Microsure, gevestigd in Eindhoven, ontwikkelt robotplatforms voor microchirurgische operaties. De onderneming bestaat inmiddels zes jaar en is uitgegroeid tot een volwassen bedrijf. Het begint allemaal in het laboratorium van de TU/e waar professor Maarten Steinbuch van een aantal plastisch chirurgen van het Maastricht Universitair Medisch Centrum de vraag krijgt een robot te ontwikkelen.
Microchirurgen hechten hele fijne vaatjes en structuren. Deze werkzaamheden zijn zo fijn, dat ze op de rand van menselijk kunnen zitten, legt Deckers uit. “Kleine bloedvaatjes kunnen een diameter hebben van een halve millimeter of kleiner. Een microchirurg moet, om twee vaatjes aan elkaar te zetten, minimaal vier of vijf hechtingen maken in een vaatje dat hij nauwelijks kan zien. Wanneer een kind met een afgerukte vinger op de spoedeisende hulp komt, wordt de vinger vaak geamputeerd. Simpelweg, omdat het te veel tijd en moeite kost en er te weinig artsen zijn die zo’n operatie kunnen uitvoeren.”
Steinbuch en zijn promovendus Raimondo Cau ontwikkelen een prototype (MUSA-1) dat dit soort operaties moet vergemakkelijken. Dit slaagt zo goed dat TU/e in 2016 zegt: maak er een bedrijf van. Zo wordt start-up Microsure geboren, waar ze verder werken aan een robot die de markt op kan.
Het roer om
Als Deckers twee jaar geleden aantreedt, wordt duidelijk dat MUSA-2 nog geen volwassen product is. Na intensief gebruik heeft het te veel reparaties en testen nodig en het voldoet nog niet aan alle wensen van de artsen. Deckers ziet het vaker bij spin-offs van universiteiten: ze hebben uitzonderlijke kennis in huis, maar te weinig industriële ervaring. De CEO besluit, samen met het management, om het roer om te gooien en een nieuwe, verbeterde versie te ontwikkelen. “Die beslissing kwam als een grote schok voor het bedrijf en investeerders, maar inmiddels is iedereen er blij mee.”
Voor Deckers, die promoveerde als fysicus, is het niet de eerste keer dat hij dit soort ingrijpende beslissingen moet nemen. Zo was hij bij Philips betrokken bij een start-up voor platte röntgendetectoren, dat inmiddels is uitgegroeid tot het grootste bedrijf in zijn soort. Ook richtte hij zelf twee bedrijven op: Sapiens, dat in 2014 verkocht is aan Medtronic en GTX Medical (nu Onward Medical), dat inmiddels een notering aan de Euronext Amsterdam en Brussel heeft.
MUSA-3: een waslijst aan eisen
Om een robot te ontwikkelen die wél de markt op kan, is het klinische team van Microsure in gesprek met een groot aantal artsen. Die gesprekken leveren een lijst met aanvullende eisen op. Zo moet het apparaat op een karretje staan zodat het gemakkelijk te installeren is, een voldoende groot operatiegebied kunnen bestrijken en grote bewegingsvrijheid hebben. En wanneer de stroom uitvalt, moeten de armen niet naar beneden (op de patiënt) vallen, maar bevriezen.
“Vervolgens vertaalt ons ontwikkelteam, dat bestaat uit mechanici, elektronici, softwareontwikkelaars en regeltechnici, die eisen naar concepten. Die concepten worden getest en bijgeschaafd. We zijn nu in de laatste fase waarin we al die losse delen integreren en testen of ze ook samen aan de eisen van de clinici voldoen”, vertelt Deckers.
Al die eisen komen samen in de MUSA-3. Je kunt je het gebruik ervan als volgt voorstellen: een chirurg bestuurt vanachter een tafel twee joysticks in de vorm van een soort pincetten. Hij kijkt daarbij met een 3D-bril naar een groot scherm dat is aangesloten op een digitale microscoop die boven de patiënt hangt. De bewegingen die de arts met de joysticks maakt, worden gedetecteerd en vertaald naar bewegingen van de instrumenten op de robotarmen. Die bewegingen kunnen tot wel twintig keer verkleind worden en eventuele trillingen van de handen van de arts worden weggefilterd. Aan de uiteinden van de robotarmen kunnen chirurgen verschillende micro-instrumenten – een pincet, naaldvoerder of schaartjes – bevestigen.
Systeemdenken
Een robot is een complex, mechatronisch apparaat: software, elektronica, mechanica, regelsystemen – alles moet op de juiste manier samenwerken. Deckers heeft met ontwikkelteams over de hele wereld gewerkt, maar ziet Brainport zonder twijfel als een wereldwijde koploper als het aankomt op mechatronica. Dat is te danken aan een lange innovatiehistorie van grote bedrijven als Philips, Thermo-Fischer, DAF, NXP en ASML en hun toeleveranciers. “We zijn hier in de regio heel goed in systeemdenken. Bij complexe producten, zoals robots, is het heel belangrijk dat je het geheel kunt overzien.”
Bij het ontwikkelen van de robot moeten er veel compromissen gesloten worden. Een stabiele robot, met sterke motoren, gebruikt bijvoorbeeld veel energie en wordt warmer. Maar, een chirurgische robotarm mag niet warmer worden dan 42 graden, anders is het gevaarlijk voor de patiënt. “Zo zijn er tientallen afwegingen die je moet maken. Om dat goed te kunnen doen, moet je het geheel bekijken als een integraal systeem en moet niet iedereen bij zijn of haar expertise stoppen.”
Vertrouwen
Ook zorgt het enorme ecosysteem van de maakindustrie in Brainport ervoor dat er veel toeleveranciers zijn, waar ook kleine bedrijven gebruik van kunnen maken. Deckers’ ervaring is dat samenwerking met andere partijen in het ecosysteem makkelijk verloopt omdat er veel onderling vertrouwen is. “Én: in Nederland zijn we heel goed in kapitaalefficiënt werken: door goede samenwerkingen bereiken we snel goede resultaten met relatief weinig geld. Waar wij tot nu toe tien miljoen aan investeringen nodig hebben gehad, was dat in de VS makkelijk het dubbele geweest”, aldus Deckers.
Investeerders met lange adem en talent zijn schaars
Over wat Microsure nodig heeft vanuit het ecosysteem, hoeft Deckers niet lang na te denken: toegang tot geld. Hij is teleurgesteld over de investeringsbereidheid van lokale life science-investeerders in robotica. “Veel artsen staan te springen om een microchirurgische robot en onze robot is goedkoper dan alternatieven. Alsnog zeggen geldschieters: we gaan pas met jullie in zee als alle risico’s weg zijn en we er zeker van zijn dat er een grote, wereldwijde markt is voor jullie product. Medtech investeerders die in de beginfase durven instappen en een lange adem hebben, zijn schaars in Nederland.”
Naast investeerders met een lange adem, is ook talent schaars. Het team van Microsure bestaat inmiddels uit elf nationaliteiten, omdat het moeilijk is om lokale mensen te werven. Deckers ziet het als een van de nadelen van het ecosysteem. “Alleen ASML had in 2019 al meer dan tweeduizend engineers nodig. Grote bedrijven zijn qua het aantrekken van talent een enorm zwart gat, het maakt het voor kleine bedrijven moeilijk om goede mensen te vinden. Wat me positief stemt, is dat steeds meer mensen – vooral jongere medewerkers – er bewust voor kiezen om bij een start-up te werken in plaats van voor een grote onderneming.”
“Veel artsen staan te springen om een microchirurgische robot en onze robot is goedkoper dan alternatieven. Alsnog zeggen geldschieters: we gaan pas met jullie in zee als alle risico’s weg zijn… Medtech investeerders die in de beginfase durven instappen en een lange adem hebben, zijn schaars in Nederland.”
Sjaak Deckers, CEO Microsure
Het gaat zeker nog twee jaar duren voordat we de robot van Microsure kunnen tegenkomen op de microchirurgische operatiekamer – als we een vingerkootje (of erger) dreigen te verliezen. Maar, dan worden we wél geholpen door een van de beste microchirurgische robots ter wereld, zegt Deckers zonder gêne. “Wat mij betreft zijn we hier in Brabant soms te weinig trots op wat we hier allemaal bereiken.”
Samenwerking
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
