Mesoscoopconvectieve systemen (MCS), de zogenaamde ‘superstormen’, komen op aarde voornamelijk voor in tropische en gematigde gebieden in Afrika, Australië, Azië en Amerika. Ze laten een spoor van verwoesting achter en kosten mensenlevens. Oostenrijkse wetenschappers hebben een systeem ontwikkeld dat vroegtijdig deze stormen kan waarschuwen.
“Megastormen kunnen enkele uren tot dagen duren, waardoor er gedurende vier jaar energie vrijkomt die overeenkomt met het elektriciteitsverbruik in compleet Oostenrijk”, verklaart Dr. Cornelia Klein van het Instituut voor Atmosferische en Cryosferische Wetenschappen van de Universiteit van Innsbruck en hoofdauteur van een nieuwe studie die gepubliceerd is in het gerenommeerde tijdschrift PNAS. “De stormdepressies zijn vaak zo groot als twee keer de provincie Gelderland. Meer dan 100 mm neerslag per uur is niet ongewoon.”
Door de opwarming van de aarde zijn dergelijke stormen in het Sahelgebied van Afrika sinds het midden van de jaren tachtig verdrievoudigd. Tot nu toe werden deze natuurkrachten als grotendeels onvoorspelbaar beschouwd. In hun nieuwe studie hebben Klein en haar collega Christopher M. Taylor van het UK Centre for Ecology & Hydrology (UKCEH) nu kunnen aantonen dat de omstandigheden aan het landoppervlak de richting en de intensiteit van megastormen beïnvloeden.
Droge bodem fungeert als versterker
“Het is bekend dat warmte onweersbuien van grote energie voorziet. Algemeen werd aangenomen dat ze, als ze eenmaal in beweging kwamen, onafhankelijk waren van de aard van de bodem”, legt Klein uit. “We hebben nu kunnen laten zien dat drogere bodems de intensiteit van een storm daadwerkelijk verhogen, wat weer van invloed is op de hoeveelheid neerslag en de bewegingsrichting. De lucht boven de droge grond wordt dus warmer en stijgt gemakkelijker op. Dit bevordert ook de samenvloeiing van meer vochtige luchtmassa’s uit de omgeving. Sterke temperatuurverschillen met de omgeving zouden ook zorgen voor windcirculatie, waardoor onweersbuien gemakkelijker warme, vochtige lucht kunnen aanzuigen. “De stormen nemen het pad waar ze deze gunstige omstandigheden vinden. Omgekeerd vonden we dat stormen over nattere grond vaak echt verzwakt waren.”
Waarschuwing voor superstorm tot zes uur van tevoren
Met behulp van satellietwaarnemingen van de oppervlaktegesteldheid is het nu mogelijk om te voorspellen hoe stormen zich gedragen als ze bijvoorbeeld een stad naderen. Een waarschuwing van maximaal zes uur van tevoren kan dus een beslissend voordeel geven bij het nemen van maatregelen en het in veiligheid brengen van mensen en dieren.
Tijdens het stormseizoen tussen juni en september komen er ook geregeld stormvloeden voor in de Sahelzone – met zorgwekkende gevolgen. “Het gedragspatroon van deze superstormen leek ondoorgrondelijk. Maar we hebben een verrassende mate van voorspelbaarheid gevonden,” zegt Prof. Christopher Taylor. “Toekomstige vorderingen op het gebied van satelliettechnologie zullen de nauwkeurigheid van onze voorspellingen verder vergroten en dus een blijvend effect hebben op het gebied van onderzoek naar strenge weersverwachtingen”.
