(met en bij de foto’s vertelt Ralph Roelse het verhaal van het ontstaan van de muurschildering “Welcome To The Future” van Johan Moorman)
Dit artikel is alleen toegankelijk voor leden van e52. Het is tevens te lezen in het augustusnummer van onze krant. Een los exemplaar bestellen? Dat kan, stort 3,50 op NL59RABO0301888213 tnv Media52 BV, met uw adresgegevens.
Muren en wanden, ze zijn overal om ons heen. We hebben ze nodig. Ze stutten, ondersteunen of beschutten en beschermen ons tegen de buitenwereld. Ze trotseren weer en wind, en staan daar maar in de tijd – verstild van stijfheid.
Maar dan komt de zon op. Ze schijnt haar stralen richting graffiti op diezelfde muren. Tags, de snelle krabbels of Pieces, de uitgewerkte vaak kleurrijke werken, krijgen ineens gestalte. Ze vormen een wereld an sich, op de wand en ver daarbuiten. Een wereld van de creatieveling, activist, hedonist, kunstenaar, rebel of vandaal die veelal in cryptische lettervormen probeert te communiceren met zichzelf en met ons. Of die boodschap nu aankomt of niet, dit is de taal van de straat die onlosmakelijk verbonden is aan de stad en op een traditionele en subversieve manier schreeuwt; ik was hier en soms ook meer dan dat.
Muren en wanden krijgen door de verflagen karakter en gaan leven. Of het nu als sociaal gewenst, mooi of lelijk word beschouwd, dat terzijde. Legaal of illegaal – dat maakt niet uit. Een tegenwicht aan de bombastische neons en print- en reclameuitingen. Een tegenwicht aan de schermcultuur die ons dagelijks leven beheerst. De schildering is een symbool voor de spelende mens. De muur wordt een betekenisdrager voor iets dat een ander doel dient dan puur reclame, om dingen aan te schaffen, om te verleiden.
Kijk op een andere manier naar muren in de stad en krijg daarmee een gratis museumbezoek. Ga flaneren, ga er op uit, bekijk je buurt eens vanuit een heel ander perspectief. Het museum is om ons heen al moet je er zelf betekenis aan geven. Onze stad was een nog ongelezen boek maar krijgt nu muren als bladzijden vol ezelsoren.
Graffiti zelf verandert ook mee. Met roots in New York, Philadelphia, Amsterdam en Parijs waar het allemaal zo wat tegelijkertijd begon, meer dan 40 jaar geleden, is het mondiaal gegaan en heeft zich vertaald naar allerlei andere stijlvormen. Is deze subcultuur volwassen geworden? Nee, dat niet, het is het jeugdige en tegendraadse element dat deze kunststroming zo interessant houdt.
Verse lagen verf en nieuw geplakte stickers en posters ageren met het straatbeeld. De verschijningsvorm is divers en gaat verder dan alleen de spuitbus. Noem het voor mijn part street art; ik houd het op graffiti. Nieuwe kunstenaars, nieuwe ideeën en tactieken in een constante metamorfose. Graffiti is in de oorsprong het manipuleren van letters en lettervormen. Van leesbaar tot onleesbaar, een kleurrijk schouwspel van abstractie. In de openbare ruimte en op internet in een digitale ruimte, die trouwens steeds meer met elkaar verweven raken. De muren zelf blijven de plekken voor typografische, schilderkunstige en grafische communicatievormen.
De verhalen die een muur draagt kunnen divers zijn; vaak ontstaat er laag over laag een nieuw verhaal. Graffiti-artiesten spuiten elkaars werk over, er komen kunstenaars – al dan niet met graffiti-achtergrond – die nieuwe lagen leggen. Er gelden ongeschreven regels in de scene van de graffiti en soms botsen deze met elkaar. De kwaliteit en grootte van een werk en de status van de kunstenaar zijn doorslaggevend. De verfkwast van het schoonmaakbedrijf treedt hard op tegen illegale muurschilderingen. Wat dan ontstaat is magisch. Een plakboek van abstracte vlakken zoals op de roze wand bij het PSV-stadion. Waar het idee van het modernisme heeft gefaald krijgt graffiti een nieuwe kans en kan zo opboksen tegen de gentrificatie van onze binnensteden. Echte waarde tegen kunstmatige opwaardering.
Het doorlopende verhaal van een eeuwigdurende strijd tussen graffiti-artiesten en de schoonmakers uit zich in een visueel schouwspel wat nog het meeste doet denken aan het werk van kunstschilder Mark Rothko. Dit is de stad waarin ik wil leven, een stad waar er spanningen voelbaar zijn tussen het toegankelijke en abstracte, het gewenste en ongewenste. Een avontuurlijke stad vol visuele poëzie. Dit is Eindhoven.
