Ondanks waarschuwingen gaat in Roemenië nog steeds veel oorspronkelijk bos verloren

By Zsuzsi Palotas

Over Decarbonizing Europe

Waar gaat het coronaherstelfonds over?

De Europese Commissie heeft een bedrag van 723,8 miljard euro beschikbaar gesteld om de gevolgen van de coronacrisis te bestrijden en Europa groener, schoner en toekomstbestendig te maken. Alle lidstaten konden plannen indienen voor een uitkering uit dit fonds.  

Wie doen er allemaal mee?

Alle lidstaten van de Europese Unie. Alle lidstaten? Nee, Nederland heeft nog geen plannen ingediend. Hoewel eind januari bekend werd dat er achter de schermen in Nederland hard is gewerkt om de Europese miljarden binnen te slepen. 

Waar moeten de lidstaten het geld aan uitgeven?

Minstens 37 procent moet worden gebruikt voor vergroening en 20 procent voor digitalisering. Daarnaast zijn er nog andere speerpunten:

– Smart, sustainable and inclusive growth
– Social and territorial cohesion
– Public health, economic social and institutional resilience
– Policy for future generations

Wat gebeurt er nog meer?

Verder heeft de EC nog enkele zogenoemde flagship areas benoemd:
Power up 
Renovate 
Recharge and Refuel 
Connect 
Modernise 
Scale-up 
Reskill and upskill

Wat gaat Innovation Origins doen?

De komende maanden besteden we aandacht aan de uitvoering van de plannen. We beschrijven wat elk land doet om de CO2-uitstoot terug te dringen en we maken reportages van innovatieve projecten. Aan de hand van infographics kun je de inspanningen van de lidstaten met elkaar vergelijken.

Een crisis als de coronapandemie vraagt om stevige maatregelen. De EU heeft 723,8 miljard vrijgemaakt om met het coronaherstelfonds (Recovery and Resilience Facility; RRF) de Europese economie uit de door corona veroorzaakte recessie te trekken. Om aanspraak te maken op een deel van die grote zak geld, dienen lidstaten een plan in bij de Europese Commissie. In de serie Decarbonizing Europe leggen we die plannen onder een vergrootglas.

We hebben het niet meer over klimaatverandering, maar over een klimaatcrisis. Biodiversiteit en natuurbehoud zijn twee van de fundamentele gebieden waarop over de hele wereld verbeteringen nodig zijn. Ondanks deze noodzaak hebben veel EU-landen verzuimd metingen op dit gebied op te nemen in hun coronaherstelplan. Roemenië is een uitzondering. Illegale houtkap is een groot probleem, het land verliest hectare na hectare van haar waardevolle, natuurlijke bossen.

Daar wil het land iets aan gaan doen, zo staat in het Coronaherstelplan van dit land. Roemenië investeert ook geld in de modernisering van de spoorwegen en de digitalisering van de gezondheidszorg en het openbaar bestuur.

Gemiste kansen

In het verslag van Euronatur wordt opgeroepen tot dringende maatregelen. De wereldpopulatie van wilde soorten is de afgelopen veertig jaar met zestig procent gedaald. Een miljoen soorten dreigen binnen enkele decennia uit te sterven. Ondanks de ongekende hoeveelheid EU-middelen die beschikbaar is, nemen investeringen in de natuur niet toe. Bovendien staat in het rapport dat “biodiversiteit volledig is genegeerd ten gunste van investeringen die de situatie in sommige gevallen zelfs zullen verergeren”.

Roemenië heeft het grootste bosareaal in de Europese Unie (exclusief Scandinavië). Als het om milieubescherming gaat, kan de Roemeense regering dus niet de andere kant op kijken. In de afgelopen 25 jaar zijn de 500.000 hectare beschermde bossen voortdurend illegaal gekapt.

Ondanks de inspanningen van Roemeense maatschappelijke organisaties om de illegale houtkap een halt toe te roepen, is de situatie in Roemenië verder verslechterd. In reactie daarop heeft de Europese Commissie in 2020 juridische stappen ondernomen tegen de Roemeense autoriteiten. Zij wees op het systematische en voortdurende falen van Roemenië om het laatste natuurlijke bos van Europa te beschermen. De Commissie bekritiseerde dat de staat nog steeds toestemming geeft voor houtkap in beschermde gebieden en dat milieu-informatie niet toegankelijk is, wat een inbreuk is op de EU-wetgeving.

Milieuschade in bossen ontdekken met drones en sensoren

Een modern bos kan tegenwoordig niet meer zonder informatietechnologie. Bomen zijn voorzien van allerlei sensoren die temperatuur, luchtkwaliteit of het vochtgehalte van de stammen meten.

Herbebossing

Roemenië heeft nieuwe regels opgesteld die milieueffectbeoordelingen verplicht stellen in Natura 2000-gebieden (gebieden, die deel uitmaken van het grootste gecoördineerde netwerk van beschermde gebieden in de wereld). De vooruitgang was echter traag en zonder aantoonbare acties in 2021, en “nog steeds niets” om te laten zien, stelt fern.org.

Er zijn echter verschillende projecten in het land. Zij hebben tot doel de door de houtkap veroorzaakte open plekken in de bergen opnieuw in te planten en het CO₂-niveau te herstellen. Plantăm fapte bune în România is een bosaanplantingsinitiatief van gewone mensen en vrijwilligers. Naast het organiseren van grote plantacties, willen zij hun vrijwilligers ook informeren over de soorten die zij planten en de waarde van het Roemeense bos-ecosysteem.

Spoorwegen

Roemenië wil verder het grootste deel van het veerkrachtfonds besteden aan groen vervoer: 3,9 miljard euro. Dat geld gaat vooralnaar het spoorwegsysteem en de ontwikkeling van het metronetwerk in Boekarest en Cluj. De premier beloofde dat oplaadpunten voor elektrische voertuigen “in het hele land” zullen worden geïnstalleerd.

Volgens het Europees transportscorebord 2019 scoort de Roemeense vervoerssector op alle aspecten van investeringen en infrastructuur onder het Europees gemiddelde. De algemene toestand en betrouwbaarheid van het wegen- en spoorwegennet zijn zeer slecht. Het wegennet behoort tot de minst ontwikkelde in de EU en heeft een van de slechtste resultaten op het gebied van verkeersveiligheid. Geen wonder dat er stevig wordt geïnvesteerd in hervorming van de spoorwegsector.

Zorgstelsel

De landen van Midden- en Oost-Europa (LMOE) vertonen een aanzienlijke ‘prestatieachterstand’ op het gebied van gezondheidszorg in vergelijking met de EU-gemiddelden. Dit betekent dat zij vaak geen gelijke tred kunnen houden met duurzame oplossingen en innovaties. Roemenië heeft een fragiel en kwetsbaar systeem, met een hoog risico op zorginfecties in ziekenhuizen.

Het land trekt twee miljard euro uit om zijn klinieken en ziekenhuisgebouwen te moderniseren. Het plan omvat de bouw of heruitrusting van tweehonderd geïntegreerde medische centra in kwetsbare plattelands- en stedelijke gebieden. Ook wordt er prioriteit gegeven aan investeringen in apparatuur voor screening, vroegtijdige diagnose en monitoring, voornamelijk op het platteland en in kleinere stedelijke gebieden. Het uiteindelijke doel is het opbouwen en exploiteren van een moderne, kosteneffectieve en digitale gezondheidszorg.

Digitaliseren

Roemenië staat onderaan op de Digital Economy and Society Index (DESI). In het hele land wordt al lang uitgekeken naar digitalisering, aangezien “bijna een vijfde van de Roemenen nog nooit het internet heeft gebruikt en minder dan een derde ten minste digitale basisvaardigheden heeft”, aldus het DESI-verslag over Roemenië. Dankzij de pandemie heeft de vraag naar internetconnectiviteit overheidsinstellingen ertoe aangezet langverwachte digitaliseringsoplossingen te lanceren. Uit Ancom-rapporten blijkt dat het aantal zogenaamde witte vlekken (plaatsen zonder internettoegang) met maar liefst veertig procent is gedaald en dat de intensiteit van het netwerkverkeer met vijftig procent is toegenomen.

Roemenië is van plan 1,5 miljard euro te investeren in digitalisering van de overheid, de gezondheidszorg en het onderwijs. Digitalisering leidt niet alleen tot een hoger bbp en een lager brandstofverbruik. Innovaties op het gebied van e-gezondheid kunnen het persoonlijk welzijn verbeteren en het sterftecijfer terugdringen. Door in de hele EU voorgestelde oplossingen voor telegeneeskunde in te voeren, zoals datagestuurde besluitvorming, digitale raadplegingen enz. kunnen vroegtijdige diagnoses worden verbeterd en de kosten van de gezondheidszorg worden verlaagd.