Wetenschappers hebben een belangrijke doorbraak bereikt in de strijd tegen de ziekte van Lyme. Elk jaar worden ruim 1 miljoen mensen door een teek gebeten. Ongeveer 2 op de 100 mensen krijgen daardoor de ziekte van Lyme, zo’n 27.000 mensen per jaar. Als het onbehandeld blijft, kan het leiden tot een groot aantal fysieke en neurologische symptomen, variërend van geheugenverlies tot verlamming en zelfs de dood.
Tot nu toe werd het enige succesvolle vaccin ontwikkeld door de Amerikaanse farmaceutische reus Sanofi. Maar het was beperkt in zijn effectiviteit tot slechts één stam van de bacterie die de ziekte veroorzaakt. Deze is wijdverspreid in Amerika maar niet in Europa. In samenwerking met de Tsjechische Academie van Wetenschappen is nu een nieuwe en mogelijk veel krachtigere versie van het vaccin ontwikkeld. Het nieuwe vaccin werkt effectief tegen meerdere stammen van de bacterie die bekend staat als Borrelia.
Zeer eenvoudige molecule
“Het eerste vaccin was gericht op het oppervlakte-eiwit van de Borrelia-bacterie die in teken wordt aangetroffen en bekend staat als OspA”, aldus Radek Šíma, een expert op het gebied van parasieten in het Biologisch Centrum van de Tsjechische Academie van Wetenschappen. “Het was een zeer eenvoudige molecule met veel bijwerkingen die slechts effectief was tegen één stam van de bacterie die in Amerika wordt gevonden”.
Er zijn nu tenminste 21 stammen van de bacterie geïdentificeerd, met verschillende soorten oppervlakte-eiwitten. Als gevolg daarvan hebben deze individuele bacteriestammen vaak bekende kenmerken wat betreft hun viriliteit en de delen van het lichaam die ze het liefst aanvallen. Wat nog erger is, als deze stammen eenmaal zijn overgegaan in hun menselijke gastheer, meestal door middel van een tekenbeet, zijn ze in staat om hun oppervlakte-eiwitten te veranderen om zo het immuunsysteem te ontwijken. Dat proces staat bekend als ‘cloaking’.
Gebieden die niet te bereiken zijn
Als reactie daarop hebben wetenschappers de moleculaire structuur van het vaccin verbeterd. Het kan zich nu hechten aan meerdere variaties van het OspA-eiwit.
“De nieuwe structuur van de ziekte betekent dat het immuunsysteem de aanwezigheid van de invasieve ziekteverwekker onmiddellijk en consequent kan herkennen en snel antilichamen tegen de ziekte kan aanmaken”, aldus Šíma. “Het voorkomt dat de infectie voet aan de grond krijgt door de snelle reactiesnelheid, waardoor de bacterie wordt gedood op het moment dat hij het lichaam binnenkomt”.
Nog belangrijker is, benadrukt Šíma, dat het nieuwe vaccin zal reageren op alle stammen van de Lyme-bacterie. De resultaten van het onderzoek van het Tsjechische team zijn deze maand gepubliceerd in het zeer gerespecteerde medische tijdschrift NPJ Vaccins. Een beslissing over klinische proeven wordt binnenkort verwacht.