Eindhoven wil een smart society worden. Maar hoe gaat dat? Wat gebeurt er al? En van welke voorbeelden kunnen we iets leren? De DATAstudio onderzoekt de transitie die de stad moet doormaken om daadwerkelijk zo’n smart society te worden. Met elke week een nieuwe bijdrage op E52. Deze week: de Straatkubus, een slim idee uit Almere. Lees hier alle afleveringen in deze serie.
Nederland stond in 1971 even op zijn kop. Waarom? Vanwege de Veertiende Algemene Volkstelling. Het Centraal Bureau voor de Statistiek wilde meer gegevens verzamelen dan ooit tevoren. Volgens velen een inbreuk op hun privacy. Waarom is het nodig dat de overheid weet hoe mijn huishouden eruitziet, is wat men zich afvroeg. De census kwam niettemin en sindsdien is het gebruikelijk dat demografische data bekend zijn bij verschillende instanties. Toch blijft de vraag van destijds gerechtvaardigd. In Almere hebben ze een antwoord: de Straatkubus.
De Straatkubus is een geografisch informatiesysteem dat de leefbaarheid van verschillende wijken in cijfers tracht te vatten. “Het ziet eruit als een soort Google Maps met heel veel filters”, legt Paul Mulder uit. De onderzoeker van de gemeente Almere is verantwoordelijk voor het vergaren, filteren en ontsluiten van de data.
Die data zijn voornamelijk afkomstig van reeds bestaande bronnen, zegt Mulder. “Het is een combinatie van basisregistraties over demografie, type woning, type huishouding en etniciteit.” Die informatie is aangevuld met data van woningcorporaties en politie. “Bijvoorbeeld gegevens over inbraken en overlast. Ook via het CBS zijn veel data beschikbaar.” Bovenop die gratis informatie heeft de gemeente nog een dataset aangekocht bij het bedrijf Whooz, waarin bijvoorbeeld gegevens over opleidingsniveau staan.
Het resultaat is een enorme vergaarbak van verschillende feiten, gerubriceerd in een lange lijst thema’s. Afzonderlijk zijn de sets van betrekkelijke waarde. De crux van de Kubus zit hem in het combineren van de data. Daarmee ontstaat de mogelijkheid tot het vroegtijdig signaleren van potentiele problemen.
Zo is bijvoorbeeld het project Achter de Voordeur ontstaan met behulp van de Straatkubus. Bij dit project tracht de gemeente Almere vroegtijdig schuldsituaties te ontdekken om preventief te kunnen interveniëren. Opbouwwerkers vermoedden problemen bij bepaalde gezinnen in de stad. Dit welbekende ‘niet-pluisgevoel’ konden ze echter niet staven. Door met verschillende sociale instanties naar de data te kijken, ontstond het vermoeden van schuldproblematiek. Na het voeren van persoonlijke gesprekken in de betreffende buurt, bleek dit vermoeden terecht.
En ziedaar een concreet resultaat. Bereikt door het gebruik van gegevens, met behulp van de Straatkubus. Een naam die overigens niet verwijst naar een echt bestaande kubus in een echt bestaande straat, laat Mulder weten. “Door het over elkaar leggen van verschillende datasets ontstaat een driedimensionaal beeld van demografische gegevens. Vandaar de naam Straatkubus.”
Zo zijn niet alleen instanties en individuen in Eindhoven druk doende de Smart City of zelfs Smart Society te vormen. Ook elders in het land wordt hard gewerkt aan slimme oplossingen met Big Data. Naast Almere zijn ook Dordrecht, Hengelo en Purmerend betrokken bij de ontwikkeling van de Straatkubus.
Wellicht dus interessant voor onze stad. Hoewel, de standaardvraag die bij Big Data altijd opdoemt, komt ook hier om de hoek kijken. Hoe zit het nu met de privacy?
Ook daar is aan gedacht, volgens Mulder. “De straatkubus is slechts beschikbaar voor een beperkte groep mensen. We hebben daarvoor een speciale coördinatiefunctie in het leven geroepen. Hij bepaalt of aanvragen tot toegang gegrond zijn of niet.” Daarnaast is het niet mogelijk gegevens op persoonsniveau op te vragen: “Je kunt met de applicatie inzoomen tot zes positie postcode. Gemiddeld gaat het dan om een groep van 40 personen.”
Een wereld van verschil met 1971, toen volkstellers met pen en papier langs de deuren trokken. Het zou de laatste census blijken. Sindsdien gebruikt het CBS de Gemeentelijke Basisadministratie om aan informatie te komen, aangevuld met steekproeven en enquêtes. Misschien een vervelende wetenschap te weten dat uw gegevens ergens geregistreerd staan. Maar een aantal schuldenvrije gezinnen in Almere zal dankbaar zijn.