden die deelnemen aan het URBiNAT project om een gevoel van gemeenschap en saamhorigheid te bevorderen.
De impact van NBS
Om de impact van deze initiatieven te beoordelen, worden drones met warmtebeeldcamera’s gebruikt om de verlaging van de temperatuur op straatniveau vast te stellen die wordt bereikt door nieuw aangeplante bomen en groen. Enquêtes onder de lokale bevolking meten veranderingen in sociaaleconomisch welzijn voor en na de implementatie van natuurgebaseerde oplossingen. Deze beoordelingen helpen inzicht te krijgen in de directe en indirecte effecten van NBS op stedelijke omgevingen en hun bijdrage aan koolstofneutraliteit. Ook satellietbeelden helpen bij het in kaart brenegn van de verschillen.
De toekomst van stedelijke NBS
Met de belofte van de Europese Unie om de netto-uitstoot tegen 2030 met 57% te verminderen, waarbij 100 steden betrokken zijn, zal NBS een cruciale rol spelen bij het bereiken van deze doelstelling. Hoewel het huidige beleidsprogramma niet ingaat op de mogelijkheden van NBS om koolstofuitstoot indirect te verminderen, benadrukken de studies en projecten het potentieel voor een bredere toepassing van NBS. Ze onderstrepen het belang van het integreren van NBS in stedelijke planning en ontwikkeling om koolstofneutraliteit te bereiken en de gevolgen van klimaatverandering te beperken.
