Sinds 2010 is “sustainocraat” Jean-Paul Close met Aireas actief in Eindhoven. Primaire doel was en is het meten van de lokale luchtkwaliteit (voornamelijk via fijnstof) om daarmee anderen in staat te stellen hun gedrag daarop af te stemmen. Maar hoe belangrijk ook, gaandeweg bleek dat Aireas tot veel meer in staat is dan alleen dat.
Vorige week besprak Close in het bijzijn van alle vrijwilligers en professionals die aan Aireas verbonden zijn, de contouren van fase 2 van het Aireas-project. De nadruk daarbij komt te liggen op levensstijl, gezondheid en luchtkwaliteit. Het moment viel samen met de publicatie van de bevindingen van fase 1: alles dat de afgelopen vijf jaar is gedaan, de meetresultaten en de consequenties voor de nabije toekomst. Het positieve van het hele proces is, volgens Close, “de manier waarop mensen er inspiratie uit halen om zelf innovatiever te worden, hetzij door te proberen om contact met de luchtverontreiniging te voorkomen, hetzij door het helpen verminderen en en vaak zelfs door een business case te ontwikkelen die het begin van een nieuwe economie zou kunnen inluiden.”
Bijzonder trots is Close over de manier waarop dit alles tot stand kwam. “We zijn geen organisatie met een of ander winstoogmerk. We zijn geen instituut, hebben geen personeel of gebouwen, geen contracten en geen geld. We zijn alleen op zoek naar manieren om de stad gezonder te maken en doen dat via een uitnodiging aan iedereen om bij te dragen.”
En dat is de afgelopen jaren wonderwel gelukt. Close heeft een team om zich heen gekregen van wetenschappers, bestuurders, experts en betrokkenen – allemaal gelijkwaardig en allemaal slechts op zoek naar dat ene doel: “het onzichtbare zichtbaar maken om samen te kunnen werken aan de gezonde stad”.
(De video laat zien hoe het onzichtbare zichtbaar wordt: Het is zaterdag 23 mei 2015. Het is winderig en bewolkt. Geen dag voor hoge fijnstof pieken. Ineens toont de fijnmazige meetapparatuur van AiREAS een verhoging die in de buurt van de rondweg lijkt te ontstaan maar al snel de hele stad beïnvloedt.)
Eind 2013 plaatste Aireas al 35 meetpalen op verschillende plekken in Eindhoven. De gezondheid van duizenden Eindhovenaren wordt daarnaast nog eens gevolgd met gebruikmaking van slimme sporthorloges. Daarmee wordt in kaart gebracht hoe slechte luchtkwaliteit de gezondheid beïnvloedt. Recentelijk zijn daar nog twaalf “wandelende meetstations” aan toegevoegd: mensen die telkens als ze naar buiten gaan een rugzakje met meetapparatuur met zich mee dragen. Bekijk deze bijdrage van Omroep Brabant voor de details.
Volgens Close draagt Aireas op minstens zeven manieren bij aan een betere en gezondere stad.
- Real Time Luchtverontreinigingsbeelden: sinds 2013 brengt Aireas de luchtkwaliteit van de stad letterlijk in beeld (zoals op de video hierboven). Via open data worden alle meetresultaten gedeeld met de wereld.
- Het gedrag van de stadsbewoners wordt afgestemd op zo gezond mogelijke omstandigheden. Volgens Close draagt Aireas eraan bij dat mensen de manier waarop ze bewegen niet alleen meer bepalen op basis van economische wetten.
- Spinoffs voor ondernemers: apps en andere producten komen tot stand dankzij de open data van Aireas.
- Wettelijke en organisatorische barrières worden zichtbaar gemaakt: co-creatie vergt soms nieuwe werkwijzen die zich liever niet laten hinderen door oude manieren van denken of organiseren.
- Een ethische herpositionering: onze verantwoordelijkheid ten opzichte van de aarde en onze leefomgeving verhoudt zich niet altijd even goed tot de gangbare wetten en normen. Dat zorgt, aldus Close, voor sociale spanningen een drang om de ethiek te herijken.
- Een herdefinitie van werk en inkomen: een salaris in de vorm van schonere lucht klinkt misschien gek, maar zou wel eens hard nodig kunnen zijn.
- Bewustzijn tegenover routinegedrag: onze dagelijkse routines vinden plaats in een context die niet altijd even goed voor onze omgeving is. Close heeft gemerkt dat deelnemers aan Aireas zich daar extra bewust van werden.
Een 90 pagina’s dik onderzoeksverslag van de eerste fase van Aireas is inmiddels beschikbaar via Springer Open Access Publishing. Tegelijkertijd wordt er over fase 2 ook al volop gepubliceerd op het Aireas blog. “Op die manier kan de wereld meekijken met wat we hier aan het doen zijn, terwijl we in Eindhoven alvast de volgende fases invullen.”