De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) investeert ruim 22,7 miljoen euro in projecten van zeven nationale consortia voor vernieuwende wetenschappelijke infrastructuur. Deze investeringen worden ingezet voor de ontwikkeling van hoogwaardige apparatuur, dataverzamelingen en software.
De toewijzingen zijn in het onderzoeksprogramma Wetenschappelijke Infrastructuur: nationale consortia (WINC, voorheen bekend als NWO-Groot). Met deze investering versterkt NWO de wetenschappelijke infrastructuur, die Nederlandse kennisinstellingen beschikbaar stellen aan de onderzoeksgemeenschap. Wetenschappers uit heel Nederland werken vaak samen binnen de projecten waar de nieuwe faciliteiten gerealiseerd worden, ook met internationale partners.
Nationale samenwerkingen
Marcel Levi, bestuursvoorzitter van NWO, over de toegekende investeringen: “Met het open WINC-instrument investeert NWO in nationale samenwerkingen op het gebied in vernieuwende hoogwaardige wetenschappelijke infrastructuur. Dit is essentieel voor alle disciplines van de Nederlandse onderzoeksgemeenschap voor het doen van onderzoek van wereldklasse.”
Levi: “De zeven projecten zijn stuk voor stuk uniek in hun soort en maken nieuw onderzoek mogelijk, met vaak grote toegevoegde waarde voor de samenleving. Voorbeelden zijn een radar voor betere analyse en voorspelling van extreem weer, een database voor kinderkanker, of nieuwe materialen voor groene chemie. Projecten als deze zijn ontzettend actueel en maatschappelijk relevant.”
Over het onderzoeksprogramma
NWO ontving 35 aanvragen voor het programma WINC. De aanvragen zijn door een onafhankelijke adviescommissie van wetenschappers uit verschillende disciplines beoordeeld. De commissie heeft de voorstellen beoordeeld op basis van verschillende criteria, zoals wetenschappelijke kwaliteit en maatschappelijke impact, en bracht bij verschillende consortia een bezoek om toelichting te krijgen over de aanvraag. Zeven van de 35 projecten hebben een subsidie ontvangen. De toegekende NWO-bijdrage varieert van ongeveer 2,3 miljoen tot ruim 4,7 miljoen euro.
Toewijzingen WINC:
Organ-on-Chip Development Center
Hoofdaanvrager: dr. Andries van der Meer, Universiteit Twente
Organs-on-chips zijn gekweekte mini-orgaantjes die gebruikt worden voor onderzoek naar de veiligheid en werkzaamheid van voedingstoffen en medicijnen. Het ontwikkelen van nieuwe organs-on-chips is complex, omdat er veel expertise moet samenkomen op het vlak van microfabricage, vloeistoffysica, celkweek, weefseltechnologie en microscopie. De nieuw op te zetten faciliteit ‘hDMT INFRA OoCDev’ zal de ontwikkeling van innovatieve organs-on-chips mogelijk maken door het bundelen van grensverleggende infrastructuur en technische expertise. De faciliteit zal ingebed worden in een nationale organisatie en een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van nóg realistischer organs-on-chips.
PHARA: Nieuwe radar voor betere analyse en voorspelling van extreem weer
Hoofdaanvrager: prof. dr. Alexander Yarovoy, Technische Universiteit Delft
Hoe bereiden we ons voor op de toenemende extreme weer-condities? Het antwoord op deze vraag ligt besloten in een essentieel onderdeel van ons klimaatsysteem: de wolken. Onderzoekers gaan een nieuw type radar ontwikkelen die de hele lucht in een paar seconden kan observeren. De radar wordt ontworpen om te onderzoeken hoe deeltjes in wolken en neerslag groeien en om grote bewegingen van weerfronten waar te nemen. De transporteerbare radar zal bijdragen aan doorbraken in klimaat- en atmosfeeronderzoek, nauwkeurigere weersvoorspellingen (cruciaal voor onder meer ons waterbeheer) en verdere vernieuwingen van radars en radartechnologie.
SHINE: Licht schijnen op processen op atomaire schaal
Hoofdaanvrager: dr. Wiebke Albrecht, AMOLF
Moderne transmissie-elektronenmicroscopen kunnen nu routinematig materialen visualiseren tot op atomair niveau. Tegelijkertijd maken recente ontwikkelingen in nanofotonica en plasmonica het mogelijk om licht binnen picoseconden bijna tot op atomaire schaal te concentreren, waardoor ongekende controle ontstaat over waar, wanneer en hoe energie in een materiaal wordt geïnjecteerd. SHINE zal licht rechtstreeks in de elektronenmicroscoop brengen om ons in staat te stellen materialen die zonne-energie omzetten op atomair niveau onder relevante bedrijfsomstandigheden te zien transformeren.
De Afrika Millimeter Telescoop: Kleurenfilms van zwarte gaten
Hoofdaanvrager: prof. dr. Heino Falcke, Radboud Universiteit
De Africa Millimetre Telescope (AMT) is een nieuwe 15 meter-klasse, robotische radiotelescoop op de Gamsberg in Namibië. De AMT is een uitbreiding van de Event Horizon Telescope (EHT), het wereldwijde netwerk van radiotelescopen dat de eerste afbeelding van een zwart gat heeft gemaakt. Met de AMT zal de EHT de eerste kleurenfilm kunnen vastleggen van een zwart gat en daarmee grensverleggend onderzoek naar zwarte gaten doen. Als onafhankelijke telescoop zal de AMT ook ongekend nauwkeurig zwarte gaten kunnen observeren in vele kleuren, en nieuwe radioflitsen ontdekken die geassocieerd zijn met exploderende sterren of botsende zwarte gaten.
NL-4C: een nationale dataverzameling van kinderkanker
Hoofdaanvrager: dr. Patrick Kemmeren, Prinses Máxima Centrum
Kinderkanker is een van de grootste doodsoorzaken onder kinderen. Om beter te begrijpen waarom kinderen kanker krijgen en hoe ze het beste behandeld kunnen worden, brengen wetenschappers op grote schaal aangeboren en kanker-specifieke DNA-karakteristieken in kaart. Met de dataverzameling ‘NL-4C: the Dutch Comprehensive Childhood Cancer Commons’ gaan de onderzoekers van 4.000 kindertumoren DNA-data en klinische gegevens verzamelen voor onderzoek. Deze dataverzameling is daarmee een belangrijke bron om kinderkankeronderzoek te versnellen en kinderen in de toekomst beter te kunnen behandelen met minder bijwerkingen.
Zwaartekrachtsgolven: het nieuwe venster op ons universum
Hoofdaanvrager: prof. dr. Andreas Freise, Nikhef
In 2015 detecteerden wetenschappers voor de allereerste keer zwaartekrachtsgolven. Sindsdien zijn er 90 detecties geweest, die hen nieuwe inzichten gaven in neutronensterren, zwarte gaten en de structuur van het heelal. Maar dit is nog maar het begin. Als wetenschappers echt willen begrijpen wat er in het universum gebeurt, dan moeten ze hun technologie upgraden. Met dit project gaan de onderzoekers het Virgo-observatorium verbeteren, zodat het instrument jaarlijks 10 keer meer zwaartekrachtsgolven kan meten. De technologieën waar de onderzoekers aan werken zijn tegelijkertijd sleuteltechnologieën voor een nog geavanceerder observatorium: de Einstein Telescope.
PLD4Energy: Nieuwe materialen voor groene chemie en transport
Hoofdaanvrager: dr. Anja Bieberle-Hütter, DIFFER
De energietransitie vereist nieuwe materialen voor het vergroenen van chemie en transport. Voor elektrolyzers en brandstofcellen zijn efficiëntere elektroden en robuustere membranen nodig. Schaarse materialen vragen om alledaagse alternatieven. PLD4Energy is een Pulsed Laser Deposition (PLD)-faciliteit voor de productie van dergelijk dunne films (membranen). Ze is speciaal afgestemd voor onderzoek naar energietoepassingen. PLD4Energy heeft de juiste in-situ diagnostiek om gecontroleerd van kleine naar grotere films te gaan. De faciliteit leent zich zowel voor fundamenteel onderzoek als voor de volgende, essentiële stap: daadwerkelijke implementatie.
