In Aziatische landen zoals Taiwan, Zuid-Korea, China en Hongkong is het de normaalste zaak van de wereld. Oostenrijk heeft dit voorbeeld gevolgd, net als Tsjechië. En nu overweegt ook Duitsland over te gaan tot het verplicht stellen van mondkapjes in de openbare ruimte, of op zijn minst ze dringend aan te raden.
Mondkapjes in het openbaar zijn lange tijd geridiculiseerd in het Westen. Het zou niet of nauwelijks zin hebben. Volgens sommigen is het zelfs schadelijk. Maar zoals wel vaker in deze coronacrisis is er sprake van een voortschrijdend inzicht. Er zijn nu plotseling steeds meer medische experts die mondkapjes een goed idee vinden. Geen wonder ook als je kijkt naar de sterftecijfers die in Azië vele malen lager liggen dan in Europa en de VS, terwijl het economische leven daar meer normaal door lijkt te gaan dan bij ons.
Het advies wordt nu nog voorzichtig gewijzigd. Het gaat vooral over “straks”, als mensen voorzichtig weer hun huizen uitkomen en aan het werk gaan of een terrasje pakken. Mondkapjes kunnen dan van grote waarde zijn bij het beschermen van degene die het virus nog niet hebben gehad, met name ouderen en anderen met een zwakke gezondheid.
De in Duitsland inmiddels beroemde viroloog Christian Drosten – die als een van de eerste in Europa waarschuwde dat ongeveer 60% van de bevolking Covid-19 zou krijgen – is een van de voorstanders. De aan het Berlijnse Charité verbonden professor zou het liefst willen dat “zoveel mogelijk mensen een mondkapje dragen”. Het gaat daarbij volgens hem niet zozeer om zelfbescherming, maar het beschermen van anderen. Want als je een mondkapje op hebt, kun je geen vochtdeeltjes richting anderen schieten. Hij wijst in zijn podcast onder andere op een afgelopen vrijdag verschenen wetenschappelijke studie in het blad Nature.
Robert Koch Institut
Het belangrijkste Duitse adviesorgaan van de overheid, het Robert Koch Institut (RKI) heeft zijn advies voor mondkapjes afgelopen week aangepast en zegt nou “Als mensen – ook als ze geen symptomen hebben – uit voorzorg een masker dragen, kan dat het risico op de overdracht van het virus op anderen verminderen… Een wetenschappelijk bewijs hiervoor is er echter nog niet.“ Tot nog toe werden mondkapjes door het RKI afgeraden.
Klaus Reinhardt, voorzitter van de Bundesärztekammer (BAEK), adviseert: “Doe het nou gewoon. Koop een masker, of maak er een, en draag die in de publieke ruimte. Die maskers bieden voor u geen bescherming tegen aansteking. Maar ze kunnen wel verhelpen dat anderen worden aangestoken.
Heute veröffentlicht: Einfache medizinische Gesichtsmasken reduzieren Abgabe von Coronavirus und Influenzavirus durch den infizierten Maskenträger. Weniger Virus in Tröpfchen und Aerosol. https://t.co/yYMBTjfMCs #maskeauf Übrigens: Stoffmasken kann man zur Reinigung auch bügeln.
— Christian Drosten (@c_drosten) April 3, 2020
De Thüringse stad Jena is de eerste stad die het advies opvolgt. Hier geldt nu een verplichting in supermarkten en het OV. De Beierse minister-president Markus Söder geeft ondertussen aan waar het naar toe gaat. Hij voorspelt dat er alleen in Duitsland miljarden maskers nodig zijn om het virus te bestrijden.
Miljarden maskers in Duitsland
Ook in het wetenschappelijke tijdschrift Lancet staat een pleidooi vóór mondkapjes. Een groep (hoofdzakelijk Chinese) wetenschappers gaat hier nog een stap verder. Kwetsbare groepen zouden eigenlijk zelfs chirurgische mondkapjes moeten gebruiken. Dat zijn de mondkapjes die in Europa alleen voor medisch personeel worden aanbevolen. In China draagt bijna iedereen ze met een hoog risico. De bevolking wordt daar opgedeeld in drie risicogroepen: hoog, gemiddeld en laag. Alleen voor de laatste groep is er geen mondkapjesvoorschrift.
In Nederland is het RIVM nog altijd tegenstander van verplichte mondkapjes, ook in de supermarkten of het openbaar vervoer. Ze dragen dat ook uit in een korte video. Het is volgens het RIVM veel beter als mensen zich gewoon aan de afgesproken maatregelen houden voor afstand houden, hoesten in de arm, handen wassen en zoveel mogelijk binnen blijven als je verkouden bent. “Misschien dat we dat advies wijzigen als we een andere fase ingaan, maar zover zijn we nog niet”, zegt een woordvoerder.
Schijnveiligheid, of niet?
Nu bestaat volgens haar het gevaar dat mensen met een mondkapje denken dat ze veilig zijn, “maar dat is een schijnveiligheid”.
Daar valt wel over te twisten. Het RKI zegt bijvoorbeeld juist precies het omgekeerde. “Een masker kan het bewustzijn dat afstand houden goed is mogelijk ondersteunen.”
Een grote vrees van het RIVM is ook dat als er een advies komt vóór mondkapjes dat iedereen dan naar de (online)winkel holt om maskers te kopen, die eigenlijk voor het medisch personeel bedoeld zijn. Volgens het RIVM is er nog altijd een groot tekort aan mondkapjes in de zorg, en dat geldt niet alleen voor de mondkapjes van de hoogste kwaliteit, maar ook maskers met een iets lagere beschermingsgraad.
Dat mag zo zijn, maar Nederland kan zich niet onttrekken aan de realiteit van de rest van de wereld. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO is zijn advies over de mondkapjes momenteel aan het heroverwegen, zo schrijven verschillende media.
VS wachten op genoeg maskers
Datzelfde geldt voor de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC). De verwachting is dat er steeds meer regio’s in de VS zullen komen waar mondkapjes dringend worden aangeraden. De belangrijkste gezondheidsadviseur van het Witte Huis, Anthony Fauci zegt dat “zodra er genoeg maskers zijn, dan wordt het tijd de richtlijnen ervoor aan te scherpen”.
In Azië denken ze waarschijnlijk: beter laat dan nooit. Ivan Hung, een specialist op het gebied van longaandoeningen aan de Hongkong University School of Medicine zegt tegenover nieuwszender CNN: “Als je naar de data in Hongkong kijkt dan is het dragen van gezichtsbescherming waarschijnlijk de meest belangrijke maatregel die je kunt treffen tegen het virus”.
Het is niet alleen goed tegen corona, zegt hij. Maar je hebt gelijk ook minder mensen met gewone griep. “We zitten nu middenin het griepseizoen in Hongkong, maar bijna niemand heeft het.”
Welke mondkapjes zijn er?
Mondkapjes zijn er in vele soorten en maten. De medische die uit de fabriek komen, kun je indelen in drie categorieën: FFP 1, 2 en 3. Ze bestaan allemaal uit meerdere lagen papier of stof.
- FFP 1 beschermt tegen fijnstof en houdt de eigen adem tegen. Dat is het soort masker dat geschikt zou zijn voor algemeen gebruik.
- FFP 2 beschermt tegen virussen. Is meer bedoeld voor zorgmedewerkers.
- FFP 3 zijn de beste maskers bestemd voor chirurgen en mensen die in direct contact staan met corona-patiënten.
Voor mensen die zelf een masker maken van stof wordt door professor Drosten aangeraden deze goed heet te strijken. Dat doodt de virussen.
