Voetballers worden beoordeeld op basis van hun statistieken. Vaak gaat daarbij enkel aandacht naar het aantal doelpunten en assists, maar dat geeft geen volledig beeld van hun bijdrage aan het spel. Daarom hebben computerwetenschappers van de KU Leuven samen met het data-intelligentiebedrijf SciSports uit Enschede een model ontwikkeld dat alle acties aan de bal kan beoordelen. Hun onderzoek is op de KDD-conferentie in Alaska bekroond met de Best Paper Award.
(Door Bregt Van Hoeyveld, KU Leuven)
Als je de voetbalgeschiedenis in kaart brengt, dan leven we nu in het tijdperk van de geit. Cristiano Ronaldo en Lionel Messi domineren al jaren het internationale voetbal, maar wie mag zich nu de Greatest Of All Time noemen, ofwel GOAT?
Beide spelers kunnen buitenaardse statistieken voorleggen. Elk scoorden ze al meer dan 600 doelpunten voor hun clubs en nationale teams. Messi en Ronaldo wonnen elk al vijfmaal de Ballon d’Or, de trofee voor de beste voetballer ter wereld. Op papier geven Ronaldo en Messi elkaar geen duimbreed toe. Misschien kan de wetenschap wel helpen om de enige echte ‘GOAT’ aan te duiden?
Nieuw meetinstrument
Onderzoekers van het Departement Computerwetenschappen (KU Leuven) ontwikkelden samen met data-intelligentiebedrijf SciSports een model om de impact van voetballers te berekenen. “De waarde van een voetballer wordt vaak bepaald op basis van doelpunten en assists”, zegt professor Jesse Davis. “Een doelpunt is echter een zeldzame gebeurtenis: in een wedstrijd gebeuren naar schatting gemiddeld 1600 acties. Ons model bekijkt elke actie – schoten, passes, dribbels, tackles – en berekent de waarde ervan.”
Deze VAEP-waarde (Valuing Actions by Estimating Probabilities) geeft aan hoezeer de acties van een speler bijdragen aan het resultaat: zowel aan het scoren van doelpunten als het verhinderen van tegendoelpunten. Zo krijg je een completer beeld van een speler en zijn waarde voor het team.
Wat leert dit model ons dan over het duel Messi-Ronaldo? De onderzoekers vergeleken hun prestaties tijdens verschillende seizoenen (van 2013-14 tot en met 2017-18) in de Spaanse competitie. Daaruit blijkt dat Lionel Messi de laatste jaren de bovenhand neemt.
Deze grafiek geeft alle spelers in de Engelse en Spaanse competitie weer tijdens het seizoen 2017-2018. Lionel Messi (rood) is de duidelijke uitschieter met een gemiddelde VAEP-rating van 1,21. Ronaldo (blauw) scoort beduidend lager: 0,61 per wedstrijd.
“In de eerste seizoenen liggen de scores van Messi en Ronaldo erg dicht bij elkaar”, zegt doctoraatsstudent Tom Decroos. “Vanaf het seizoen 2015-16 neemt Messi afstand van zijn eeuwige rivaal. Bij de meeste voetballers stellen we een trade-off vast: ofwel maken ze veel acties met een minder hoge waarde, dat is bijvoorbeeld zo bij Kevin De Bruyne en Paul Pogba. Of je hebt spelers die minder aan de bal komen, maar wel met grote impact. Dat is typisch zo voor spitsen als Harry Kane, Mohamed Salah en ook Cristiano Ronaldo. Messi is op dit vlak uitzonderlijk: de Argentijn voert een heel hoog aantal acties uit en die hebben ook nog eens een hoge waarde.”
Galactico Hazard
Messi en Ronaldo voerden jaren een tweestrijd in Spanje, maar de Portugees is intussen verhuisd naar Juventus in de Italiaanse Serie A. Met Eden Hazard haalde Real Madrid een nieuwe topspeler in huis, maar is de Rode Duivel een geschikte vervanger voor Cristiano Ronaldo?
Op basis van het seizoen 2017-2018 – het laatste van Ronaldo bij Real Madrid – lijken de spelers elkaar erg dicht te benaderen. Hazard heeft een waarde van 0,64 per wedstrijd: deze rating geeft aan dat de Belg ervoor zorgt dat zijn team 0,64 doelpunten meer scoort dan de tegenstander. De impact van Cristiano Ronaldo is een fractie lager: 0,61 over 90 minuten.
“Hazard en Ronaldo hebben dus een gelijkaardige bijdrage, al zijn er ook duidelijke verschillen”, zegt Lotte Bransen van SciSports. “Ronaldo is een klassieke doelpuntenmaker: zijn waarde wordt voornamelijk bepaald door zijn goede schoten. Hazard laat zich meer in het spel betrekken: zijn waarde is meer gespreid over passes, dribbels en schoten. We kunnen dus wel concluderen dat de Belg een goede versterking is, maar een directe vervanger voor Ronaldo is hij niet. Real Madrid zal een andere speelstijl moeten hanteren.”
Frenkie de Jong
De grote concurrent van Real Madrid, FC Barcelona, heeft ook een nieuwe held aangetrrokken, in de persoon van Frenkie De Jong. Van de Nederlandse middenvelder wordt op Camp Nou veel verwacht – en terecht, aldus Bransen. “Ons onderzoek wijst uit dat De Jong het afgelopen seizoen veel invloed heeft gehad op Ajax. In de Nederlandse competitie was hij de middenvelder met de hoogste score voor passes en dribbels. Qua speelstijl en kwaliteiten lijkt De Jong perfect geschikt om clublegende Andres Iniesta te vervangen.”
(lees verder onder video)
Scoutingtool
Het algoritme kan ook helpen om beloftevolle spelers op het spoor te komen, zegt Jan Van Haaren (SciSports). “Wij volgen honderdduizend spelers van over de hele wereld. Niet alle voetballers vallen op aan de hand van hun aantal goals en assists. Met dit model kunnen we in meer detail bekijken hoe spelers presteren en wat hun potentieel is. Meer en meer clubs raken overtuigd van het nut van deze computermodellen op het vlak van scouting.”
Het model biedt verschillende mogelijkheden, al is er nog ruimte voor verbetering, geeft Tom Decroos aan. “Op dit moment kunnen we enkel acties beoordelen als een speler aan de bal komt. Hierdoor kunnen we bepaalde belangrijke acties – hoe een aanvaller zich vrijloopt of hoe een verdediger zich positioneert – nog niet beoordelen. Als we meer data kunnen verzamelen, dan zal het systeem nog beter functioneren.”
Op de KDD-conferentie in Alaska, de grootste internationale conferentie op het vlak van data mining, werd het onderzoek beloond met de best paper award. “Deze conferentie staat erg hoog aangeschreven”, zegt professor Jesse Davis. “Zelfs de grootste tech-bedrijven zoals Apple, Google en Microsoft sturen papers in. Dat ons onderzoek als beste verkozen werd uit zevenhonderd inzendingen toont aan dat het model veel potentieel heeft.”
GOAT?
Volgens deze onderzoeksresultaten maakt Lionel Messi dus het meeste aanspraak op de titel van ‘GOAT’, maar zoals altijd is er nog een andere kant aan het verhaal. Dit onderzoek bekeek enkel de nationale competities en houdt geen rekening met Europese bekertoernooien. Net op dat toneel excelleerde Cristiano Ronaldo de laatste jaren. In zes seizoenen stuwde de Portugees zijn voormalige club Real Madrid maar liefst vier keer naar de zege in de Champions League, de meest prestigieuze voetbalcompetitie. Wie is nu de Greatest of All Time? Beslist u vooral zelf maar.
