In Nederland heeft ongeveer 10 tot 30% van de vrouwen last van adenomyose. Dat veroorzaakt allerlei klachten, en zelfs problemen met de vruchtbaarheid. Connie Rees, onderzoeker aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e), ontwikkelde een nieuwe methode om deze aandoening beter te herkennen. Onlangs promoveerde ze op het onderwerp.
Waarom dit belangrijk is:
Vrouwen die leiden aan adenomyose ervaren vaak ernstige menstruatiepijn die niet goed reageert op gebruikelijke pijnstillers. Ook zorgt de aandoening voor vruchtbaarheidsproblemen. Het wordt als een vorm van endometriose gezien en is moeilijk vast te stellen.
Terwijl endometriose en verklevingen in de buik vrij eenvoudig te zien zijn via een kijkoperatie, is adenomyose moeilijker te onderzoeken. Het kan wel acht jaren duren voordat een vrouw de juiste diagnose krijgt. Een vroege diagnose is voor een jonge vrouw extra belangrijk, omdat de klachten erger worden over tijd. Als behandeling met hormonen niet werkt, is er zelfs kans dat de baarmoeder verwijderd moet worden.
Rees hoopt met een nieuwe echomethode op een snellere diagnose, waardoor behandelingen tijdig kunnen beginnen. Deze methode onthulpt een aantal ‘geheimen’ van de baarmoeder. Sterke weeën tijdens de bevalling en buikpijn tijdens de menstruatie tonen aan dat de baarmoeder krachtig kan samentrekken. Maar Rees laat met een nieuwe echotechniek zien dat de baarmoeder voortdurend in beweging is. “En we vermoeden dat bij adenomyose, doordat de baarmoederwand is aangetast, de coördinatie van de bewegingen verstoord raakt”, licht Rees toe.
De baarmoeder beweegt
De onderzoeker legt uit hoe dat precies werkt. Normaliter maakt men een MRI-beeld van de baarmoeder om te beoordelen wat er gebeurt. Maar de baarmoeder is een spier die specifieke bewegingen maakt. Het samentrekken van die spier is bijvoorbeeld heel belangrijk voor weeën, maar ook voor vruchtbaarheid in het algemeen. Die bewegingen kun je niet vastleggen op een stilstaand plaatje. “Bij de methode die wij gebruiken, maak je eigenlijk een echo zoals de gynacoloog dat normaal gesproken ook doet. Alleen maken we een filmpje in plaats van een plaatje. Zo kunnen we nauwkeuriger zien hoe een normale of juist zieke baarmoeder zich gedraagt.” Rees valideerde haar methode in het Catherina Ziekenhuis in Eindhoven. Honderden vrouwen deden mee aan het onderzoek.
Geavanceerde software analyseert het filmpje. Het plaatst markers op specifieke punten van de baarmoederwand. Zo krijgen de onderzoekers inzicht in hoe de baarmoeder precies beweegt. Aangezien iedere baarmoeder een unieke vorm heeft, moeten de markers nog deels handmatig geplaatst worden. In de toekomst gaat dat er, behulp van AI, wellicht anders aan toe.
Toepassing bij IVF
Naast adenomyose, zijn er ook andere toepassingen van de nieuwe techniek denkbaar. Zo kan de echofilm van pas komen bij patiënten die een vruchtbaarheidsbehandeling ondergaan, zoals IVF. “De bewegingen van de baarmoeder hebben wellicht ook invloed op hoe goed een embryo bij een IVF-behandeling zich kan innestelen. Zo kan het voorkomen dat het proces niet goed verloopt doordat de baarmoeder te krachtig samentrekt. Hopelijk kunnen we hier in de toekomst beter inzicht in geven.”
Nieuwe behandelmethoden
De onderzoeker wil niet alleen de bewegingen van de baarmoeder in kaart brengen, maar uiteindelijk ook bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe behandelmethoden. “Met medicatie kunnen we bijvoorbeeld de bewegingen beïnvloeden. Het gaat helaas nog wel even tijd kosten om dit allemaal te kunnen bevestigen. Ik ben in ieder geval blij dat we de eerste stappen hebben gezet.”
Er is over de jaren heen steeds meer aandacht voor vrouwelijke aandoeningen, merkt de onderzoeker op. “Zowel in de ziekenhuizen als in de media. Dat is mooi, want hoe meer aandacht, hoe groter de kans dat we effectieve behandelopties ontwikkelen.”
Samenwerking
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
